Folklorun Modern Edebî Türlere Yansıması: Kemal Bilbaşar ve Türk Su Kültü Örneği

Abstract

Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli yazarlarından biri olan Kemal Bilbaşar (1910-1983) romanlarının kurgusunu meydana getirirken farklı konuları, çevreleri ve farklı sınıflardan karakterleri işleyerek zengin bir atmosfer yaratır. Toplumcu gerçekçi bir yazar olmanın getirdiği kaygıyla da bu atmosfer içerisinde halkın; yaşayışını, düşünüşünü, inanç şeklini, giyinişini, yiyip içmesini, âdetlerini, geleneklerini, göreneklerini, özetle bütün kültürel kodlarını titiz bir araştırmacı gibi ele almaya gayret gösterir. Buna bağlı olarak eserlerinde halk bilimi unsurları ile ilgili ayrı bir dikkat geliştirir. Bahsi geçen unsurlar arasında nitelik bakımından kurgunun önemli bir parçası olarak Türk su kültü ile ilgili unsurların çokluğu göze çarpmaktadır. Bu çalışmada, Denizin Çağırışı (1943), Ay Tutulduğu Gece (1961), Cemo (1966), Memo (2 Cilt, 1968-1969), Yeşil Gölge (1970), Yonca Kız (1971), Başka Olur Ağaların Düğünü (1972), Kölelik Dönemeci (1977), Bedoş (1980) ve Zühre Ninem (1981) olmak üzere Kemal Bilbaşar’ın on romanı Türk su kültünün kurguda yer alış şekli bakımından tematik bir yaklaşımla inceledim. Kemal Bilbaşar’ın Türk su kültünü kurguda işleyiş tarzından hareketle geniş anlamda toplumsal kültür; dar anlamda ise halk bilimi ile kurduğu yakın ilişkiyi değerlendirdim.

Alternate abstract:

Kemal Bilbaşar (1910-1983), one of the prominent authors of Turkish literature during the Republican era, creates a rich atmosphere in his novels by addressing different subjects, environments, and characters from various classes. With the concern of being a social realist writer, he meticulously examines the way people live, think, believe, dress, eat, and drink, and their customs, traditions, and cultural codes, much like a diligent researcher. Consequently, he develops a particular attention to folklore elements in his works. Among these elements, the numerous aspects related to Turkish water cult stand out as a significant part of the fiction. The present article analyzes Kemal Bilbaşar’s ten novels, including Denizin Cağırışı (1943), Ay Tutulduğu Gece (1961), Cemo (1966), Memo (2 Volumes, 1968-1969), Yeşil Gölge (1970), Yonca Kız (1971), Başka Olur Ağaların Düğünü (1972), Kölelik Dönemeci (1977), Bedos (1980), and Zühre Ninem (1981) with a thematic approach in terms of the way the Turkish water cult takes place in fiction. Based on how Kemal Bilbaşar handles the Turkish water cult in fiction, the close relationship he establishes with social culture in a broad sense and folklore in a narrow sense is evaluated.