ÖN LİSANS ÖĞRENİMİNDE İŞ VE MESLEK DANIŞMANLIĞI PROGRAMLARINA DUYULAN GEREKSİNİMİ BELİRLEMEYE YÖNELİK SWOT ANALİZİ*

Abstract

Çalışmanın amacı, paydaş görüşlerine göre SWOT analizi ile ön lisans öǧreniminde iş ve meslek danışmanlıǧı programlarına duyulan gereksinimi belirlemektir. Bu kapsamda içeriǧi IŞ-KUR tarafından hazırlanan yoǧunlaştırılmış bir iş ve meslek danışmanlıǧı programı olan İş Kulüpleri projesinin güçlü ve zayıf yönleri ile sunduǧu fırsat ve tehditler keşfedilmeye çalışılmıştır. Proje kapsamında 2 (iki) iş günü toplam 12 saat süren eǧitimlere katılan öǧrencilerden yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilen veriler içerik analizine tabi tutularak SWOT Matrisinde sunulmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre ekip halinde çalışma becerisi kazanma, mülakat ve CV hazırlama süreçlerini öǧrenme, iş bulma süreci hakkında detaylı bilgi edinme, kişisel farkındalık kazanma, uygulamalı etkinlikler vasıtasıyla etkili öǧrenme iş kulübü projesinin güçlü yönleri arasında öne çıkmaktadır. Zayıf yönleri ise eǧitim süresinin kısa olması, materyal eksikliǧi, uygulamalı etkinlik sayısının az olması olarak belirlenmiştir. Meslek Yüksekokulu yönetiminin desteǧi, eǧitimi veren iş uzmanlarının yetkinliǧi ve katılımcılara olan ilgisi, eǧitimin erişilebilir bir ortamda yürütülmesi bir fırsat olarak deǧerlendirilirken kontenjanın az olması, projenin dönem sonunda gerçekleştirilmesi, örgün öǧretim ders devam yükümlülüǧü, ulaşım güçlüǧü, proje ile ilgili tanıtım eksikliǧi ise tehdit olarak deǧerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulardan yola çıkarak bazı önerilerde bulunulmuştur. Bu çalışmadan elde edilen bulguların ön lisans öǧreniminde iş ve meslek danışmanlıǧı programlarına duyulan gereksinimi belirlemede katkı sunacaǧı ve Iş-Kur İş Kulüpleri projesinin incelendiǧi çalışmalarda bir kaynak olarak deǧerlendirilebileceǧi düşünülmektedir.

Alternate abstract:

The aim of the study is to determine the need for job and vocational counseling programs in associate degree education with SWOT analysis according to stakeholder views. In this context, the strengths and weaknesses of the Job Clubs project, which is an intensified job and career consultancy program prepared by İŞ-KUR, and the opportunities and threats it presents have been tried to be discovered. The data obtained by the semi-structured interview form from the students who participated in the trainings that lasted 12 hours in 2 (two) working days within the scope of the project were presented in the SWOT Matrix by subjecting the content analysis. According to the findings obtained from the research, gaining the ability to work as a team, learning the interview and CV preparation processes, obtaining detailed information about the job finding process, gaining personal awareness, effective learning through applied activities stand out among the strengths of the business club project. The weaknesses were determined as the short duration of the training, lack of materials, and the low number of applied activities. The support of the Vocational School administration, the competence of the business experts who provide the training and the interest in the participants, while the training is considered an opportunity in an accessible environment, the low quota, the realization of the project at the end of the term, the obligation to attend formal education courses, the difficulty of transportation, the lack ofpromotion about the project are considered threats, evaluated. Based on the findings, some suggestions were made. It is thought that the findings obtainedfrom this study will contribute to determining the need for job and vocational counseling programs in associate degree education and can be considered as a source in studies examining the İş-Kur Job Clubs project.

Headnote

Çalışmanın amacı, paydaş görüşlerine göre SWOT analizi ile ön lisans öǧreniminde iş ve meslek danışmanlıǧı programlarına duyulan gereksinimi belirlemektir. Bu kapsamda içeriǧi IŞ-KUR tarafından hazırlanan yoǧunlaştırılmış bir iş ve meslek danışmanlıǧı programı olan İş Kulüpleri projesinin güçlü ve zayıf yönleri ile sunduǧu fırsat ve tehditler keşfedilmeye çalışılmıştır. Proje kapsamında 2 (iki) iş günü toplam 12 saat süren eǧitimlere katılan öǧrencilerden yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilen veriler içerik analizine tabi tutularak SWOT Matrisinde sunulmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre ekip halinde çalışma becerisi kazanma, mülakat ve CV hazırlama süreçlerini öǧrenme, iş bulma süreci hakkında detaylı bilgi edinme, kişisel farkındalık kazanma, uygulamalı etkinlikler vasıtasıyla etkili öǧrenme iş kulübü projesinin güçlü yönleri arasında öne çıkmaktadır. Zayıf yönleri ise eǧitim süresinin kısa olması, materyal eksikliǧi, uygulamalı etkinlik sayısının az olması olarak belirlenmiştir. Meslek Yüksekokulu yönetiminin desteǧi, eǧitimi veren iş uzmanlarının yetkinliǧi ve katılımcılara olan ilgisi, eǧitimin erişilebilir bir ortamda yürütülmesi bir fırsat olarak deǧerlendirilirken kontenjanın az olması, projenin dönem sonunda gerçekleştirilmesi, örgün öǧretim ders devam yükümlülüǧü, ulaşım güçlüǧü, proje ile ilgili tanıtım eksikliǧi ise tehdit olarak deǧerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulardan yola çıkarak bazı önerilerde bulunulmuştur. Bu çalışmadan elde edilen bulguların ön lisans öǧreniminde iş ve meslek danışmanlıǧı programlarına duyulan gereksinimi belirlemede katkı sunacaǧı ve Iş-Kur İş Kulüpleri projesinin incelendiǧi çalışmalarda bir kaynak olarak deǧerlendirilebileceǧi düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: İş ve Meslek Danışmanlıǧı, Swot Analizi, İş Kulübü

Abstract

The aim of the study is to determine the need for job and vocational counseling programs in associate degree education with SWOT analysis according to stakeholder views. In this context, the strengths and weaknesses of the Job Clubs project, which is an intensified job and career consultancy program prepared by İŞ-KUR, and the opportunities and threats it presents have been tried to be discovered. The data obtained by the semi-structured interview form from the students who participated in the trainings that lasted 12 hours in 2 (two) working days within the scope of the project were presented in the SWOT Matrix by subjecting the content analysis. According to the findings obtained from the research, gaining the ability to work as a team, learning the interview and CV preparation processes, obtaining detailed information about the job finding process, gaining personal awareness, effective learning through applied activities stand out among the strengths of the business club project. The weaknesses were determined as the short duration of the training, lack of materials, and the low number of applied activities. The support of the Vocational School administration, the competence of the business experts who provide the training and the interest in the participants, while the training is considered an opportunity in an accessible environment, the low quota, the realization of the project at the end of the term, the obligation to attend formal education courses, the difficulty of transportation, the lack ofpromotion about the project are considered threats, evaluated. Based on the findings, some suggestions were made. It is thought that the findings obtainedfrom this study will contribute to determining the need for job and vocational counseling programs in associate degree education and can be considered as a source in studies examining the İş-Kur Job Clubs project.

Keywords: Job and Vocational Counseling, Swot Analysis, Job Club

1.GİRİŞ

İş gücü piyasasının ihtiyaç duyduǧu ara eleman ihtiyacının yetiştirilmesi amacıyla faaliyetlerini sürdüren Meslek Yüksekokulları, gerek mezunlarının nitelikleri gerek verilen eǧitimin iş yaşamı ile uyumlu olmaması sebebiyle amacına ulaşamamaktadır. Bu sebeple genç işsizliǧi giderek artmaktadır (Aydın, 2017). İşsizlik, iradi ve gayri iradi olmak üzere iki alt başlıkta ele alınabilir. Teknolojide meydana gelen deǧişim, deneyimsizlik, konjonktürel dalgalanma ve benzeri sebeplerle ortaya çıkan işsizliǧin kişinin iradesi dışında ortaya çıktıǧı belirtilmektedir (Yıldız, 2014). Kişinin iradesi dışında kalan sebeplerden ziyade kendi iradeleriyle iş bulamamalarının sebebi olarak sahip olunan niteliklerin iş yaşamının beklentilerini karşılayamaması, deǧişime uyum saǧlayamama, eǧitim ile iş yaşamı arasında baǧlantı kuramama gibi sebepler gösterilmektedir (Arpat, 2018).

Bu sorunların ortadan kaldırılarak iradi işsizliǧin azaltılması özellikle iş gücü piyasasına ara eleman yetiştirmeye hedefleyen Meslek Yüksekokullarında uygulanan eǧitim öǧretim süreçlerinin iş yaşamı ile entegre hale getirilmesiyle mümkün olacaǧı düşünülmektedir.

İş gücü piyasasının talep ettiǧi niteliklerin kazandırılması için ülkemizde başta Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), KOSGEB olmak üzere çeşitli kamu kurumlan önemli proje ve programlar yürütmektedir (Yavaş, 2010). İŞKUR faaliyet alanında bulunan iş ve meslek danışmanlıǧı programları günümüzde özel sektör açısından oldukça önem atfedilir hale gelmiştir. Özel sektörde İş-Kur destekleri yadsınamaz bir istihdam desteǧi olmakla birlikte yine özel sektör eǧitim süreçlerine İŞKUR katkısı da çeşitli sektörlerde nitelikli personel yetiştirme ve eǧitim maliyetlerini minimize etme noktasında oldukça kayda deǧer uygulamalar olarak göze çarpmaktadır. İŞKUR özel sektör beklentilerini karşılamaya yönelik çalışmalar yürütmektedir. Bununla birlikte iş arayan, istihdam kaygısı güden gençlere yönelik çalışmalar ile bir kamu yönetimi politikası olarak günümüzde deǧer bulan uygulamaları mevcuttur. Ülkemizde özellikle genç nüfus oranı göz önünde bulundurulduǧunda; İŞKUR etkisinin ve faaliyet çeşitliliǧinin artarak devam etmesi yönünde bir beklenti oluşmaktadır. Bu doǧrultuda Yozgat Bozok Üniversitesi Şefaatli Meslek Yüksekokulu'nda ön lisans öǧrenimi gören öǧrencilere yönelik düzenlenen İş Kur İş Kulübü Projesi'nde öǧrencilerin mesleki anlamda hazırlıklarına katkı sunmak arzu edilmiştir. Projenin Meslek Yüksekokulunda uygulanması ile belirli kriterlere göre belirlenen ön lisans öǧrencilerinin CV Hazırlama Teknikleri, İletişim Becerisi, Uygulamalı Mülakat Teknikleri ve Kişisel Farkındalık gibi konuları çeşitli etkinliklerle öǧrenmesi ve iş yaşamını yakından tanıması hedeflenmiştir. Aynı zamanda bu projenin öǧrenciler nezdinde sunduǧu fırsat ve tehditler ile artı ve eksi yönleri deǧerlendirilerek projenin geliştirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik çıkarımlar yapılması amaçlanmıştır.

Araştırma kapsamında ön lisans öǧrencilerine toplam 2 (iki) gün 12 saat süren uygulamalı iş ve meslek danışmanlıǧı eǧitimi verilmiştir. Eǧitim sonunda yarı yapılandırılmış görüşme formu ile yüz yüze görüşmeler yapılarak iş kulübü projesi SWOT analizi yöntemiyle deǧerlendirilmiştir. Çalışmada SWOT Analizi yönteminin tercih edilme nedeni bu eǧitimlerin sunduǧu fırsatları ve kazanımları ortaya koymakla birlikte eǧitimlerin eksik yönlerini ve engel oluşturabilecek unsurlarını tespit etmektir. İş kulübü projesi ile ilgili tespit edilen bulguların faaliyetlerin geliştirilmesi hususunda ilgili kurum ve kuruluşlar için bilimsel bir kaynak olacaǧı düşünülmektedir.

2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Çalışmada öncelikle SWOT Analizi ve iş kulüpleri kavramlarına deǧinilmiştir. Sonrasında ilgili literatüre, araştırmanın amacına, yöntemine, verilerin toplanması ve çözümlenme sürecine, araştırmadan elde edilen bulgulara ve sonuçlara yer verilmiştir.

2.LSWOT Analizi

Ölçek Ekonomisi devrinin sona erip arz-talep dengesinin müşteri lehine deǧişmeye başladıǧı 1960Ti yılların ikinci yarısından itibaren yenilenen pazarlar ve müşteri ilişkileri yöntemleri yeni analiz yöntemlerini de ortaya çıkarmıştır (Özköse vd., 2013). SWOT Analizini ilk olarak Prof. Heinz Weihrich, San Francisco Üniversitesi'nde "Long Range Planning"de çıkan makalesi ile ortaya atmış ve bir hayli ilgi görmüştür (Cebecioǧlu, 2006).

Tanımsal olarak ele alındıǧında SWOT analizini özetle "bir işletmenin güçlü ve zayıf yönlerini ve kendileriyle ilgili fırsat ve tehditleri belirleyerek stratejik konumunu deǧerlendirilmesine yarayan yapısal bir yaklaşım" olarak niteleyebiliriz (Demirdöǧen, 1997). SWOT Analizi, işletmelerin yanı sıra herhangi bir teknik, süreç veya durumun güçlü ve zayıf yönlerini ve dışsal faktörlerden kaynaklanan fırsat ve tehditleri ortaya koymak için de kullanılan bir tekniktir (Gürlek, 2002).

SWOT Analizinde işletmenin, bir tekniǧin veya sürecin kendi iç durumunun deǧerlendirilmesi güçlü ve zayıf yönler olarak ifade edilirken işletmenin, bir tekniǧin veya sürecin olumlu ve olumsuz çevre koşullarına fırsat ve tehdit olarak ifade edilmektedir (Cebecioǧlu, 2006). Dinçer (2004)'e göre SWOT analizi, stratejik kararların alınabilmesi iç ve dış çevre faktörlerinin tespit edilmesi sürecidir (Dinçer, 2004).

Akademik çerçevede de ele alınan çeşitli yöntemler; bahsi geçen dönem içerisinde ve sonrasında geçerliliǧini yitirmiş, kimi yöntemler ise günümüze kadar ulaşmıştır. SWOT analizi yöntemi de günümüze kadar ulaşmış ve geçerliliǧini farklı sektör ve analizlerde de kullanılabilir olması ile korumaya devam etmiş bir yöntem olarak gözlemlenmektedir. Öyle ki SWOT analizi yöntemi günümüzde sosyal, idari, ekonomik vb., birçok alanda kamu ve özel kuramlarda niteliksel araştırmalarda oldukça sık rastlanan ve verimli analizler yapılmasını saǧlayan bir yöntem olarak öne çıkmaktadır.

SWOT Analizi bir "Mevcut Durum Analizi" dir. Aynı zamanda organizasyonun gelecekteki durumunun ne olacaǧı tespit ve tahmin etmeye yarayan bir analiz tekniǧidir (Özköse vd., 2013). SWOT analizi yöntemi bilindiǧi üzere inceleme alanı içine dahil edilen deǧişkenlerin içsel faktörler baǧlamında; Güçlü yönleri (Strengths), Zayıf yönleri (Weakness); dışsal faktörler baǧlamında ise Fırsatlar (Opportunities) ve Tehditler (Threats)'ini yansıtan bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır (Gürlek, 2002). Bilimsel bir yöntem olarak SWOT analizi ilk olarak işletme literatüründe ele alınmış ve çeşitli araştırmacılar tarafından geliştirilerek kullanılmaya devam etmiştir (Özbey vd., 2020).

Açıklamalar ışıǧında SWOT Analizini yakını ve uzaǧı görmemizi saǧlayan bir gözlük olarak algılayabiliriz (Aktan, 1999). Araştırma kapsamında da İş-Kur İş Kulüpleri projesinin içsel faktörlerden kaynaklı güçlü ve zayıf yönleri ile dışsal faktörlerden kaynaklı fırsat ve tehditleri yüz yüze görüşmelerdeki yarı yapılandırılmış açık uçlu sorularla analiz edilmeye çalışılmıştır.

2.2.İş Kur İş Kulüpleri Projesi

OECD tarafından yapılan bir çalışmada istihdam edilebilirliǧi arttırmak amacıyla "aktif istihdam programları" hazırlanmıştır. Bu programlar ile alınan bazı önlemler şunlardır: kamu istihdam hizmetleri, işgücü piyasasına, gençlere, istihdama ve engellilere yönelik önlemler olmak üzere çeşitli kategorilere ayrılmıştır (Sohlman ve Turnham, 1994).

Türkiye için bakıldıǧında ise bu programların Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) aracılıǧıyla uygulandıǧı görülmektedir. İstihdam edilebilirliǧi arttırmak ve geliştirmek amacıyla işe yerleştirme hizmetleri, meslek araştırma ve geliştirme çalışmaları, iş ve meslek danışmanlıǧı çalışmaları, mesleki eǧitim kursları, girişimcilik eǧitimleri, işbaşı eǧitimleri, toplum yararına programlar ve benzeri programların hayata geçirildiǧi görülmektedir (Develi ve Öztürk, 2019).

İŞKUR tarafından hazırlanan iş ve meslek danışmanlıǧı programlarından biri de İş Kulüpleri Projesi' dir. İş kulüpleri projesi, İŞKUR bünyesinde faaliyet gösteren iş ve meslek danışmanlıǧı kapsamında yürütülen "İş Arayan Danışmanlıǧı, Meslek Danışmanlıǧı, Engelli İş Koçluǧu" programlarından bir tanesidir. İŞKUR, iş ve meslek danışmanlıǧı hizmetini, kişilerin özellikleri ile mesleklerin ve işyerlerinin gerektirdiǧi nitelik ve şartları karşılaştırarak, bireyin istek ve durumuna en uygun iş ve mesleǧi seçmesi, seçtiǧi meslek ile ilgili eǧitim olanaklarından yararlanması, işe yerleştirilmesi, işe uyumunun saǧlanması ile ilgili sorunların çözümüne sistemli olarak yardım edilmesi şeklinde tanımlamaktadır. 2017 yılında İŞKUR koordinasyonuyla ilk olarak 13 ilde başlatılmıştır. İlk başladıǧı illerden bir tanesi de Yozgat İş Kurumu İl Müdürlüǧü'dür. Günümüzde Türkiye'nin 81 ilinde İş Kurumu Müdürlükleri bünyesinde İş Kulübü projesi aktif hale getirilmiştir. Kadınlar, gençler, engelliler, uzun süreli işsizler, eski hükümlüler, tedavi görmüş eski madde baǧımlıları gibi özel politika gerektiren gruplara yönelik motivasyon artırmayı ve yöntem desteǧi vermeyi hedefleyen bir iş ve meslek danışmanlıǧı programı olarak karşımıza çıkmaktadır (https://www.iskur.gov.tr/, Erişim T.: 10.12.2022).

İlgili yazına bakıldıǧında iş kulüpleri ile ilgili çeşitli tanımlara yer verildiǧi görülmektedir. Raaf vd. (2011) göre "Eǧitimli bir kolaylaştırıcı rehberliǧinde veya kolaylaştırıcı olmaksızın iş arama konusunda birbirlerine destek saǧlamak üzere bir araya gelen küçük gruplar ; istihdam aǧları, iş aǧları veya iş arama atölyeleri." dir. Azrin (1975; 1980; 2002)' göre ise "İş bulmaya yönelik hemen her konuda destek saǧlamaya yönelik grup çalışmasına dayalı iş danışmanlıǧının yeni bir deneysel uygulama türü; ders planı çerçevesinde belirli bir program dâhilinde bir danışmanın gözetiminde müracaatçı gruplara yönelik günlük olarak yürütülen yapılandırılmış toplantılar; iş arayanların istedikleri işleri elde etmelerine yardımcı olan kontrollü çalışmalar?" şeklinde ifade edilmiştir.

İş kulüpleri projesi kapsamında alanında tecrübeli iş ve meslek danışmanları aracılıǧıyla katılımcılara iş arama yöntemleri, mülakat teknikleri, işe kabul süreçleri teorik ve uygulamalı etkinlikler vasıtasıyla anlatılmakta ve uygulanmaktadır. İş kulüpleri eǧitimlerini yürüten personeller Türkiye İş Kurumu bünyesinde iş ve meslek danışmanlıǧı kadrosunda bulunmakta ve il müdürlüklerinde oluşturulmuş olan İş Kulübü Liderliǧi birimlerinde görev yapmaktadırlar. Dolayısıyla profesyonel anlamda iş kulübü projesine yönelik olarak personel planlaması yapıldıǧı gözlemlenmektedir.

Çalışma kapsamında ele alınan iş kulübü projesi; Yozgat Bozok Üniversitesi Şefaatli Meslek Yüksekokulu'nda Yozgat Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüǧü tarafından gerçekleştirilmiştir. Meslek yüksekokulu ders döneminde gerçekleşmesi sebebiyle oluşan kısıt nedeniyle bahsi geçen 15 saatlik eǧitim aslına uygun olarak yoǧunlaştırılmış program ile 12 saat süre ile iki gün sürmüştür. Meslek danışmanlıǧı baǧlamında İş Kulübü programı tanımında bahsi geçen gençlere yönelik olarak ön lisans öǧrencileriyle yürütülmüştür. Günümüzde Yozgat Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüǧü bünyesinde yürütülen İş Kulübü programı 5 gün 3'er saatlik programlarla toplam 15 saat olarak düzenlenmektedir (Karaduman, Görüşme Notları, 2022).

3.ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ

Araştırmanın amacı; İş kulübü faaliyetlerine katılan ön lisans öǧrencilerinin görüşlerine dayanarak İş Kulübü faaliyetlerinin mevcut durum analizini yapmaktır. Bu baǧlamda aşaǧıdaki sorulara yanıt aranmıştır.

Meslek Yüksekokulunda öǧrenim gören öǧrencilerin iş yaşamına hazırlık ve iş arama süreçlerinde;

* İş Kulüpleri Projesi' nin saǧladıǧı kazanımlar nelerdir?

* İş Kulüpleri Projesinin geliştirmeye açık ve zayıf yönleri, uygulamada karşılaşılan engeller veya zorluklar nelerdir?

Türkiye İş Kurumu tarafından 2017 yılından itibaren uygulanmaya başlanan İş Kulübü Projesi' nin mevcut durumunu ortaya koyması ve ilgili literatürde benzer bir çalışmanın yer almaması çalışmanın önemini göstermektedir.

4.YÖNTEM

4.1. Çalışma Grubu

Araştırmanın çalışma grubunu Yozgat Bozok Üniversitesi Şefaatli Meslek Yüksekokulunda iş kulüpleri projesine katılan 43 ön lisans öǧrencisi oluşturmaktadır. Çalışma grubuna ilişkin bilgiler Tablo 1' de verilmiştir.

Tablo l'e bakıldıǧında araştırmaya katılan öǧrencilerin %69,7' sinin (f=30) Özel Güvenlik ve Koruma programında öǧrenim gören öǧrenciler olduǧu görülmektedir. % 18,6' sının (f=8) Mimarlık ve Şehir Planlama, %4' ünün Büro Hizmetleri ve Sekreterlik (f=0,9), %0, 2' sinin (f=l) ise Veterinerlik programında öǧrenim gören öǧrenciler olduǧu anlaşılmaktadır.

4.2. Veri Toplama Araçları

Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile iş ve meslek danışmanlıǧı eǧitimine katılan öǧrencilerden toplanmıştır. Formun oluşturulması esnasında konuyla ilgili çalışan bir akademisyen ve bir iş uzmanının görüşleri alınmıştır. Formda 4 açık uçlu soru bulunmaktadır. Bunlar;

* İş Kulübü Projesi' nin güçlü yönleri nelerdir? Neden böyle düşündüǧünü açıklayabilir misin?

* İş Kulübü Projesi' nin zayıf yönleri nelerdir? Neden böyle düşündüǧünü açıklayabilir misin?

* İş Kulübü Projesi' nin uygulanmasını ya da verimliliǧini olumlu etkileyen dışsal faktörler (fırsatlar) nelerdir? Neden böyle düşündüǧünü açıklayabilir misin?

* İş Kulübü Projesi' nin uygulanmasını ya da verimliliǧini olumsuz etkileyen dışsal faktörler (tehditler) nelerdir? Neden böyle düşündüǧünü açıklayabilir misin?

4.3. Verilerin Analizi

Sosyal bilimlerde sıklıkla kullanılan nitel araştırma desenlerinden biri olan içerik analizi ile veriler analiz edilmiştir. İçerik analizinde benzer veriler belirli kategorilere, kategoriler ise belirli temalara ayrılarak okuyucunun anlayabileceǧi biçimde yorumlanır. Oluşturulan temalar daha sonra SWOT matrisinde kategorize edilmiştir. SWOT analizi genellikle bir matris veya iç ve dış faktörlerden oluşan hücrelerden oluşan bir tablo olarak görüntülenir (Chen, 2014). Tabloların yorumlanmasından sonra doǧrudan alıntılar yapılmıştır. Görüşleri alıntılanan katılımcıların isimleri saklanmıştır. Her bir öǧrenci sırasıyla Ö-l, Ö-2,... şeklinde kodlanmıştır.

4.4. Geçerlilik ve Etik

Christensen, Johnson ve Turner (2020), nitel araştırmalarda geçerliliǧi saǧlamak için bazı stratejiler önermiştir. Bunlardan bazıları veri varyasyonu, araştırmacı varyasyonu, doǧrudan alıntı ve katılımcı geri bildirimidir (Aksoy, 2022). Veri çeşitliliǧini saǧlamak ve çalışmayı tek bir alanla sınırlandırmamak için farklı bölümlerden öǧrenciler iş kulübü faaliyetleri için seçilmiştir. Araştırmacı çeşitliliǧine yönelik verilerin toplanması ve analiz edilmesi sürecinde iki araştırmacı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, katılımcıların görüşleri doǧrudan aktarılmıştır. Katılımcıların araştırmadaki ifadelerine katılıp katılmadıklarına dair geribildirim yapılmıştır. Aynı zamanda 16.11.2022 tarihli 38/20 karar numaralı etik kurul başvuru onayı ile Yozgat Bozok Üniversitesi Etik kurulundan gerekli izin alınmıştır.

4.5. Araştırmanın Kısıtları

Araştırmanın yürütülmesi ile ilgili en önemli kısıtlar şu şekilde sıralanabilir; araştırmanın bir meslek yüksekokulundaki farklı bölümlerden öǧrencilerle yürütülmesi, iş uzmanlarının ulaşım sorunu ve eǧitim öǧretim döneminde gerçekleştirilmesi sebebiyle eǧitimin yoǧunlaştırılarak 12 saat süreyle verilmesi, konferans salonu kapasitesi ve projeksiyon eksikliǧi sebebiyle etkinliǧe kontenjan sınırının getirilmesi, katılımcıların SWOT matrisi hakkındaki bilgi eksikliǧinin bazı soruların cevaplanamamasına neden olduǧu düşünülmektedir.

4.6.Bulgular

Bulgulara yönelik SWOT Analizi Matrisi Tablo 3'de sunulmaktadır.

Tablo 3: Ön Lisans Öǧreniminde İş ve Meslek Danışmanlıǧı Eǧitimine Duyulan Gereksinimi Belirlemeye Yönelik SWOT Matrisi

Katılımcı görüşleri güçlü, zayıf, fırsat ve tehdit ana kategorileri altında bir araya getirilerek alt temalara ayrılmıştır. Buna göre Tablo 3 de de görüldüǧü üzere İş Kulüpleri Projesi' nin güçlü yanları; öǧrencilerin işe başvuru süreçleri hakkında bilgi edinme(f=25), uygulamalı etkinlikler vasıtasıyla etkili öǧrenme (f=H), ekip halinde çalışma becerisi kazanma (f=6), farklı alanlarda bilgi edinme (f=l) temalarıyla kodlanmıştır. Katılımcıların projenin güçlü yönleri veya sunduǧu kazanımlara ilişkin görüşleri doǧrudan aşaǧıda gösterilmiştir.

Öl2: "Bana kazandırdıǧı en önemli şey iş görüşmesinde nelere dikkat edeceǧim oldu. Nasıl davranmam gerektiǧini, CV hazırlarken neleri ön planda tutmam gerektiǧini başarılı bir şekilde ve eǧlenerek öǧrendim".

Ö14: "Daha önce hiç CV hazırlamadım. Bu anlamda bana çok katkısı oldu. İş ararken bana kolaylık saǧlayacaǧını düşünüyorum. Teorik derslerimize göre uygulamalı etkinlikler olması açısından daha verimliydi".

Ö40: "Eǧitmenlerin herkesle tek tek ilgilenmesi güzeldi. Sorulan sorular en ince ayrıntısına kadar açıklamaları ve anlatmaları en önemli artılardı".

Ö24: "CV hazırlama konusunda çok faydalı oldu. Beraber ortak grup çalışmaları daha iyi iletişim kurmamı saǧladı"

Ö32: "İş Kulübü sayesinde kişisel gelişim olarak kendimi daha iyi tanıdım. Beklentimin üstünde bir eǧitim oldu".

İş Kulüpleri Projesi' nin eksik/zayıf yönleri ile ilgili katılımcı görüşleri; eǧitim süresinin kısa olması (f=34), materyal eksikliǧi (f=4), uygulamalı eǧitimin yetersizliǧi (f=2) temalarıyla kodlanmıştır. 3 katılımcı bu konuda görüş bildirmemiştir. Katılımcıların projenin eksik/zayıf yönleri ile ilgili görüşleri doǧrudan aşaǧıda gösterilmiştir.

Ö7: "Sürenin kısa ve uygulama etkinliklerinin az olmasıdır".

Öl 2: "Projeksiyondan izletilen videoların daha net ve yüksek sesle olması daha iyi olurdu. Bazı dersleri sınıf ortamının dışında işleyerek akılda kalıcıǧını arttırabilirlerdi".

Öl4: "Çok güzel düşünülmüş bir proje ama zaman açısından çok kısaydı diye düşünüyorum".

Ö40: "Kısa sürmesi eksik yönüydü. Daha önceden gelerek hem projeyi tanıtabilir hem de daha uzun süreli kalabilirlerdi".

Ö38: "Başvuru kontenjanın daha fazla olması ve daha uzun sürmesi bizim için daha iyi olurdu"

Ö32: "Bana göre eǧitimin tek zayıf yönü kısa sürmesiydi".

İş Kulübü Projesi' nin uygulanmasını ya da verimliliǧini olumlu etkileyen dışsal faktörler (fırsatlar) ile ilgili katılımcı görüşleri; Eǧitim veren iş uzmanlarının yetkin olması (f=8), eǧitimin erişilebilir bir ortamda verilmesi (f=4), eǧitimin verildiǧi kurumdaki yönetim desteǧi (f=10) temalarıyla kodlanmıştır. 21 katılımcı bu konuda görüş bildirmemiştir. Katılımcıların projeyi etkileyen olumlu dışsal faktörler ile ilgili görüşleri doǧrudan aşaǧıda gösterilmiştir.

Ö24: "Eǧitimin okulda kendi sınıfımızda olması kolaylık saǧladı".

Ö36: "MYO yöneticileri ve hocalarımızın IŞKUR ile birlikte bize böyle bir imkan saǧlamaları sonucunda iş hayatımızın temelinin daha saǧlam olacaǧı kanaatindeyim".

Ö34: "Bulunduǧumuz ilçenin sunduǧu imkanlar çok kısıtlı olsa da okulumuzun düzenlediǧi bu eǧitim bizim için bir fırsat oldu".

Ö39: "Mülakat ortamı oluşturarak eǧitimi veren hocalarımızın anlatımı çok iyiydi ve çok donanımlıydılar".

İş Kulübü Projesi' nin uygulanmasını ya da verimliliǧini olumsuz yönde etkileyen dışsal faktörler (tehditler) ile ilgili katılımcı görüşleri; eǧitimin sınav haftasından hemen önce yapılması (f=9), eǧitim verilen ortamla ilgili aksaklıklar (f=8), eǧitim kontenjanının sınırlı olması (f=3), derse devam yükümlülüǧü sebebi ile eǧitimlere düzenli katılamamak (f=3), eǧitimle ilgili tanıtım eksikliǧi (f=2), ulaşım sebebiyle eǧitime tekrar erişim olanaǧının kısıtlı olması (f=2) temalarıyla kodlanmıştır. 16 katılımcı bu konuda görüş bildirmemiştir. Katılımcıların projeyi etkileyen olumsuz dışsal faktörler ile ilgili görüşleri doǧrudan aşaǧıda gösterilmiştir.

Ö40: "Derslerimizn devam etmesi sebebiyle hem katılımda güçlük çektik hem de hazırlık yapamadık".

Ö21: "Sınavlara yakın bir tarihte düzenlendiǧi için tam odaklanamadık".

02: "Sınavlara yakın zamanda geldikleri için finallere çalışmamıza engel oldu".

Ö4: "Derslere katılamadık, final sınavlarından önce olduǧundan sınavlara fazla çalış amadık".

Ö43: "Sınıf ortamının kapasitesinin yetersiz olması ve projeksiyonla ilgili sorun yaşadık"

5.SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Araştırmada SWOT Analizi tekniǧi ile iş kulüplerinin mevcut durum analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre iş kulüpleri projesinin güçlü yanları; öǧrencilerin işe başvuru süreçleri hakkında bilgi edinme, uygulamalı etkinlikler vasıtasıyla etkili öǧrenme, ekip halinde çalışma becerisi kazanma, farklı alanlarda bilgi edinme olarak kodlanmıştır. Ön lisans öǧrencileri baǧlamında bakıldıǧında iş kulübü faaliyetleriyle öǧrencilerin iş başvuru süreçleri hakkında bilgi ve deneyim kazandıǧını söylemek mümkündür. Develi ve Öztürk (2019) tarafından yapılan bir araştırmada iş kulübü etkinlikleri sonrasında katılımcıların iş görüşmelerinde kendini daha rahat hissettiǧi ve görüşmelerin başarılı geçtiǧi tespit edilmiştir. Üniversite öǧrencilerinin kariyer danışmanlıǧı hizmetlerine ilişkin algı ve beklentilerinin tespit edilmeye çalışıldıǧı araştırmada ise öǧrencilerin büyük bir çoǧunluǧu kendini tanıma, CV hazırlama, mülakat teknikleri, kariyer süreçleri hakkında profesyonel bilgi almayı saǧlayacak seçmeli bir dersin müfredatta yer alması gerektiǧine dair istekleri olduǧu tespit edilmiştir (Işık, 2007). Bu baǧlamda iş kulübü faaliyetleri; öǧrenciler için iş yaşamına yönelik olumlu kazanmaları olan, uygulamalı etkinlikler ile aktif olabildikleri önemli ve gerekli bir faaliyet olarak ifade edilebilir.

İş kulübü faaliyetlerinin önemli güçlü yanlarının bulunduǧu ve bunların zayıf yanlardan fazla olduǧu görülmektedir. Bu bulgunun Meslek Yüksekokulu öǧreniminde benzeri uygulamaların yerleşmesinin ve yaygınlaştırılmasının gerekliliǧine dair önemli bir bulgu olduǧu düşünülmektedir. Ancak bu bulgunun daha kapsamlı bir çalışma ile desteklenmesi gerekmektedir.

İş Kulüpleri Projesi' nin zayıf yanları; eǧitim süresinin kısa olması, materyal eksikliǧi, uygulamalı eǧitimin yetersizliǧi temalarıyla kodlanmıştır. Zayıf yönlere bakıldıǧında ilk dikkati çeken az sayıda olmasıdır. Yapar Üstünol, (2019) tarafından yürütülen yüksek lisans tezinde bu durum SWOT analizi uygulamasında yeterli bilgi elde edilememesi konusunun süreci etkileyen önemli faktörlerden biri olduǧunu ifade etmiştir. Katılımcı görüşlerine dayanarak iş kulübü faaliyetlerinde yer alan uygulamalı etkinliklerin arttırılması, bu etkinliklerin farklı öǧretim materyalleri ile desteklenmesi faaliyetlerin etkinlik ve verimliliǧinin arttırılması için önerilebilir. Nitekim Develi ve Öztürk (2019) işsizlik mücadelede iş kulübü faaliyetlerinin önemini ele aldıǧı çalışmalarında süre, yöntem ve yaygınlık baǧlamında bu faaliyetlerin geliştirilmeye açık olduǧunu ifade etmiştir.

İş Kulübü Projesi' nin uygulanmasını ya da verimliliǧini olumlu etkileyen dışsal faktörler (fırsatlar); eǧitim veren iş uzmanlarının yetkinliǧi, eǧitimin erişilebilir bir ortamda verilmesi, eǧitimin verildiǧi kurumdaki yönetim desteǧi temalarıyla kodlanmıştır.

İş Kulübü Projesi' nin uygulanmasını ya da verimliliǧini olumsuz yönde etkileyen dışsal faktörler (tehditler); eǧitimin sınav haftasından hemen önce yapılması, eǧitim verilen ortamla ilgili aksaklıklar, eǧitim kontenjanının sınırlı olması, derse devam yükümlülüǧü sebebi ile eǧitimlere düzenli katılamamak, eǧitimle ilgili tanıtım eksikliǧi, ulaşım sebebiyle eǧitime tekrar erişim olanaǧının kısıtlı olması temalarıyla kodlanmıştır. Belirtilen olumsuz dışsal faktörlerin (tehdit) araştırma kısıtlarında açıklanan nedenlere dayandıǧı görülmektedir. Ayrıca Uygulamanın yapıldıǧı Meslek Yüksekokulu'nun yeni kurulan bir okul olmasına baǧlı olarak alt yapı ve teknik yetersizlikler bu faaliyetlerin uygulanmasında engel teşkil ettiǧi görülmektedir. Bu sebeple ileriki dönemlerde iş kulübü faaliyetlerinin verimli bir biçimde yürütülmesi için alt yapı eksikliklerinin giderilmesi önerilebilir. Faaliyet planlanırken akademik takvimin göz önünde bulundurulması ve gerekli mecralardan duyuruların yapılmasının öǧrencilerin katılım saǧlayabilmesi için önemli olduǧu çıkarımı yapılabilir.

Meslek Yüksekokullarının dolaylı amaçlarından birisi de yetiştirilen ara elemanlara aldıkları eǧitim ile kendini gerçekleştirme olanaǧı sunmaktır. Kendini gerçekleştirme kişisel farkındalık ile mümkündür. İş Kulübü faaliyetleri iletişim, mülakat, cv hazırlama gibi iş yaşamına yönelik konuların yanı sıra öǧrencilerin kendini tanıma, ilgi ve becerilerini fark etme gibi kazanımlar elde etmesini de amaçlayan birtakım uygulamalı etkinlikleri içermektedir. Kendini gerçekleştirme bireyin yaptıǧı işte mutlu ve başarılı olmasını saǧlayan en önemli etmenlerden biridir. Kendini gerçekleştirmiş bireylerin özellikleri; gerçeǧi olduǧu gibi algılayabilme, insanlıǧın sorunlarıyla ilgilenme, kendine yeterli olma, özgür ve özerk olma, bireyselliǧi ve biricikliǧi koruma, insanlıkla özdeşim kurma şeklinde sıralanabilir (Kuzgun, 2002).

Meslek Yüksekokullarının amaçlarına ulaşabilmesi ve nitelikli ara eleman yetiştirebilmek için başta İŞKUR olmak üzere çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanan iş ve meslek danışmanlıǧı faaliyetlerinin tanıtılması ve yaygınlaştırılması oldukça önemlidir. Bununla birlikte bu faaliyetlerin mevcut durumunun tespit edilmesi, eksikliklerin giderilmesi, engellerin fırsata dönüştürülmesi (Özan vd., 2015) bu faaliyetlerin amaçlarına ulaşması için gereklidir. Bu doǧrultuda araştırma da iş kulübü faaliyetlerine katılan ön lisans öǧrencilerinin görüşleri alınarak iş kulübü faaliyetlerinin mevcut durum analizi yapılmıştır. Bu baǧlamda yapılabilecek bir çıkarım da meslek yüksekokullarının eǧitim öǧretim müfredatlarında uygulamalı eǧitimlerin geliştirilmesi çalışmalarına bir ek olarak deǧerlendirilebilecek İş Kulübü çalışmalarının yaygınlaştırılması olacaktır. Çalışma kapsamında iş kulübü projelerinin meslek yüksekokullarında eǧitim gören öǧrencilere ulaşmasında daha etkin ve düzenli süreçler ile yapılacak bir planlama gereksinimi doǧduǧu gözlemlenmiştir. Daha sonraki araştırmalarda daha geniş ve farklı öǧrenim seviyesinden örneklem gruplarıyla araştırma desteklenebilir.

Araştırma sonucunda İş Kulübü Projesi'nin uygulama aşamasında var olan sorunlarının tespit edilmesinin; fırsatları görünür hale getireceǧi, faaliyetlerin verimliliǧinin artacaǧı ve sonraki süreçlerde yapılacak geliştirmeler için dayanak oluşturacaǧı düşünülmektedir.

Sidebar

Alan Tanımı: İş ve Meslek Danışmanlıǧı

YAZARLARIN BEYANI

Katkı Oranı Beyanı: Yazarlar çalışmaya ortak katkı saǧlamıştır.

Destek ve Teşekkür Beyanı: Çalışmada herhangi bir kurum ya da kuruluştan destek alınmamıştır.

Çatışma Beyanı: Çalışmada herhangi bir potansiyel çıkar çatışması söz konusu deǧildir.

Footnote

* Bu makalede bilimsel araştırma ve yayın etiǧi ilkelerine uyulmuştur.

References

KAYNAKÇA

Aksoy, Y., (2022), A Swot Analysis Study On The Usability Of Distance Education In Vocational Music Education, International Journal of Education Technology and Scientific Researches, Vol: 7, Issue: 18.

Aktan, C. C., "2000'li Yıllarda Yeni Yönetim Teknikleri 2 (Stratejik Yönetim)" Simge Ofis Matbaacılık, 1999.

Arpat, B. (2018). Türkiye'de genç işsizlikle mücadelede meslek yüksekokullarında uygulanan işbaşı eǧitimlerinin rolü ve önemi: Honaz Meslek Yüksekokulu örneǧi. Çalışma ve Toplum, 4(59), 2193-2228.

Aydın, A. (2017) "Genç İşsizliǧi Sorununun Almanya ve Türkiye Mesleki Eǧitim Sistemi Çerçevesinde Deǧerlendirilmesi", Sosyal Güvence Dergisi, s.l 1, yıl.6, ss.l23.

Azrin, N.H.; Flores T. ve Kaplan, S.J. (1975) Job-Finding Club: A Group-Assisted Program For Obtaining Employment, Behaviour Research and Therapy, 13:1, 1727. DOI: https://doi.org/10.1016/0005-7967(75)90048-0

Azrin, N.H; Philip, R.A; Thienes-Hontos, P ve Bešalei, V.A (1980) Comparative Evaluation of the Job Club Program with Welfare Recipients, Journal of Vocational Behavior, 16, 133-145. DOI: https://doi.org/10.1016/0001-8791(80)90044-5

Azrin, Nathan H. (2002) Job Club Method, Encyclopedia of Psychotherapy, Vol: 2, 63-67, Elservier Science (USA).

Büyüköztürk, Ş., "Örnekleme Yöntemleri" Ders Sunumu, 2012.

Cebecioǧlu, C. (2006). SWOT Analizi ve Bir İşletme Üzerinde Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Chen, M. (2014). Üniversite Beden Eǧitimini Uzaktan Eǧitim Yoluyla Desteklemek İçin SWOT Analizi ve Stratejileri. Mühendislik ve Teknoloji Eǧitiminde Dünya İşlemleri (12), 671-674.

Cellini, H.R. Hank ve Lorenz, Jerome R. (1983) Job Club Group Training With Unemployed Offenders. Federal Probation, 4:3, 46-50.

Creswell, JW (2016). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Usulleri. Eǧiten Kitap

Demirdöǧen, O., (1997) "Swot Analizi ile Üretim Stratejilerinin Geliştirilmesi", Verimlilik Dergisi, Milli Prodüktivite Merkezi Yayını.

Dinçer, Ö. (2004). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası. İstanbul: Alfa Yayınları.

Gürlek, T. B., "SWOT Analizi", Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Gebze, Haziran 2002. http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/ etkinlikler/bilgilendirme/Gurlek.ppt, 06.02.2023

Karaduman, A. Yozgat Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüǧü İş Kulübü Liderliǧi Birimi İş ve Meslek Danışmanı, Yüz Yüze Görüşme Notları, Yozgat, Görüşme Tarihi: 30.01.2023.

Kuzgun, Yıldız (2002) Eǧitimde Kendini Gerçekleştirme. (Eǧitimde-KendiniGerçekleştirme.pdf (egitimsen.org.tr) Erişim Tarihi: 06.02.2023

Morris, Hal ve Hairston, Gail (2017), Job Hunting? Job Club Teaches the New Skills Needed to Land a Dream Job. https://uknow.uky.edu/campus-news/jobhunting-job-club-teaches-new-skills-needed-land-dream-job Erişim Tarihi: 06.02.2023

Özan, M. B., Polat, H., Gündüzalp, S., Yaraş, Z. (2015). Eǧitim kuramlarında SWOT analizi. Turkish Journal of Educational Studies, 2(1), 1-28.

Özbey, Ö„ Doǧan, D., Akoǧlu, H. E. (2020). Gençlik ve Spor Bakanlıǧı Elit Sporcu Yetiştirme Birimlerinin SWOT Analizi Yöntemi ile Durum Deǧerlendirmesi, Avrasya Spor Bilimleri ve Eǧitim Dergisi, 2(1), 87-106.

Raaf, Shawn, Shek-wai Hui, Taylor ve Sims, Ken (2011) Group-based employment assistance benefits, Final report, Ottawa, Ontario: The Social Research and Demonstration Corporation https://www.srdc.org/uploads/group_based_en.pdf Erişim Tarihi: 06.02.2023

Sohlman, Åsa ve Turnham, David (1994) "What Can Developing Countries Learn From OECD Labour Market Programmes and Policies?" (OECD Development Center Technical Paper No: 93), OECD Development Centre. DOI: https://doi.org/10.1787/570121553883

Yavaş, Hilal Kuvvetli (2010) Türkiye'de Genç İşsizliǧi ve İstihdam Politikalarının Genç İşsizliǧine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı, İktisat Politikası Bilim Dalı.

Yıldız, Kemal (2014) İşsizlik Türleri, Her Bir İşsizlik Türünün Toplam İşsizlikteki Payı ve Çeşitli Demografik Parametrelerle İlişkisi, Akademik Bakış Dergisi, 45, 00.

Yapar Üstünol, N. (2019). SWOT Analizinin Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci İle Sayısallaştırılması Üzerine Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Hatay.