Content area
Full Text
De auteur dankt Marijke Malsch voor commentaar op een eerdere versie.
Legal Realism (LR) (rechtsrealisme, RR) is een Noord-Amerikaanse bewegingdie aan het begin van de twintigste eeuw ontstond, actief was tot in de jaren veertig/begin vijftigen verbonden was met de progressieve beweging in de Verenigde Staten (VS) (zie Horwitz 1992, p. 169). Sinds een jaar of twintig is sprake van ‘New Legal Realism’. ‘Oud’-realisten bouwden voort op werk van rechtsgeleerden, onder wie Roscoe Pound en Oliver Wendell Holmes Jr. Zo formuleerde Pound in 1910 het adagium dat ‘law in the books is not equal to law in action’ en deed Wendell Holmes de voorspelling dat ‘for the rational study of the law the blackletter man may be the man of the present, but the man of the future is the man of statistics and the master of economics’ (Holmes 1897).
Stephenson (2009, p. 196) omschreef LR als een beweging van advocaten, rechters en rechtsgeleerden.Prominente rechtsrealisten waren Karl Llewellyn, Jerome Frank, William Underhill Moore, Felix Cohen, Leon Green, Herman Oliphant, Walter Wheeler Cook, Max Radin, Hessel Yntema en Joseph Hutcheson.
Rechtsrealisten vonden sociaalwetenschappelijke kennis over gedrag (van rechters en anderen actief met het recht) belangrijk. Dat alleen al maakt dat deze beweging te zien is als een van de grondleggers van het huidige empirisch-juridisch onderzoek. Dat er de laatste tien tot vijftien jaar een hernieuwde aandacht voor het rechtsrealisme is, ook buiten de VS, maakt het (extra) interessant er in dit themanummer aandacht aan te besteden.
In dit artikel wil ik ten eerste uiteenrafelen waar het LR-gedachtegoed uit bestaan heeft en of er sprake is van een LR-onderzoeksprogramma. Gezien de opkomst van New Legal Realism (in de VS en Europa) is de tweede vraag wat de kern van de (her)nieuw(d)e ‘beweging’ omvat. En de derde vraag is of LR aanknopingspunten bood en biedt voor empirisch-juridisch onderzoek (van nu).
Vraag 1: American Legal Realism: beweging, school, onderzoeksprogramma?
Kenmerken en onderliggende assumpties van LR
Verschillende auteurs hebben kenmerken van het Amerikaans rechtsrealisme op een rijtje gezet. Ten eerste...