Geriatrik Hastalarda Dermatolojik Sorunlarin Analizi/Analysis of Dermatologic Problems in Geriatric Patients

Headnote

Özet

Amaç: Tüm dünyada yaslilarin genel nüfusa orani giderek artmaktadir. Saglik hizmetlerinin planlanmasinda bu popülasyona yönelik epidemiyolojik çalismalar yol gösterici olacaktir.

Yöntem: 2005-2013 yillari arasinda basvuran toplam 2734 yasli hasta analiz edildi. Veri toplamak için hastane tabanli hasta kayitlari kullanildi. Tespit edilen deri hastaliklari 26 grupta incelendi. Veriler yas, cinsiyet ve mevsime göre degerlendirildi.

Bulgular: Çalisma grubuna dahil edilen toplam 2734 hastanin 1519'u erkek (%55,6), 1215'i kadindi (%44,4). Yas ortalamasi 70,94±5,76 olarak saptandi. Hastaliklar siklik sirasina göre incelendiginde ilk bes grup sirasiyla; ekzemalar (%20,5), fungal deri hastaliklari (%18), pruritus (%12,8), eritemli-skuamli hastaliklar (%6,7) ve viral deri hastaliklari (%5,4) olarak tespit edildi.

Sonuç: Bu çalisma yasli hastalarda dermatolojik hastaliklarin sikligi hakkinda önemli veriler saglar ve ayrica yas, cinsiyet ve mevsime göre sikligin degistigini gösterir. Biz bu çalismanin yasli hastalarda dermatolojik sorunlarin kapsami ve biçimleri hakkinda farkindalik yaratacagina inaniyoruz.

Anahtar kelimeler: Deri hastaliklari, dermatoloji, ekzema, geriatri, mevsim, pruritus

Abstract

Objective: All over the world, the proportion of elderly in general population tends to increase. Epidemiological studies concerning this part of the population will be guiding while planning health services.

Methods: Data of a total of 2734 geriatric patients admitted between the years 2005-2013 were analyzed. Hospital-based patient registry records were used for data collection. Patients were classified into 26 different groups in terms of types of their cutaneous diseases. The data were analyzed according to age, gender, and season.

Results: Among 2734 patients included in the study, 1519 were males (55.6%) and 1215 (44.4%) were females. Mean age was 70.94±5.76 years. When analyzed in decreasing order of incidence, the first five groups were eczema (20.5%), fungal skin diseases (18%), pruritus (12.8%), erythematous-squamous disease (6.7%), and viral skin diseases (5.4%).

Conclusions: This study provides important data on the frequency of dermatologic diseases in elderly patients, and also shows variations in the frequency depending on age, gender, and season. We believe that this study will create awareness about the extent and patterns of dermatologic problems in geriatric patients.

Key words: Skin diseases, dermatology, eczema, geriatrics, seasons, pruritus

Giris

Geriatrik yas grubu hastalar 65 yas ve üzerindeki hastalar olarak kabul edilmektedir. Gelisen dünyada modern hayatin getirdigi zorluklarla beraber dogurganlik hizinin azalmasi; ancak buna karsin beklenen yasam süresinin uzamasi yasli popülasyonun nüfustaki oraninin giderek artmasi sonucunu dogurmustur. Ülkemizde de benzer bir nüfus dagilimi meydana gelmektedir. Türkiye Ýstatistik Kurumu'nun adrese dayali nüfus kayit sistemi 2012 yili verilerine göre ülkemizde toplam genel nüfus 75 627 384 (%50,19 erkek, %49,81 kadin), 65 yas ve üzeri nüfus 5 682 003 (%43,54 erkek, %56,46 kadin) olarak tespit edilmistir. Bu verilere göre toplam nüfusun %7,5'i 65 yas ve üzerindedir. Ancak Türkiye Ýstatistik Kurumu'nun 1935 yili genel nüfus sayimina göre bu oran %3,88 düzeyindedir (1). Sonuçlar geriatrik nüfus oraninin artisiyla beraber ileri yaslara bagli deri degisiklikleri ve hastaliklarinda artisi ve dolayisiyla hem dermatologlarin hem de diger hekimlerin dermatolojik sorunlari olan geriatrik hastalarla daha sik karsilasacaklarini göstermektedir.

Yasli popülasyonla ilgili yapilacak epidemiyolojik çalismalar geriatrik yas grubu hastalara verilecek saglik hizmetlerinin planlanmasinda ve koruyucu saglik hizmetlerinin gelistirilmesinde yol gösterici olacaktir. Çalismamizda bu amaçla hastanemiz dermatoloji polikliniginde muayene edilen 65 yas ve üzeri hastalarda saptanan deri hastaliklarinin tipleri ve bu hastaliklarin cinsiyete, yas grubuna ve mevsimlere göre dagilimlari retrospektif olarak arastirildi.

Yöntemler

Eylül 2005 ile Ocak 2013 tarihleri arasinda hastanemiz dermatoloji poliklinigine basvuran 65 yas ve üzerindeki 2734 kisi çalismaya dahil edildi. Bu hastalar yas, cinsiyet ve poliklinigimize basvurma mevsimine göre degerlendirildi. Hastalar yasina göre 65-74, 75-84, 85 ve üzeri olarak gruplandirildi. Hastaliklar kserozis, pruritus, ekzemalar, viral deri hastaliklari, bakteriyel deri hastaliklari, fungal deri hastaliklari, paraziter deri hastaliklari, vezikülobüllöz otoimmün hastaliklar, akneiform hastaliklar, kutane lenfomalar, eritemli-skuamli hastaliklar, benign neoplazi ve nevüsler, malign neoplaziler, prekanseröz lezyonlar, bag dokusu hastaliklari, saç hastaliklari, tirnak hastaliklari, ürtiker ve anjiyoödem, vasküler hastaliklar, fotosensitif dermatozlar, Behçet sendromu, oral mukoza hastaliklari, fiziksel etkenlere bagli dermatozlar, pigmentasyon bozukluklari, kutanöz ilaç reaksiyonlari ve diger olmak üzere 26 grupta kategorize edildi.

Saptanan verilerin analizi için SPSS versiyon 15.0 bilgisayar programindan faydalanildi.

Bulgular

Altmis bes yas ve üzerindeki 2734 geriatrik hastanin %55,6'si erkek (1519), %44,4'ü kadin (1215) olarak bulundu. Kadin/ erkek orani 0,8, 65-74 yas arasi olgu sayisi 2060 (%75,3), 75-84 yas arasi olgu sayisi 609 (%22,3), 85 yas ve üzeri olgu sayisi 65 (%2,4) tespit edildi. Hastalarin yas ortalamasi 70,94±5,76 olarak bulundu. Yas gruplarinin cinsiyete göre dagilimi Tablo 1'de görülmektedir.

Genel olarak hastalik gruplarina bakildiginda ekzemalar (%20,5), fungal deri hastaliklari (%18), pruritus (%12,8), eritemli-skuamli hastaliklar (%6,7) ve viral deri hastaliklari(%5,4) daha sik bulunmustur (Tablo 2). Tüm infeksiyonlar (fungal, bakteriyel ve viral) %27,4 ile en sik görülen gruptur. Infeksiyonlar, ekzemalar, eritemli-skuamli hastaliklar, pruritus ve kseroderma hastalik gruplarinin bes tanesi %71,1 oranindadir. En sik görülen ekzema tipleri kontakt dermatit (%35,5), kserotik ekzema (%12,2), numuler dermatit (%10,6), nörodermatit (%9,5), eritema intertrigo (%4,3) olarak bulundu. En sik görülen fungal infeksiyonlar tinea pedis (%43), tinea ungium (%38,5), tinea corporis (%6,3), tinea cruris (%5,5), tinea versikolor (%3), tinea manum (%2,4) olarak tespit edildi. En sik görülen eritemli-skuamli hastaliklar psoriyazis (%45,7), seboreik dermatit (%29,9), likenoid erüpsiyonlar (%23,4) olarak bulundu. En sik görülen viral hastaliklar herpes zoster (%47), verrüler (%47), herpes simplex virüs infeksiyonlari (%6) olarak bulundu (Tablo 3).

Cinsiyete göre hastalik gruplarina bakildiginda kadinlarda en sik ekzemalar (%19,8), fungal deri hastaliklari (%15,6), pruritus (%13,1), eritemli-skuamli hastaliklar (%6,5), ürtiker ve anjiyoödem (%5,3); erkeklerde en sik ekzemalar (%21,1), fungal deri hastaliklari (%20), pruritus (%12,5), eritemliskuamli hastaliklar (%6,9), viral deri hastaliklari (%6,1) olarak tespit edildi (Tablo 2).

Üç farkli yas grubuna göre hastalik gruplarina bakildiginda 65- 74 yas arasinda en sik ekzemalar (%20), fungal deri hastaliklari (%19,4), pruritus (%12,2), eritemli-skuamli hastaliklar (%7,9), viral deri hastaliklari (%5,2); 75-84 yas arasinda en sik ekzemalar (%21,8), pruritus (%14,3), fungal deri hastaliklari (%13,6), viral deri hastaliklari (%6,2), prekanseröz lezyonlar (%6,1); 85 yas ve üzerinde en sik ekzemalar (%23,1), pruritus (%16,9), fungal deri hastaliklari (%15,4), bakteriyel deri hastaliklari (%13,8) olarak tespit edilmistir (Tablo 4).

Mevsimlere göre hastalik gruplarina bakildiginda kis aylarinda en sik ekzemalar (%20,3), pruritus (%17), fungal deri hastaliklari (%14,8), eritemli-skuamli hastaliklar (%8), viral deri hastaliklari (%5,7); ilkbahar aylarinda en sik fungal deri hastaliklari (%19,4), ekzemalar (%18,6), pruritus (%11,7), eritemli-skuamli hastaliklar (%7,3), viral deri hastaliklari (%6,2); yaz aylarinda en sik ekzemalar (%20,8), fungal deri hastaliklari (%20,2), pruritus (%9,9), eritemli-skuamli hastaliklar (%6,1), viral deri hastaliklari (%5,3); sonbahar aylarinda en sik ekzemalar (%22,4), fungal deri hastaliklari (%17,2), pruritus (%13,1), kserozis (%7,1), eritemli skuamli hastaliklar (%5,7) olarak tespit edildi (Tablo 5). Kserozis ve pruritus ilkbahar-yaz mevsimlerinde azalirken; sonbahar-kis aylarinda ise arttigi saptandi. Fungal deri hastaliklari, akneiform hastaliklar ve fotosensitif dermatozlarin ilkbahar-yaz aylarinda arttigi; sonbahar-kis aylarinda ise azaldigi tespit edildi.

Tartisma

Yasli nüfusun toplumda ki orani giderek artmaktadir. Türkiye Istatistik Kurumu'nun adrese dayali nüfus kayit sistemi 2012 yili verilerine göre ülkemizde toplam genel nüfus 75 627 384 (%50,19 erkek, %49,81 kadin), 65 yas ve üzeri nüfus 5 682 003 (%43,54 erkek, %56,46 kadin) olarak tespit edilmistir. Bu verilere göre toplam nüfusun %7,5 65 yas ve üzerindedir. Ancak Türkiye Istatistik Kurumu'nun 1935 yili genel nüfus sayimina göre bu oran %3,88 düzeyindedir (1). Sonuç olarak ilerleyen yillarda geriatrik hastalarin klinik hastalarimizin önemli bir bölümünü olusturacagi tahmin edilebilir.

Geriatrik hastalarda sik görülen nörolojik defisitler, immün fonksiyonlarda bozulma, sismanlik, malnütrüsyon, epidermal hücre yenilenmesinde yavaslama ve özellikle günlük kisisel bakimda yetersizlikler nedeniyle infeksiyon hastaliklarinin görülme olasiligi artmistir (2-4). Arastirmada genel olarak hastalik gruplarina bakildiginda birçok çalismada oldugu gibi en sik (%27,4) infeksiyon hastaliklari bulundu (5-7). Tek basina yüzeysel mantar hastaliklarinin tüm hastalik gruplari içinde %18 oraninda görülmesi dikkat çekicidir. Ayrica bu mantar infeksiyonlarinin %81,5 ayak bölgesine lokalizedir [tinea pedis (%43), tinea ungium (%38,5)]. Ayaklarin yikandiktan sonra kurulanmamasi, yaz aylarinda bile kalin ve çok sayida çorap giyilmesinin uygun ortam sagladigi düsüncesindeyiz. Viral hastalik grubunda ise en sik bulunan zona zoster (%47) akut dönemdeki agrisiyla yerlestigi bölgeye göre apandisit, böbrek tasi, kalp krizi gibi agrili hastaliklarla karisabilir. Kronik dönemde postherpetik nevralji özellikle yasli hastalarda aylarca devam ederek kisinin yasam kalitesini önemli derecede etkileyebilir. Antiviral tedaviyle hastalik yayiliminin durdugu ve kronik agri süresinin kisaldigi bilinmektedir. Bu yüzden yasli hastalarda ilk 72 saat içinde antiviral tedavi baslanmalidir (8).

Yasli hastalarda yillar içinde deri daha kuru ve kasintili hale gelmektedir. Çok sayida etken deride kasinti yapmasina ragmen yaslilarda kserozis en önemli nedenlerden biridir (9). Bizim çalismamizda pruritus %12,8 ile ülkemizde yapilan çalismalara göre yüksek bulunmustur (6,7,10). Kserozis ise %3,7 olarak düsük oranda tespit edilmistir. Geriatrik hastalarin %75'inde kserozis bulundugu düsünülmektedir (11). Yasli hastalarda kserozis pruritusun önemli ve sik görülen nedenlerindendir. Aslinda hastalar pruritustan yakindiklarinda bir çogunda kserozisin olabilecegi de dikkate alinmalidir. Çalismada verilerin retrospektif olmasi nedeniyle hastanin sikayeti yoksa taninin girilmedigi ve elde edilen sonucun aksine bölgemizde de yasli hastalarda kserozisin daha yüksek oldugunu düsünmekteyiz. Farkli bölgelerde yapilsa da bizim düsüncemizi destekleyen ülkemizde yapilan prospektif çalismalar mevcuttur (12,13).

Ekzemalar %20,5 ile hastalik gruplari içinde en sik görüleni olarak bulundu. Kontakt dermatitler bu grup içinde en yaygin dermatit tipi ve ikinci siklikta kserotik ekzema tespit edildi. Çogu çalismada ekzemalar yasli hastalarda sik görülen hastalik gruplari içinde bulunmustur (5,6,7,14). Yine kserozisin kserotik ekzema ve diger ekzemalar içinde önemli bir faktör oldugu bilinmektedir.

Yasli hastalarda cinsiyete göre hastalik gruplarina bakildiginda daha sik görülen hastaliklar ve oranlari birbirine yakindir. Ancak kadinlarda vezikülobüllöz otoimmün hastaliklar ve ürtiker-anjioödem daha sik iken; erkek hastalarda infeksiyon hastaliklari ve akneiform hastaliklar daha sik bulunmustur. Vezikülobülloz hastaliklar toplumda esit siklikta bulunmasina ragmen bizim çalismamizda kadinlarda yüksek olmasinin nedeni açik degildir (15). Ayrica benzer bir çalismada vezikülobüllöz hastaliklar bizim çalismanin aksine erkeklerde daha sik bulunmustur (10).

Yasli hastalarda yas gruplarina göre hastalik gruplarina bakildiginda daha sik görülen hastaliklar ve oranlari birbirine yakindir. Ancak pruritus, ekzemalar, bakteriyel hastaliklar, prekanseröz lezyonlar ve maling neoplazilerin yasla artma egiliminde oldugu gözlenmistir. Prekanseröz lezyonlarin ve malign neoplazilerin yasla birlikte artmasi tahmin edilebilir. Ancak geriatrik hastalarda daha yasli gruplarda poliklinik hizmetlerinden yararlanmanin zorlugu da düsünüldügünde daha ciddi hastaliklarin ön planda olacagi da akla getirilmelidir.

Geriartik hastalarda mevsimlere göre hastalik gruplarina bakildiginda kserozis ve pruritusun ilkbahar-yaz mevsimlerinde azaldigi; fungal deri hastaliklari, akneiform hastaliklar ve fotosensitif dermatozlarin ilkbahar-yaz aylarinda arttigi tespit edildi. Ultraviyole ile tetiklenen fotosensitif hastaliklarin ve yaslilarda en sik görülen akneiform hastalik olan akne rozasenin ilkbahar-yaz aylarinda artmasi beklenmektedir. Artan nem ve sicaklikla beraber yaz aylarinda fungal infeksiyonlarin artisi da kaçinilmazdir.

Sonuç

Yasli popülasyonla ilgili yapilacak epidemiyolojik çalismalar geriatrik yas grubu hastalara verilecek saglik hizmetlerinin planlanmasinda ve koruyucu saglik hizmetlerinin gelistirilmesinde yol gösterici olacaktir. Bu amaçla çalismamiz da yasli hastalarin cilt sorunlari çesitli gruplar halinde toplanip analiz edilmeye çalisilmistir. Ancak arastirmanin retrospektif olmasi ve sadece poliklinige basvuran hastalari temel almasi çalismayi kisitlamaktadir. Toplum temelli prospektif epidemiyolojik çalismalar bu konuda daha faydali olacaktir.

References

Kaynaklar

1. Türkiye istatistik kurumu: Türkiye istatistik yilligi 2012. Devlet istatistik Enstitüsü Matbaasi. Ankara 2012;27-71.

2. Mouton CP, Bazaldim OV, Pierce B, Espino DV. Common infections in older adults. Am Fam Physician 2001;63:257-68.

3. Laube S. Skin infections and ageing. Ageing Res Rev 2004;3:69-89.

4. Elgart ML. Skin infections and infestations in geriatric patients. Clin Geriatr Med 2002;18:89-101.

5. Kökçam I, Dilek N. Yasli hastalarda görülen deri hastaliklari. Turkish Journal of Geriatrics 2007;10:113-6.

6. Kilinç I, Ünal, Ceylan C, Özdemir F. Geriatrik hastalarda deri bulgulari. Turkish Journal of Geriatrics 2002;5:103-6.

7. Baykal Y, Karaduman A, Bükülmez G. Yasli hastalarda deri sorunlari. Turkish Journal of Geriatrics 1999;2:156-9.

8. Tüzün Y, Engin B. Yaslilarda görülen dermatozlar. Dermatose 2004;3:44-56.

9. Davis G, Luggen A. Geriatric nurse practitioner care guidelines: pruritus and xerosis in the elderly person. Geriatr Nurse 2003;24:247-8.

10. Yalcin B, Tamer E, Toy GG, et al. The prevalence of skin diseases in the elderly: analysis of 4099 geriatric patients. Int J Dermatol 2006;45:672-6.

11. Havlik NL, Fitzpatrick TB, Kligman AM, Kligman LU. Ge-riatric dermatology. In: Freedberg IM, Eisen AZ, WolffK, Austen KF, Goldsmith LA, Katz SI, Fitzpatrick TB (eds). Fitzpalrick's Dermatology in General Medicine, 5th ed, New York, McGraw-Hill,l 999, vol 2, p 1707-1716.

12. Demirseren DD, Emre S, Ateskan Ü, Metin A. Geriatri poliklinik hastalarinda saptanan deri bulgularinin prospektif analizi. Turkish Journal of Geriatrics 2010;13:87-91.

13. Kiliç A, Gül Ü, Aslan E, Soylu S. Dermatological findings in the senior population of nursing homes in Turkey. Archives of Geronyology and Geriatrics 2008;47:93-8.

14. Sasmaz S, Çelik H, Ekerbiçer Ç, Çetinkaya A. Yaslilarda deri hastaliklari. Turkish Journal of Geriatrics 2003;6:51-4.

15. Mutasim DF, Anhalt GJ. Bullous diseases in the elderly. Clin Geriatr Med 2002;18:43-58.