Content area
Full Text
Abstract
The article is a proposition of interpretation Valse Mélancolique - short stories written by the Ukrainian women writer Olha Kobylianska (1863-1942). This is an example of literary research devoted to synthetic overview of the phenomenon of insanity / mental illness in Ukrainian Modernism literature (late nineteenth and early twentieth century). Insanity, being one of the main themes of modernist literature, today does not live to see a proper discussion in the Ukrainian literary studies. The resulting so far work has moved this issue only into a selective and fragmentary way, always on the margins of the main range of research interests, thus far definitely without exhausting problem. Madness constituted for Kobylianska one of the most important and dramatic forms of exclusion, hence the belief that the mentally ill is not so much a sick man, as enslaved, subjected to the pressure of power, deprived of the right to subjectivity, of their own forms of existence.
Keywords: Olha Kobylianska, melancholia, sadness, music
Słowa kluczowe: Olha Kobylańska, melancholia, smutek, muzyka
Ponure, nienasycone pragnienie rządzi mną, a dusza moja nie ma już sił, choć niczego nie stworzyła. Tylko męczyła się i obijała o jakiś mur, otaczający mój świat. Chciałabym czegoś... nie wiem dokładnie, czego. co by mnie satysfakcjonowało, albo co uczyniłoby mnie silną, potężną!
Olha Kobylańska, Carówna2
Melancholia kończy się na asymbolii, na utracie sensu; jeśli nie jestem w stanie już dalej tłumaczyć albo metaforyzować, zamykam usta i umieram.
Julia Kristeva, Czarne słońce3
Z różnorodnych konstruktów literackich, mieszczących się na wspólnej dla afektu i defektu płaszczyźnie, takich jak mania (z radości), melancholia/depresja (smutek), anoreksja (wstręt), antyspołeczne zaburzenia osobowości (złość) czy zaburzenia lękowe, w tym fobie (strach), przedmiotem namysłu chcę uczynić melancholię i jej literackie realizacje. W humanistycznej refleksji, ale też w zapisach ludzkich doświadczeń melancholia posiada inny status niż większość fenomenów z pola afektywności i defektywności. Wytwory kultury, będąc zapisem doświadczenia utraty, są potwierdzeniem faktu, że melancholia jest podstawowym budulcem cywilizacji i elementem paradygmatu nowoczesności.
W twórczości ukraińskich autorek końca XIX wieku badacze odnajdują klimat epoki i różne tendencje związane z procesem literackim i kulturowym fin de siecle'u:
Koniec Х1Х - początek ХХ stulecia na Ukrainie zapewnił unikatowe połączenie wielowektorowych tendencji. Czas ten można nazwać okresem intensywnych poszukiwań - swojego pochodzenia, własnego państwa, siebie, a zarazem...