Content area
Full Text
Jaarlijks maken honderden slachtoffers gebruik van spreekrecht. Slachtoffers verwachten daar een strafverhogend effect van. Rechters vinden dat echter onwaarschijnlijk. Dit experiment onder rechtenstudenten onderzoekt het effect van slachtofferverklaringen op straftoemeting. Ook worden verschillende presentatiewijzen van de verklaring onderzocht. Is er een verschil tussen de schriftelijk in het strafdossier opgenomen strafverklaring en een verklaring die door het slachtoffer wordt voorgedragen ter terechtzitting? Maakt het uit of er daarbij al dan niet sprake is van zichtbaar letsel? Onderzoeksresultaten tonen aan dat noch de aanwezigheid van de slachtofferverklaring, noch de wijze waarop deze wordt gepresenteerd en de zichtbaarheid van letsel de strafmaat beïnvloeden.
Inleiding
Jaarlijks maken 230 tot 260 slachtoffers ter terechtzitting gebruik van spreekrecht. Doorgaans, zo blijkt uit onderzoek, verwachten zij dat het uitoefenen van spreekrecht een strafverhogend effect heeft. Deze verwachting speelt mee bij de beslissing gebruik te maken van dat spreekrecht (Lens e.a., 2010). Uit onderzoek onder rechters blijkt echter dat zij het zelf onwaarschijnlijk vinden dat de informatie die het slachtoffer verschaft de strafmaat beïnvloedt (Erez & Laster, 1999; Kool & Moerings, 2003). De wetgever zelf heeft echter al vroeg aanvaard dat de informatie van het slachtoffer kan meewegen bij de strafbeslissing ( Kamerstukken II 2001/02, 27 632, nr. 12). Het is mede hierom van belang om beter zicht te krijgen op het effect van de informatie over en door het slachtoffer op de oordeelsvorming over de straf. Deze studie gaat over drie mogelijke effecten van slachtofferverklaringen op de strafmaat: het effect van de beschikbaarheid van de slachtofferverklaring, het effect van de wijze waarop deze verklaring wordt gepresenteerd en het effect van de zichtbaarheid van letsel tijdens de presentatie.Op grond van eerdere Amerikaanse, Australische en Europese studies kan geen eenduidig antwoord worden gegeven op de vraag of de verklaring van het slachtoffer de strafmaat beïnvloedt. Nederlands experimenteel onderzoek naar dit effect is niet bekend. Gelet op de bijzondere plaats van het slachtoffer en de slachtofferverklaring in het Nederlandse strafproces is onderzoek naar de Nederlandse praktijk van groot belang. Buitenlandse onderzoeken hebben bijvoorbeeld veelal betrekking op schriftelijke slachtofferverklaringen, terwijl het slachtoffer in Nederland deze ook op het onderzoek ter terechtzitting mag voordragen. Bovendien is het in Angelsaksische landen gebruikelijk het slachtoffer als getuige ter terechtzitting te horen (Pemberton, 2005). In die landen was men...