Karanlık Havuzlar Uygulamasının Borsa İstanbul Üzerine Etkisi: Kalman Filtresi Yaklaşımı

Abstract

Karanlık havuzlar, büyük hacimli işlem yapan yatırımcıların piyasadaki dalgalanmalardan etkilenmemek amacıyla kullandıkları alternatif bir pazardır ve şeffaflığa sahip değildir. Ülkemizde karanlık havuz sistemi, Borsa İstanbul (BIST) tarafından 2010 yılında belirli kısıtlamalar dahilinde ele alınmış ve işleme taraf bilgilerinin görünmemesi şeklinde çeşitli piyasalarda uygulanmaya başlanmıştır. Anonimite denilebilecek bu sistem, piyasadaki oyuncularının çoğunluğu tarafından destek görmemiş ve birkaç test döneminin ardından yatırımcıların oylamasına sunularak kaldırılmıştır. Karanlık havuzlar ile ilgili literatür incelendiğinde çok az çalışma yapıldığı ve bilindiği kadarıyla BIST ile ilgili çalışma yapılmadığı saptanmaktadır. Bu çalışma, BIST30 payları üzerinde uygulanan iki test döneminin piyasaya etkisini inceleyerek literatüre katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Belirtilen test dönemlerinde belirli aralıklarla taraf bilgisi açılıp kapatılan BIST30 içerisinde yer alan paylara ait günlük veriler durum-uzay formunda modellenmiş ve firmalara özgü işlem hacimleri genel piyasa etkisinden Kalman filtresi kullanılarak arındırılmıştır. Firmalara özgü işlem hacimleri incelendiğinde uygulamanın piyasaya herhangi bir etkisinin olmadığı gözlemlenmiştir.

Alternate abstract:

A dark pool is an alternative market preferred by investors that place large orders and wish to minimize market impact with the help of complete lack of transparency. Borsa Istanbul applied so named dark pool to some markets within determined limitations in 2010. The system of nonrevealing the identities of agents (trader anonymity) was not supported by the majority of investors according to surveys made by Borsa Istanbul and abolished after two trial periods. To the best of our knowledge, no study has been conducted to determine the effects of trader anonymity on BIST. This study covers the daily trading volume of all the firms that are included in the BIST30 index within trail periods. Market effects on the trading volumes was iteratively purified by using the Kalman Filter. Examining the trading volumes that specific to the firms, no effect was observed on the market caused by anonymous trading facility.