Content area
Full Text
OZ
Şemseddin Sami Fraşiri, modern Türk milliyetçiliǧinin ilk biçimi olan Osmanlıcılıǧın Arnavut asıllı önemli temsilcilerinden olmuştur. Şemseddin Sami aslen Arnavut olmuş, Arnavut milli sorunlarıyla ilgilenmiş, aynı zamanda Osmanlı devletinin modernleşerek güçlenmesini savunmuş, bunun için büyük devletin ortak dili olmasını seçtiǧi Türkçenin önemini vurgulamıştır.
Şemseddin Sami Türkçeyi incelemek, modernize etmek ve geliştirmek alanlarında büyük emek vermişdir. Şemseddin Sami, türk harfleriyle yazılan ilk Türkçe roman olan "Taaşşuk-i Talat" ve "Fitnat", ilk Türkçe ansiklopedi olan "Kamus-ül Alam" ve modern anlamdaki ilk geniş kapsamlı Türkçe sözlük olan "KamÛs-ı Türkî"n yazarıdır. Ayrıca "KamÛs-ı Fransevî" adlı Fransızca ve "KamÛs-ı Arabî" adlı Arapça sözlükleri kaleme almıştır. Şemseddin Sami aǧabeyi Abdül Fraşiri ile birlikte, Latin ve Yunan harflerini kullanan ilk Arnavut alfabesini geliştirmiş ve Arnavutça bir gramer kitabı yazmıştır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlıcılık, Türk Milliyetçiliǧi, Türkçe, Arnavutluk, Arnavutça.
ABSTRACT
Shamsaddin Sami Frashiri was one of the prominent representatives of the Ottoman trend, the first stage of modern Turkish nationalism. Shamsaddin Sami was originally an Albanian, interested in the national issues of Albania, and simultaneously wanted to modernize and strengthen the Ottoman state. For this reason, he stressed the importance of the Turkish language, which is considered the common language of the great state.
Shamsaddin Sami has made great contributions to the study, modernization and development of the Turkish language. Shamsaddin Sami is the author of the first Turkish novel in Turkish letters, "Taashshuk-i Talat " and "Fitnat", the first Turkish encyclopedia, "Kamus-ul Alam", and the first large-scale Turkish dictionary, "Kamus-i Turki". He also prepared French dictionaries called "KamÛs-ı Fransevî" and Arabic dictionaries called "KamÛs-ı Arabî". Shamsaddin Sami, together with his elder brother Abdul Frashiri, developed the first Albanian alphabet using Latin and Greek letters and wrote an Albanian grammar book.
Keywords: Ottomanism, Turkish Nationalism, Turkish, Albania, Albanian.
GİRİŞ
1453-cü ilda Istanbulun Osmanli Türklari tarafindan fathi ila varligina son qoyulan Bizans imperiyasi etnik qurulusu va siyasi idaraçiliyina göra fenomen bir dövlat olmusdur. Bu imperiya özünü Romanin varisi olaraq gördüyü üçün yunan va digar qeyri-türk xalqlar ilk marhalada Osmanli dövlatini da Bizansin davamçisi olaraq qabul etmis, Osmanli sultanlarini Bizans vasilevslarinin qanuni varislari kimi tanimislar (Çaglayan, 2020, s.548). Osmanli türklarinin xristian münasibatda tolerant bu bir da
Osmanlı türklarinin xristian xalqlara münasibatda tolerant davranışı bu düşüncalari bir qadar da darinlaşdirmiş, yunan, bolqar, serb, alban (arnavut) asilli elit...