Content area
Full Text
Broñ palna, któ rej zastosowanie w Europie laczy siç z rç kopisem Waltera de Milimete z 1326 roku, szybko zostala przystosowana do uzywania przez indywidualnego wojownika. Juz bowiem pod rokiem 1364, w kronice miasta Perugii jest mowa 0 50 bombardach dlugosci dloni (22-24 cm), któ re ".noszone sa w rç ce i przebijaja kazda zbrojç.", a fresk datowany na 1343 rok z miasta Lecceto kolo Sieny przedstawia wojownikó w strzelajacych z rç cznej broni palnej opartej o mur miejski1. to jednak przykiady jednostkowe i wlasciwie do koñ ca XIV stulecia rç czna broñ palna stosowana byla raczej sporadycznie na polu walki, ustç pujac jeszcze znaczeniem kuszy. Gwaltowna zmiana nastapila juz w 1 pol. XV w., kiedy to wraz z wojnami husyckimi, broñ ta ogromnie zyskala na znaczeniu i stala siç gló wnym narzç dziem licznych zwyciç stw armii husyckiej nad wojskami kolejnych koalicji przeciwko niej skierowanych.
W literaturze przedmiotu najczç sciej mozna znalezc informacje o rodzajach stosowanej w sredniowieczu rç cznej broni palnej, jej parametrach, skutecznosci, itp. Mniej miejsca poswiç ca siç natomiast oporzadzeniu wojownika poslugujacego siç w boju tabronia. To wlasnie zagadnienie bç dzie przedmiotem niniejszego artykulu. Trzeba jednak jeszcze na wstç pie zaznaczyc, iz zadowalajace opracowanie tego zagadnienia napotyka na obiektywne trudnosci. W ikonografii rç cznej broni palnej z okresu XIV-XV w., tylko sporadycznie mozna odnalezc przedstawienia oporzadzenia strzelca. Poza tym ograniczaja siç one do wyobrazenia lontó w, ewentualnie ró znego rodzaju toreb. z tego okresu brak jest ró wniez liczniejszych zabytkó w. Wszystko to sprawia, ze podejmujac ten temat musimy siç gnac do materialó w pó zniejszych, zaró wno z XVI, jak 1 poczatkó w XVII stulecia, tak by uzyskany obraz byl pelniejszy.
Nim jednak przystapimy do szczegó lowego omó wienia takiego wyposazenia, nalezy skró towo omó wic ewolucjç broni palnej w omawianym okresie, gdyz mí ala ona zasadniezy wplyw na obslugç broni, a co za tym idzie takze na wyposazenie strzelca.
Najstarszym rodzajem rç cznej broni palnej byl tzw. piszczel, czyli prosta, malokalibrowa, metalowa lufa wykonana przez kucie z zelaza lub metoda odlewania z brazu, z prostym lozem drewnianym wbitym na metalowy trzpieñ wychodzacy z dna lufy lub wepchniç ty w tulejç koñ czaca lufç. Odpalanie takiego "urzadzenia" odbywalo siç bezposrednio za pomoca rozzarzonego prç ta, wç gla trzymanego w...