Content area
Full text
Ozet
Kafkasya, farkli dil ailelerine mensup bircok dilin bir arada konusuldugu bir bolgedir. Kafkasya'nin dillik cesitliligi o kadar biiyiiktiir ki; gecmiste "Diller Dagi" seklinde adlandinlmistir. Cesitli diller konusan halklann bir arada yasadigi her bolge gibi, Kafkasya'da da ortak iletisim dillerine ihtiyac duyulmustur. Asirlarca cesitli Tiirk halklannin hakimiyeti altinda kalmis olan Kafkasya'da bu ihtiyaci cesitli Tiirk lehcelerinin karsiladigi goriilmektedir. Bilhassa Azerbaycan ve Kumuk Tiirkcelerinin Kafkasya halklan arasinda genis bir kullanim alani bulduguna sahit olunmaktadir. Bu iki lehcenin Kafkasya'daki etkisi o kadar biiyiik olmustur ki; Rusca karsisinda bile, yoneticilerin turn gayretlerine ragmen bu etki tamamen yok edilememistir.
Anahtar Kelimeler: Ortak iletisim Dili, Tiirk Lehfeleri, Kafkasya, Azerbaycan Tiirkfesi, Kumuk Tiirkfesi, fokdillilik
Abstract
The Caucasus is a region, where many languages belonging to various linguistic families are spoken. The linguistic diversity of the Caucasus is so substantial that in the past it had been called as the "Mountain of Tongues" There has been the need for lingua francas in the Caucasus like every region, where people speaking various languages co-existed. It is seen that Turkic languages have fulfilled this need in the Caucasus as the region had been ruled by various Turkic peoples for centuries. It is observed that particularly Azeri and Kumyk Turkic have established their selves the region with a wide diffusion area. The influence of these two languages in the Caucasus has been so strong that even Russian has not been able to obliterate this influence despite all efforts of the rulers.
Keywords: lingua franca, Turkic languages, Caucasus, Azeri Turkic, Kumyk Turkic, multilingualism
Kafkasya etnik yapisindaki giriftlik ve banndirdigi dillerin cesitliligi sebebiyle Mesudi gibi Orta Cag islam tarihcileri ve cografyacilan tarafindan cebelu'l-elsun 'Diller Dagi' olarak adlandinlmistir. Gunumiizde Kafkasya; Azerbaycan, Giircistan ve Ermenistan'dan meydana gelen Giiney Kafkasya ile Rusya Federasyonu'na bagh Dagistan, Kuzey Osetya, Cecenistan, ingusetya, Kabardin-Balkar, Karacay-Cerkes ve Adige Cumhuriyetlerinden miirekkep Kuzey Kafkasya'dan olusmaktadir1.
Kafkasya'da Konusulan Diller
Giiniimiizde Kafkasya'da dort dil ailesine mensup bircok dil konusulmaktadir. Kafkas Dil Ailesi'nin Abhaz - Adige kolundan Abhazca, Abazaca, Cerkezce (Adigece ve Kabarteyce)2; Nah-Dagistan kolunun Veynak alt grubundan Cecence, ingusca ve Batsbiyce, Avar-Andi-Dido (Cez) alt grubundan Avarca, Andi Dilleri, Dido (Cez) Dilleri ve Arcice, Lak-Dargi alt grubundan Dargi Dilleri ve Lakca (Gazi-Kumukca), Samur alt grubundan ise Lezgice, Agulca, Rutulca, Sahurca, Tabasaranca, Udice ile §ahdag Dilleri olan Buduhca, Jekce...