Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarinda Tasavvuf Ögretimi/Islamic Mysticism Teaching In The Textbook Of Religion Culture And Ethics

Abstract

Islamic mysticism as a spiritual educational method is a discipline closely related with religious education. The aim of the essay is to examine the state of Islamic mysticism teaching in the formal religious education according to the textbooks. At the end of the study, it has been determined that there is no enough appearance Islamic mysticism teaching in the textbooks of course of religion culture and ethics for secondary education, making connection between ethics and Islamic mystical principles far too much and not sufficiently establishing Islamic mysticism relations with values education. [PUBLICATION ABSTRACT]

Headnote

Özet: Bir manevi terbiye metodu olarak tasavvuf, din egitimi ile yakindan iliskili bir disiplindir. Bu makalenin amaci, tasavvuf ögretiminin örgün din egitimi içerisindeki durumunu ilk ve ortaögretim din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplari çerçevesinde incelemektir. Çalisma sonunda; ortaögretim din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplari içerisinde tasavvuf ögretimine yeterince yer verilmedigi, ahlak ile tasavvufi ögretiler arasinda çok fazla baglantinin kurulmadigi ve tasavvufun deger egitimi ile yeterince iliskilendirilmedigi tespit edilmistir.

Anahtar Sözcükler: Tasavvuf, tasavvuf ögretimi, din kültürü ve ahlak bilgisi dersi, ders kitabi

Islamic Mysticism Teaching In The Textbook Of Religion Culture And Ethics

Abstract: Islamic mysticism as a spiritual educational method is a discipline closely related with religious education. The aim of the essay is to examine the state of Islamic mysticism teaching in the formal religious education according to the textbooks. At the end of the study, it has been determined that there is no enough appearance Islamic mysticism teaching in the textbooks of course of religion culture and ethics for secondary education, making connection between ethics and Islamic mystical principles far too much and not sufficiently establishing Islamic mysticism relations with values education.

Keywords: Islamic mysticism, islamic mysticism teaching, course of religion culture and ethics, textbook

1. GIRIS

Bir insan yetistirme faaliyeti olarak egitim, insanligin ortaya çikisindan günümüze kadar bilim adamlari ve düsünürlerin üzerinde durduklari önemli bir konudur. Insanoglu dogumdan itibaren kesintisiz bir egitim sürecine girmektedir ve hayatin her asamasinda egitim olgusu ile iç içe olmaktadir. Egitim hakkinda farkli tanimlamalar yapilmistir. Bunlar arasinda egitim; "bireyin davranislarinda kendi yasantisi yoluyla, kasitli olarak istenilen yönde degisme meydana getirme süreci" (Ertürk, 1997, 17), "insanda istenilen yönde davranis gelistirme faaliyeti" (Bilgin ve Selçuk, 1999, 26), "kisinin yetismesi, gelismesi, topluma uymasi bakimindan hem bir olus ve sonuç, hem de bir tecrübe ve intibak durumunu" (Ayhan, 1995, 19) seklinde tanimlamalar yapilmistir. Egitimin gayesi ise, insanda var olan yetenekleri ortaya çikarmak, bu yetenekleri en iyi sekilde gelistirmek ve toplumu olusturan bireyleri çagin gerektirdigi bilgi ve becerilerle donatmak olarak ifade edilebilir.

Egitim faaliyetlerinin en önemli ögretim materyalleri ders kitaplaridir. Ders kitabi, "Belli ölçülere göre incelendikten sonra belli bir okul, sinif ve ders için ögretmen ve ögrencilere temel kaynak olarak önerilen bir kitaptir." seklinde tanimlanabilir (Oguzkan, 1993, 83). Demirel ve Kiroglu'na (2005) göre ise ders kitabi, "Egitim programinda yer alan hedef, içerik, ögrenme-ögretme süreci ile ölçme ve degerlendirme boyutlarina uygun olarak hazirlanmis ve ögrenme amaçli kullanilan basili bir ögretim materyalidir." Gelismis ve gelismekte olan ülkelerde ders kitaplari, her zaman önemli bir egitim-ögretim araci olmustur. Ders kitaplari iyi hazirlandigi takdirde hem ögretmenlere hem ögrencilere büyük yararlar saglamakta, egitim ve ögrenme etkinliklerinde ögretmen ve ögrencilere kilavuzluk etmekte ve ayni zamanda da temel bir bilgi kaynagi olmaktadir. Ders kitaplari, ögretim sirasinda ögrencilerin neleri ögrenecegi ve ögretmenlerin neleri ögretecegini önemli ölçüde belirleyen bir kaynak olma özelligi tasidigi gibi sinif içi ögrenme-ögretme etkinliklerine yönelik kararlar üzerinde de önemli etkilere sahiptir. Bu nedenle ders kitaplarinin, egitim amaçlarini gerçeklestirmek üzere ögrencilerin ögrenme yasantilarina yön veren ve en çok kullanilan ögretim araci oldugunu söylemek mümkündür. Ögretim araçlari içinde en çok ders kitaplarinin kullaniliyor olmasi, ögretimdeki rolünü de giderek artirmaktadir (Kiliç ve Seven, 2002, 19). Hazirlanacak olan ders kitaplarinin yapisal olarak yürürlükte olan ögretim programlarina dayandirilmasi, bireyin ve toplumun gereksinimleri göz önünde bulundurularak hazirlanmasi, önerilen etkinliklerin kuramla uygunluk göstermesi, ögretimin merkezine bireyi alan etkinliklerle donatilmis olmasi, etkinliklerde disiplinler arasi iliskilerin kurulmasi, söz konusu kitabin daha islevsel olmasina katki saglayacaktir (Epçaçan ve Okçu, 2010, 41).

Günlük hayatin her asamasinda insan, egitim ile dogrudan veya dolayli bir iliski içindedir. Egitimin bu sekline genel egitim denilmektedir. Genel egitim; aile, okul ve çevrenin etkisiyle kiside meydana gelen her türlü davranis degisikligini kapsamaktadir. Genel egitim, kendi içinde informal ve formal olmak üzere ikiye ayrilir. Formal egitim türlerinde birisi de din egitimidir (Gözütok, 1996, 71). Din egitimi, hayatin dinle ilgili boyutu hakkinda ögrenenlerde istenilen davranis biçimleri, tutum ve tavirlar meydana getirmeye yöneliktir. Tasavvufi egitim ise din egitiminin duyussal zeminine agirlik veren tali bir egitim sistemi durumundadir (Gözütok, 1996, 72). Tasavvuf, Islam'in ruh hayatinin, Hz. Peygamberin sahsinda temsil ettigi manevi otoritenin, müesseselesmis ve günümüze kadar yayginlasarak gelmis seklidir (Yilmaz, 2000, 17). Tasavvufun gayesi, Hakkin rizasini kazanmak için nefsi kötülüklerden uzaklastirip, güzel ahlak sahibi olmak, ruhun beden üzerinde hâkimiyetini saglayacak tedbirler almaktir (Bardakçi, 2000, 13).

2. AMAÇ

Bu makalede, din kültürü ve ahlak bilgisi (DKAB) egitiminin daha çok duyussal hedefleri ile ilgili olan tasavvuf ögretiminin örgün din egitimi içerisindeki durumunun ders kitaplari çerçevesinde incelenmesi amaçlanmistir. Bu genel amaç dogrultusunda asagidaki sorulara yanit aranmistir:

1. DKAB ders kitaplarinda Tasavvuf ögretimine hangi egitim kademesinde yer verilmistir?

2. Tasavvuf ögretiminin yer aldigi egitim kademesi içerisinde hangi sinifta Tasavvuf ögretimi yapilmaktadir?

3. Tasavvuf ögretiminin yapildigi sinif düzeyinde Tasavvuf ögretimine ne kadar bir süre/ders saati ayrilmistir?

4. Tasavvuf ögretiminin yapildigi sinif düzeyindeki ders kitabi içerisinde Tasavvuf ögretiminde nasil bir içerik olusturulmustur?

5. Tasavvuf ögretiminin yapildigi sinif düzeyindeki ders kitabi içerisinde Tasavvuf ögretimi için olusturulan içerik hangi ögrenme alaninda yer almaktadir?

3. YÖNTEM VE VERI TOPLAMA ARAÇLARI

Örgün din egitimi içerisindeki Tasavvuf ögretiminin ders kitaplari çerçevesinde incelenmesi amaciyla yapilan bu çalismada, doküman inceleme yöntemi kullanilmistir. Bu çerçevede örgün egitim kademelerinde DKAB ders kitaplari elde edilmis, bu kitaplar arastirma problemi çerçevesinde incelenmis ve arastirma sorularina cevaplar aranmistir.

Arastirmanin veri toplama araci, Millî Egitim Bakanligi, Talim ve Terbiye Kurulu'nun 12.02.2008 gün ve 60 sayili karari ile 12. siniflar için ders kitabi olarak kabul edilen, Ortaögretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabi'dir.1 Arastirmanin bir diger veri toplama araci, Millî Egitim Bakanligi, Talim ve Terbiye Kurulu'nun 30.12.2010 gün ve 329 sayili karari ile 2011-2012 ögretim yilinda uygulamaya konulan, Ortaögretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Ögretim Programi'dir.2

4. BULGULAR

4. 1. Arastirma Birinci Sorusu Ile Ilgili Bulgular

Çalismanin birinci arastirma sorusu, "DKAB ders kitaplarinda Tasavvuf ögretimine hangi egitim kademesinde yer verilmistir?" idi. Bu arastirma sorusu ile ilgili olarak ilk ve ortaögretim düzeylerinde DKAB ders kitaplari incelendiginde Tasavvuf ögretimine ortaögretim düzeyinde yer verildigi görülmüstür.

4. 2. Arastirma Ikinci Sorusu Ile Ilgili Bulgular

Çalismanin ikinci arastirma sorusu, "Tasavvuf ögretiminin yer aldigi egitim kademesi içerisinde hangi sinifta Tasavvuf ögretimi yapilmaktadir?" idi. Bu arastirma sorusu ile ilgili bulgular Tablo 1 çerçevesinde açiklanmistir.

Tablo 1'de görüldügü gibi ortaögretim düzeyinde DKAB ders kitaplari içeriginde Tasavvuf ögretimine 12. sinifta, "vahiy ve akil" ögrenme alaninda ve "Islam düsüncesinde tasavvufi yorumlar" ünite basligi içerisinde yer verilmistir.

4. 3. Arastirma Üçüncü Sorusu Ile Ilgili Bulgular

Çalismanin üçüncü arastirma sorusu, "Tasavvuf ögretiminin yapildigi sinif düzeyinde Tasavvuf ögretimine ne kadar bir süre/ders saati ayrilmistir?" idi. Bu arastirma sorusu ile ilgili bulgular su sekildedir.

Tablo 2'deki bilgiler incelendiginde ODKAB ders kitaplarinda Tasavvuf ögretimine 7 ders saati ayrildigi görülmektedir. Bu ders saati tüm ögretim yilindaki ders saatinin % 17'sine denk gelmektedir. Ayrica, ortaögretim kademesinin tümünde ODKAB ders saatinin (36x4) 144 saat (MEB, 2010, 26-27) oldugu dikkate alindiginda ortaögretim sürecinde ögrenciler Tasavvuf alani ile ilgili sadece % 4,8'lik bir ögrenim aldiklari ortaya çikmaktadir. Buna ek olarak ögrenciler ilkögretimde 360 saat (MEB, 2010a, 29-31), ortaögretimde de 144 saat DKAB dersine girdikleri ve ilk ve ortaögretim sürecinde toplam 504 saat DKAB dersini aldiklari düsünüldügünde Tasavvuf alanina ait bilgileri bu sürecin tamaminda sadece %1,3'lük bir orana tekabül etmektedir.

4. 4. Arastirma Dördüncü Sorusu Ile Ilgili Bulgular

Çalismanin dördüncü arastirma sorusu, "Tasavvuf ögretiminin yapildigi sinif düzeyindeki ders kitabi içerisinde Tasavvuf ögretiminde nasil bir içerik olusturulmustur?" idi. Bu arastirma sorusu ile ilgili ODKAB ders kitaplarinda tasavvuf ögretimine, "Islam düsüncesinde tasavvufi yorumlar" ünite basligi altinda bir içerik olusturulmustur. Asagidaki tabloda bu ünitenin içerigi gösterilmistir.

ODKAB ders kitaplarinda tasavvuf alani ile ilgili ögrencilerin; tasavvufî düsüncenin gelisimini, tasavvuf düsüncesinde Tanri-varlik iliskisini, tasavvuf düsüncesinin ahlaki boyutunu, kültürümüzde etkin olan tasavvufi yorumlar ile birlikte yasama ve hosgörü kültürünü ögrenmeleri hedeflenmektedir. Buna göre "Islam düsüncesinde tasavvufi yorumlar" ünite basligi altinda sistematik bir içerik olusturuldugu, içerikte ilk olarak tasavvufi düsüncenin dogus sürecine yer verildigi, ikinci olarak tasavvuf alaninda seçilmis iki konunun (tasavvufi düsüncede Allah-varlik iliskisi ve ahlaki boyut) islendigi, son olarak günümüzle iliskili önemli tasavvufi olusumlar ve birlikte yasama kültürüne yer verildigi görülmektedir. Bu içerigin genel olarak olumlu bir sekilde seçildigi söylenebilir. Ancak, tasavvuf gibi genis bir alana sadece bir ögrenme alani içindeki bir ünitede yer verilmesi alani sinirli sekilde aktarmak olacaktir.

4. 5. Arastirma Besinci Sorusu Ile Ilgili Bulgular

Çalismanin besinci arastirma sorusu, "Tasavvuf ögretiminin yapildigi sinif düzeyindeki ders kitabi içerisinde Tasavvuf ögretimi için olusturulan içerik hangi ögrenme alaninda yer almaktadir?" idi.

ODKAB dersi ögretim programi, yedi ögrenme alanindan olusmaktadir. Bunlar; inanç, ibadet, Hz. Muhammed, vahiy ve akil, ahlak ve degerler, din ve laiklik, din, kültür ve medeniyet'tir. Programda ögrenme alanlari, 9. sinifta baslayip 12. sinifa kadar devam etmektedir. "Vahiy ve akil" ögrenme alaniyla genel olarak ögrencilerin; dinde vahiy ve aklin önemini, Kur'an'i anlama ilkelerini, yorum farkliliklarinin dinle olan iliskisini ve birlikte yasama kültürünü ögrenmesi hedeflenmektedir (MEB, 2010, 17). Programin, tasavvuf ögretimi ile ilgili hedefleri ise su sekilde ifade edilmektedir: "Islam anlayisindaki yorum farkliliklarinin nedenlerini sorgulayarak her zaman ve mekânda yeni yorumlarin kaçinilmaz oldugunu bilir. Yorum farkliliklari dogru anlasilmadigi takdirde ortaya çikabilecek zararlari önceden kestirir. Yapilan yorumlarin inançla, amelle ve ahlakla ilgili olanlarini birbirinden ayirir. Dinle ilgili yorumlarin, din farkliligi degil, yorum farkliligi ve birer zenginlik oldugu, dinde çogulculuk ve dini kolaylastirma anlamina geldigini fark eder. Hiçbir Islam yorumunun Islam'la özdeslestirilemeyecegini kavrar ve birlikte yasama ve hosgörü bilincini kazanir." (MEB, 2010, 17).

"Vahiy ve akil" ögrenme alani ile "Islam düsüncesinde tasavvufi yorumlar" ünitesinin ODKAB dersi ögretim programi içerisindeki durumuna da konu ile ilgili olarak bakilmalidir. Bu konuda bilgiler asagidaki tabloda gösterilmistir.

"Vahiy ve akil" ögrenme alani, ODKAB dersi içerisinde 24 saat olarak yer almakta ve 30 kazanimi içermektedir. ODKAB dersinin toplam ders saatinin 144 ve toplam kazanim sayisinin 214 oldugu dikkate alindiginda, ODKAB dersinde "vahiy ve akil" ögrenme alani ders saati açisindan % 14, kazanim açisindan da % 12 oraninda temsil edilmektedir. "Islam düsüncesinde tasavvufi yorumlar" ünitesi ile ilgili olarak konuya bakildiginda, bu ünite ODKAB dersi içerisinde toplam 7 saat olarak yer almakta ve 10 kazanimi içermektedir. Buna göre bu ünite, ODKAB dersinde ders saati açisindan % 5, kazanim açisindan da % 4 oraninda temsil edilmektedir.

5. SONUÇ VE TARTISMA

Bir manevi terbiye disiplini olarak tasavvuf, din egitimi ile yakindan iliskili bir alandir. Konu ile ilgili farkli çalismalar3 yapilmis olmasina ragmen, bu alanda daha fazla inceleme ve arastirmaya ihtiyaç vardir. Bizim çalismamiz ise tasavvufun ODKAB ögretiminde ders kitaplari çerçevesinde ne sekilde yer aldigini konu edinmistir. Çalisma sonunda su sonuçlara ulasilmistir:

1. ODKAB dersi ögretim programinda tasavvuf ögretimi 12. sinifta "vahiy ve akil" ögrenme alani içerisinde yer almaktadir. Bu ögrenme alaninda tasavvuf ögretimine "Islam düsüncesinde tasavvufi yorumlar" ünitesinde yer verilmistir.

2. ODKAB ders kitaplarinda Tasavvuf ögretimine 7 ders saati ayrilmistir. Bu ders saati tüm ögretim yilindaki ders saatinin % 17'sine, tüm ortaögretim sürecindeki ODKAB dersi süresinin % 4,8'ine ve ilk ve ortaögretimde DKAB ders süresinin sadece %1,3'üne tekabül etmektedir. Görüldügü gibi ilk ve ortaögretim sürecinde ögrenciler tasavvuf konusunda çok fazla bir bilgi etme imkânina ders saatinin azligi nedeniyle sahip degillerdir.

3. "Islam düsüncesinde tasavvufi yorumlar" ünitesinin içerigi, tasavvufun dogusu, tasavvufi düsüncede Allah-varlik iliskisi ve ahlaki boyut, günümüzdeki önemli tasavvufi olusumlar ve birlikte yasama ve hosgörü kültürü konularindan olusmaktadir. Içerik açisindan ODKAB dersi ögretim programinda tasavvuf ögretiminde sistematik bir içerik olusturuldugu ve içerigin genel olarak olumlu bir sekilde seçildigi söylenebilir.

4. ODKAB dersinde "vahiy ve akil" ögrenme alani ders saati açisindan % 14, kazanim açisindan da % 12 oraninda temsil edilmektedir. "Islam düsüncesinde tasavvufi yorumlar" ünitesi ise, ODKAB dersi içerisinde ders saati açisindan % 5, kazanim açisindan da % 4 oraninda temsil edilmektedir.

Bu sonuçlarin yani sira ODKAB ögretiminde tasavvufun deger egitimi4 ile yeterince iliskilendirilmedigi görülmüstür. Günümüzde karakter egitiminin önemli bir parçasini olusturan deger egitimi ile ilgili yogun sayilabilecek akademik çalismalar yapilmaktadir.5 Bu çalismalarda deger egitiminin vatandaslik egitimi, karakter egitimi, ahlak egitimi, hukuk egitimi, din egitimi gibi alanlarin hepsini kapsayan semsiye bir uygulama oldugu ve bu çerçevede din ve ahlak egitimi içerisinde deger egitiminin de özel bir alani olusturdugu ortaya koyulmaktadir. Bununla birlikte, ODKAB dersi ögretim programinda "Islam düsüncesinde tasavvufi yorumlar" ünitesinin açiklamalarinda (MEB, 2010, 56), öncelikle verilecek degerler olarak hosgörü, duyarlilik, saygi, güven degerleri ifade edilmektedir. Ancak, paylasma, saygi, hosgörü, digerkâmlik gibi daha birçok degeri içinde barindiran tasavvuf alaninin ODKAB ögretiminde degerler ile iliskili olarak daha çok yer almasi gerektigi kanaatindeyiz. Ayrica, din egitiminin temel hedeflerinden birisi de yeni yetisen nesillerin saglam karakterli olmasini saglamaktir. Kisinin istenilen sahsiyete sahip olmasinda toplumdaki degerleri özümsemis olmasi önemlidir. Bu çerçevede tasavvuftaki birçok uygulamanin temel gayesinin insanin sahsiyet yapilanmasi oldugu (Yilmaz, 2006, 132) dikkate alindiginda din ögretiminde tasavvuf alanindan daha fazla içerige yer verilmesinin gerektigini düsünmekteyiz.

ODKAB dersi ögretim programinda tasavvufi ögretiler ile ahlak arasinda çok fazla baglanti kurulmadigi da gözlemlenmistir. Dersin adinda geçen "ahlak bilgisi" diger ünitelerde farkli basliklarda daha yaygin sekilde yer alirken, tasavvufun ahlaki boyutu sadece bir ünite bölümü içerisinde planlanmistir. Oysaki tasavvuf, her seviyeden insanin iç âlemini güzellestirmeyi, kalbini ve ruhunu kötü duygulardan temizlemeyi, iradeyi kuvvetlendirerek kisiye yüksek bir ahlâkî hayat yasatmayi hedefleyen bir sistemdir. Ayni sekilde din egitimi de insanin kisilik gelisimine katkida bulunmayi hedeflemektedir. Ideal insanin kisilik gelisiminde olmasi gereken unsurlar arasinda ahlâki gelisim de bulunmaktadir. Saglikli bir ahlaki gelisim gösteren bireyler, saglam ahlaki degerleri olan ve dogru ahlaki kararlar alabilme kapasitesine sahip bireyler olacaktir. Bu nitelikteki bir birey "iyi insan" idealine yaklasacaktir (Özeri, 2004, 61). Bu noktada tasavvufi disiplin içindeki ahlaki ögretiler ile ODKAB dersi ögrenme hedefleri daha fazla iliskilendirilmelidir.

Sonuç olarak, tasavvuf ögretimine ODKAB dersi ögretim programi içerisinde yeterince yer verilmedigini ve daha çok bilgi düzeyinde tasavvuf ögretiminin gerçeklestirilerek duyussal boyutun ihmal edildigini düsünmekteyiz. Din ögretiminin duyussal hedefleri6 gözetilerek tasavvuf alanina, gelistirilecek programlarda daha fazla yer verilmelidir. Din ögretiminin duyussal boyutu ile tasavvuf iliskisi konusunda Selçuk sunlari ifade etmektedir: "Din egitimi, çogu zaman yön verici ögütler, emir ve yasaklar, kurallar bütünü olarak ele alindiginda karakter gelisiminde beklenen olumlu tesiri gerçeklestirememektedir. Hâlbuki din bir yönüyle iman, bir yönüyle amel, bir yönüyle de duyguyu ifade eden bir bütünlük arz eden yapiya sahiptir. Bu yönlerden birinin ihmal edilmesi olumsuz neticeler doguracaktir. Dinin duygu yönü hiç süphesiz tasavvufun sevgiye dayali ögreti ve görüsleriyle tamamlanacaktir. Bu manada din egitiminde tasavvufun verecegi mesajlar tamamlayici rol oynayacaktir." (Selçuk, 1991, 14) Ayrica, tasavvuf tarihinden seçilecek örnek olaylardan (menkibe) sinif içi etkinliklerde daha fazla yararlanilabilir. Konuyla ilgili çalismasinda Genç, temel insani deger ve davranislarin yetisen yeni nesle kazandirilmasinda kullanilabilecek en etkili araçlardan biri olarak menkibeleri önermektedir (Genç, 2006, 88). Bu baglamda tasavvufi ögretilerin ODKAB ögretiminde daha yogun yer almasinin yeni yetisen nesillerin dini davranis ve karakter gelisimlerine olumlu katkilar saglayacagi düsünülmektedir.

Footnote

1 Akgül, M., Albayrak, A. vd. (2011). 12. Sinif Ortaögretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabi , 4. Baski, Ankara: Devlet Kitaplari Müdürlügü.

2 MEB (2010). Ortaögretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi (9, 10, 11 ve 12. Siniflar) Ögretim Programi, Ankara: Devlet Kitaplari Müdürlügü.

3 Gözütok, S. (1992). Bir Din Egitimi Disiplini Olarak Tasavvuf, Yayinlanmamis Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Yildiz, A. (2007). Imam Gazzâli'ye Göre Nefis ve Nefis Egitimi, Yayinlanmamis Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Gürler, Z. (2011). Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyati Ögretiminin Ders Kitabi, Ögrenci ve Ögretmen Açisindan Degerlendirilmesi, Yayinlanmamis Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Gözütok, S. (1996). Tasavvufta Sahsiyet Egitimi, Istanbul: Seha. Ergün, M. (1997). Yunus Emre'de Tasavvuf ve Egitim, Ankara: Ocak. Kara, I. (2006). Din Egitimi, Din Hizmetleri ve Tasavvuf, Diyanet Ilmi Dergi, XLII/2, 116-117. Göktas, V. (2011). Tasavvufi Terbiye'nin Günümüz Din Egitim-Ögretimine Sunabilecegi Imkânlar, Ankara Üniv. Ilahiyat Fak. Dergisi, 52/2, 137155.

4 Deger egitimi; vatandaslik egitimi, karakter egitimi, ahlak egitimi, hukuk egitimi, din egitimi gibi alanlarin hepsini kapsayan semsiye bir egitim türüdür. Bu egitimde ögretim programlarinda yer alan degerlerin örtük bir sekilde ögrencilere kazandirilmasi hedeflenmektedir. Okullarda deger egitiminin nasil yapilmasi gerektigi konusunda farkli yaklasimlar bulunmaktadir. Okullarda kazandirilmak istenen degerler, geleneksel telkin yöntemiyle aktarilabilecegi gibi deger açiklama yaklasimi ile ögrencinin kendi degerlerinin farkina varmasi yoluyla da saglanabilir. Ayrica ögrencinin degerlerini anlamak ve degerinin sistematik analizini yapmak amaciyla ahlaki muhakeme ve deger analizi yaklasimlari da kullanilabilir.

5 Sosyal ve Kurumsal Yönleriyle Degerler Egitimi Sempozyumu, 26 -28 Ekim 2011, Eskisehir Osmangazi Üniversitesi, Eskisehir. Akbas, O. (2004). Türk Milli Egitim Sisteminin Duyussal Amaçlarinin (Degerlerinin) Ilkögretim 8.Sinif Ögrencilerinde Gerçeklesme Derecesinin Degerlendirilmesi, Yayinlanmamis Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Uluslararasi "Degerler ve Egitimi" Sempozyumu, 26-28 Kasim 2004, Degerler Egitimi Merkezi, Istanbul. Dilmaç B. (2002). Insanca Degerler Egitimi, Ankara: Nobel. Kurtulan I. (2007). Özel Egitim Ögretmenlerinin Mesleki Etik Degerler Açisindan Kendilerini Degerlendirmeleri, Yayinlanmamis Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Istanbul. Memis, A. ve Gedik, E. G. (2010). Sinif Ögretmenlerinin Deger Yönelimleri, Degerler Egitimi Dergisi, 8 (20). Yigitti, S. ve Öcal, A. (2010). Ilkögretim 6. Sinif Ögrencilerinin Deger Yönelimleri, Selçuk Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24. Yilmaz, E. (2009). Ögretmenlerin Deger Tercihlerinin Bazi Degiskenler Açisindan Incelenmesi, Degerler Egitimi Dergisi, 7/17.

6 Genel olarak din ögretiminin duyussal hedefleri su sekilde ifade edilebilir: Din ve Ahlak ögretimi ile ögrenciler sevme ve sevilmenin dinî, ahlaki ve toplumsal bir deger oldugunun, kin ve nefretin sevgi, baris, kardeslik ve dostlugu ortadan kaldirdiginin farkina varir, dostça ve kardesçe yasamaya özen gösterir. Paylasmanin bir ihtiyaç ve erdem oldugunu, sevinç ve üzüntülerin paylasilmasinda dinî ve millî bayramlarin önemini anlar. Toplumda zor durumda olanlara, kimsesizlerin ve engellilerin sorunlarina karsi duyarli olur. Dinimizin sakinmamizi istedigi davranislar ve kötü aliskanliklarin bireysel ve toplumsal zararlarini irdeler ve bunlara çözümler üretir. Baskalarinin haklarina saygili davranarak kul hakki konusunda duyarli olur. Bireyin güzel ahlak sahibi olmasinda dinin rolünü fark eder. Islam'in ahlaki degerlerini ögrenerek ahlakli davranma konusunda duyarli olur.

References

Kaynakça

Akgül, M., Albayrak, A. vd. (2011). 12. Sinif Ortaögretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabi, 4. Baski, Ankara: Devlet Kitaplari Müdürlügü.

Ayhan, H. (1995). Egitim Bilimine Giris, Istanbul: Sule.

Bardakçi, M. N. (2000). Sosyo-Kültürel Hayatta Tasavvuf, Isparta: Fakülte.

Bilgin, B. ve Selçuk, M. (1999). Din Ögretimi Özel Ögretim Yöntemleri, Ankara: Gün.

Epçaçan, C. ve Okçu, V. (2010). Ilkögretim Türkçe Ders Kitaplarinin Ögretmen Görüsleri Dogrultusunda Degerlendirilmesi, Milli Egitim Dergisi, 187, 39-51.

Demirel, Ö. ve Kiroglu K (2005). Konu Alani Ders Kitabi Incelemesi, Ankara: Pegema.

Ergün, M. (1997). Yunus Emre'de Tasavvuf ve Egitim, Ankara: Ocak.

Ertürk, S. (1997). Egitimde Program Gelistirme, Ankara: Yelkentepe.

Genç, E. (2006). Menâkibnâme Edebiyatinda Insan Egitimi, Yayinlanmamis Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.

Gözütok, S. (1996). Tasavvufta Sahsiyet Egitimi, Istanbul: Seha.

Gözütok, S. (1992). Bir Din Egitimi Disiplini Olarak Tasavvuf, Yayinlanmamis Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.

Kiliç, A. ve Seven, S.(2002). Konu alani Ders Kitabi Incelemesi, Ankara: Pegema.

MEB (2010). Ortaögretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi (9, 10, 11 ve 12. Siniflar) Ögretim Programi, Ankara: Devlet Kitaplari Müdürlügü.

MEB (2010a). Ilkögretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. Siniflar) Ögretim Programi ve Kilavuzu, Ankara: Devlet Kitaplari Müdürlügü.

Oguzkan, F.(1993). Egitim Terim Sözlügü, Ankara: Emel.

Özçelik, D. A. (1992). Egitim Programlari ve Ögretim, Ankara: ÖSYM.

Özeri, Z. N. (2004). Okul Öncesi Din ve Ahlâk Egitimi, Istanbul: DEM.

Selçuk, M. (1991). Çocugun Egitiminde Dînî Motifler, Ankara: TDV.

Yilmaz, H. K. (2000). Ana Hatlariyla Tasavvuf ve Tarikatlar, Istanbul: Ensar.

Yilmaz, H. K. (2006). Gönül Penceresinden, Istanbul: Erkam.