Seboreik Dermatitli Hastalarda Yasam Kalite Degerlendirmesi/The Evaluation of Quality of Life of Patients with Seborrheic Dermatitis

Headnote

Özet

Amaç: Seboreik dermatit üzerinde sari yagli skuamlarin oldugu eritematöz plaklarla karakterize sik görülen bir hastaliktir. Hastaligin kronik seyri, düzelme ve alevlenme dönemleri göstermesi ve henüz etkili bir tedavi yönteminin olmamasi nedeniyle hastalarin yasam kalitesinde bozulmaya neden olabilir. Bu çalismada seboreik dermatitin hastalarin yasam kalitesine olan etkilerinin degerlendirilmesi amaçlanmistir.

Yöntem: Çalismaya seboreik dermatit tanisi alan 65 hasta alinmistir. Hastalardan HAD, Skindex-29 ve DLQI formlarini doldurmalari istenmistir. Verilerin istatistiksel analizinde Kolmogorov Smirnov normal dagilima uygunluk testi, korelasyon, ki kare ve Kruskal Wallis testleri kullanildi. Analizler SPSS for Windows v. 11.5 paket programi kullanilarak yapildi.

Bulgular: Hastalarin DLQI puanlari ile HAD-A ve HAD-D puanlari arasinda orta derecede pozitif korelasyon saptanirken Skindex-29 puanlari ile arasinda güçlü pozitif korelasyon saptanmistir. Seboreik dermatit hastalarin emosyonel durumu olumsuz yönde etkilemektedir (p<0.05).

Sonuç: Seboreik dermatit yasam kalitesini olumsuz olarak etkilemekte ve seboreik dermatite bagli yasam kalitesindeki bozulma ne kadar büyükse anksiyete ve depresyon düzeyi de o kadar büyük olmaktadir. (Türk Dermatoloji Dergisi 2008; 2: 99-102)

Anahtar kelimeler: Seboreik dermatit, yasam kalitesi, anksiyete, depresyon, DLQI, Skindex-29

Abstract

Objective: Seborrheic dermatitis is a common disease characterized by the presence of erythematous plaques with oily-yellow desquamation. The chronic nature of disease, periods of remission and exacerbation and lack of efficient treatment modalities may cause impairment of quality of life of the patients. The aim of the study was to evaluate the effect of seborrheic dermatitis on the quality of life of the patients.

Methods: Sixty-five patients with seborrheic dermatitis were enrolled the study. Patients were asked to fill HAD, Skindex-29 and DLQI. Kolmogorov Smirnov, correlation, chi square and Kruskal Wallis were used in statistical analyses. All analyses were performed using SPSS for Windows v 11.5.

Results: DLQI scores were moderately positive correlated with HAD-A and HAD-D scores, while strongly positive correlated with Skindex-29 scores. Seborrheic dermatitis negatively impact emotional condition of patients (p<0.05).

Conclusion: Seborrheic dermatitis negatively affects quality of life, and the greater the impairment of quality of life due to seborrheic dermatitis, the greater the level of anxiety and depression. (Turkish Journal of Dermatology 2008; 2: 99-102)

Key words: Seborrheic dermatitis, quality of life, anxiety, depression, DLQI, Skindex-29

Giris

Seboreik dermatit sik görülen kronik insamatuar deri hastaligidir. Karakteristik lezyon, üzeri sari yagli skuamlarla kapli eritematöz plaktir. Genellikle saçli deri, yüz, seksural bölgeler ve presternal alanlar gibi sebase bezlerin yogun olarak bulundugu bölgelerde görülür. Toplumda görülme sikligi %1-3'tür ve erkeklerde kadinlara göre daha sik görülür (1). Her yasta görülebilmekle birlikte en sik 30-60 yas arasi ortaya çikar (2). Birçok dermatolojik hastalik gibi seboreik dermatit de emosyonel stres, depresyon ve yorgunluk dönemlerinde artis gösterebilir (3-5). Önder ve ark.'nin (6) yaptiklari bir çalismada müzisyenlerde psikolojik stres ile seboreik dermatit iliskisi gösterilmistir.

Çalismamizda amacimiz HAD (Hastane anksiyete depresyon), Skindex-29 (Cilt ve saç bozuklugu olan hastalarda performans ve yasam kalitesi ölçegi) ve DLQI (Dermatoloji yasam kalite ölçegi) kullanarak bölgemizde yasayan seboreik dermatitli hastalarin yasam kalitelerini degerlendirmektir.

DLQI, Öztürkcan ve ark. tarafindan (7), 2003 yilinda Türkçe geçerlilik ve güvenirligi yapilmis 10 sorudan olusan ölçektir. Cevaplar 0 ile 30 puan arasinda skorlanir, yüksek skor yasam kalitesinin kötü etkilendigini göstermektedir. Skindex-29, semptomatik, emosyonel ve fonksiyonel olarak üç bölümden olusmaktadir. Yine yüksek skor yasam kalitesinin bozuldugunu göstermektedir. Aksu (8) tarafindan 2005 yilinda Türkçe geçerlilik ve güvenirligi yapilmistir. HAD, hastada kaygi ve depresyon yönünden riski belirlemek, düzeyini ve siddet degisimini ölçmek amaciyla uygulanan kendini degerlendirme ölçegidir. Toplam 14 soru içermekte ve bunlarin yedisi kaygiyi ve diger yedisi depresyonu ölçmektedir. Türkiye'de yapilan çalisma sonucunda anksiyete alt ölçegi (HAD-A) için kesme puani 10/11, depresyon alt ölçegi (HAD-D) için ise 7/8 bulunmustur. Buna göre, bu puanlarin üzerinde alanlar risk altinda olarak degerlendirilir. Hastalarin her iki alt ölçekten alabilecekleri en düsük puan 0, en yüksek puan 21'dir (9).

Yöntemler

Çalismaya Mustafa Kemal Üniversitesi Tip Fakültesi Dermatoloji Bölümüne basvuran ve anket formu doldurmayi kabul eden 55'i kadin, 10'u erkek toplam 65 seboreik dermatit tanisi alan hasta dahil edildi. Hastalardan arastirmaci nin gözetiminde HAD, Skindex-29 ve DLQI anketlerini doldurmalari istendi. Verilerin istatistiksel analizinde Kolmogorov Smirnov normal dagilima uygunluk testi, korelasyon, Ki kare, Krusal Wallis analizleri kullanildi, p<0.05 anlamli kabul edildi. Analizlerde SPSS for Windows V. 11.5 paket programindan yararlanildi.

Bulgular

Arastirmaya katilan seboreik dermatitli 65 hastanin %84.6'si (55) kadin, %15.4'ü (10) erkekti. Yaslari 11-64 arasi nda degismekte olup, yas ortalamasi 28.89±13.26 idi. Arastirma grubunun %56.9'u (37) ev hanimi, %27.7'si (18) ögrenci ve %15.4'ü (10) çalisanlardan olusmakyaydi. Egitim düzeyleri bakimindan degerlendirildiginde; hastalarin %27.7'si (18) ögrenci, %38.5'i (25) ilk veya ortaokul, %33.8'i (22) lise veya üniversite mezunu idi. Seboreik dermatit lezyonlari hastalarin %43.1'inde (28) bir yil ve daha az süredir devam etmekte iken %56.9'unda (37) ise bir yildan daha fazla süredir devam etmekteydi. Lokalizasyonlari baki mindan degerlendirildiginde ise lezyonlarin %47.7'si yalni zca saçli deride, %43.1'i yüzde ve saçli deride, %9.2'si ise kulak arkasi ve saçli deride bulunmaktaydi.

Hastalarin HAD-A, HAD-D, Skindex-29 ve DLQI testlerinden aldiklari minimum, maksimum, ortalama, ortanca puanlar ve normal dagilima uygunluklari Tablo 1'de verilmistir. Her üç test için de hastalarin aldiklari puan dagilimlarinin normal dagilima uygunlugu Kolmogorov Smirnov testi ile test edilmis, HAD-A, HAD-D, Skindex-29 puanlari normal dagilima uygun bulunurken (p=0.86, p=0.46, p=0.94) DLQI puanlarinin dagilimi normal dagilima uygun bulunmamistir (p=0.02). Hastalari n Skindex-29 puanlari artarken DLQI puanlarindaki de- gisim ise Grafik-1'de görülmektedir.

Hastalarin DLQI puanlari ile HAD-A ve HAD-D puanlari arasinda orta (r=0.41, p<0.05 ve r=0.48, p<0.05), Skindex-29 puanlari ile arasinda güçlü (r=0.72, P<0.05) pozitif korelasyon saptanmistir (Tablo 2). Ayni sekilde HAD-A ve HAD-D puanlari arasinda da güçlü pozitif korelasyon (r=0.51, p<0.05) saptanmi stir. HAD-A ve HAD-D puanlari arasinda bu anlamli korelasyon katsayisi DLQI ve Skindex-29 testleri kontrol alti na alindiktan sonra yapildiginda azalmaktadir (r=0.37, p<0.05). Baska bir ifade ile seboreik dermatit lezyonlari hastalarda yok kabul edildiginde HAD-A ve HAD-D puanlari arasi ndaki korelasyon daha zayif olmaktadir.

Hastalarin DLQI puanlari degerlendirildiginde; 34'ünün DLQI puani 0-5 (etkisiz ve az etkili), 14'ünün 6-10 (orta derecede etkili) ve 17'sinin 11-30 (fazla ve çok fazla etkili) arasi nda degismekteydi. Cinsiyet, meslek, lezyon yeri ve süresi ile DLQI puan gruplari (0-5 puan grubu ve 6-30 puan grubu) arasinda iliski saptanmadi (p>0.05) (Tablo 3). Bununla beraber egitim düzeyi ile DLQI'nin puan gruplari arasinda istatistiksel anlamlilik tespit edildi (p<0.01). Bu anlamli istatistiksel fark lise veya üniversite mezunu olanlardan kaynaklanmaktaydi. Lise veya üniversite mezunu olanlarin %18.2'si (4) 6-30 arasinda DLQI puanini alirken ilk-ortaokul mezunu olanlarin %68.0'i (17) (p=0.001), halen ögrenci olanlarinsa %55.6'si (10) (p=0.014) 6-30 arasi puani aldi. Ayrica DLQI puan gruplarina (0-5 puan grubu, 6-10 puan grubu ve 11-30 puan grubu) göre gerek total Skindex-29 puan ortalamalari gerekse alt grup (semptom, fonksiyon ve emosyon) puan ortalamalari karsilastirildiginda anlamli farkli lik (p<0.001) saptandi. Ayni sekilde DLQI puan gruplarina göre HAD-A ve HAD-D puan ortalamalari arasinda da anlamli farklilik saptandi (p=0.004, p=0.012) (Tablo 4).

Tartisma

Son yillarda özellikle kronik seyir gösteren dermatolojik hastaliklarda yasam kalite degerlendirme çalismalari hiz kazanmi stir. Bu amaçla genel saglik ölçekleri, dermatolojiye özel ölçekler gibi birçok geçerli yasam kalite ölçegi kullanilmaktadi r. Seboreik dermatit gibi yasami tehdit edici olmadiklari için sikça önem verilmeyen kronik cilt rahatsizliklari, aslinda çok önemli psikososyal rahatsizliklara neden olabilirler.

Çalismamizda seboreik dermatitli hastalarin DLQI ve skindex-29 skorlari arttikça, bir baska deyisle yasam kaliteleri bozuldukça, hastalarda HAD-A skoru ve HAD-D skorunun arttigi gösterilmistir. Ayrica bu arastirma grubunda seboreik dermatit olmamis olsaydi HAD-A ve HAD-D skorlari arasindaki pozitif güçlü korelasyon orta düzeye inmektedir ki bu da seboreik dermatitin emosyonel durumu olumsuz etkiledi ginin göstergesidir. Bu sonuç literatürle uyumludur. Öztas ve ark. (10), seboreik dermatitli hastalarda DLQI ölçegi ile yaptiklari çalismada saglikli kontrol grubu ile karsilastirildiginda seboreik dermatit hastalarinda anlamli olarak yasam kalitesinde bozulma saptamislardir (10). Bu çalismada hasta grubunda DLQI ortalama skoru 3.87±2.84 bulunmustur. Bizim çalismamizda ise bu skor çok daha yüksek olup (7.39±5.73) hastalarin yasam kalitesinin ciddi sekilde etkilendi gini göstermektedir. Yine Peyri ve ark. (11), Skindex-29 ölçe gi kullanarak, çok merkezli 2159 hasta ile yaptiklari çalis- mada seboreik dermatitli hastalarda yasam kalitesinin bozuldu gunu göstermislerdir. Çaliflmalarinda Skindex-29 ortalama skoru 20.53±14.97 olarak bulunmus ve en sik etkilenen alt grup semptom skalasi olmustur (ortalama 30.14±15.45). Bizim çalismamizda da Skindex-29 ortalamasi benzer sekilde bulunmus (36.72±20.25) ve en sik etkilenen alt grup yine semptom skalasi (46.06±20.06) olmustur.

Sonuçlar

Sonuç olarak seboreik dermatit yasam kalitesinde belirgin bozulmaya yol açmakta ve seboreik dermatit nedeniyle yasam kalitesindeki bozulma ne kadar fazlaysa anksiyete ve depresyon düzeyi de o kadar çok olmaktadir. Hastaligin kronik dogasi, tedavi süresinin uzunlugu, etkili bir tedavi yönteminin henüz bulunamamasi genellikle hastalar için moral bozucudur. Bu hastaligin psikolojik belirtilerini tani- mak ve bununla mücadele etmek, gerek hastalarin yasam kalitesini arttirmak ve gerekse daha iyi tedavi yaniti almak açisindan önemlidir.

References

Kaynaklar

1. Gupta AK, Bluhm R, Cooper EA, Summerbell RC, Batra R. Seborrheic dermatitis. Dermatol Clin 2003; 21: 401-12.

2. Schwartz RA, Janusz CA, Janniger CK. Seborrheic dermatitis: an overview. Am Fam Physician 2006; 74: 125-30.

3. Devrimci-Özgüven H, Kundakçi N, Kumbasar H, Boyvat A. The depression, anxiety, life satisfaction and affective expression levels in psoriasis patients. J Eur Acad Dermatol Venereol 2000, 14:267-71.

4. Çalikoglu E, Önder M, Cosar B, Candansayar S. Depression, anxiety levels and general psychological profile in Behçet's Disease. Dermatology 2001,203:238-40.

5. Garcia-Pola Vallejo MJ, Huerta G, Cerero R, Seoane JM. Anxiety and depression as risk factors for oral lichen planus. Dermatology 2001, 203: 303-7.

6. Önder M, Cosar B, Öztas MO, Candansayar S. Stress and skin diseases in musicians: evaluation of the beck depression scale, general psychologic profile (the brief symptom inventory [BSI]), beck anxiety scale and stressful life events in musicians. Biomed Pharmacother 2000; 54: 258.

7. Öztürkcan S, Ermertcan AT, Eser E, fiahin MT. Cross validation of the Turkish version of dermatology life quality index. Int J Dermatol 2006; 45: 1300-07.

8. Aksu AE, Urer MS, Sabuncu I, Saracoglu ZH, Chren MM. Turkish version of Skindex-29. Int J Dermatol 2007; 46: 350-55.

9. Aydemir Ö. Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçegi Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlikçalismasi. Türk Psikiyatri Dergisi 1997; 8: 280-7.

10. Öztas P, Çalikoglu E, Çetin I. Psychiatric tests in seborrhoeic dermatitis. Acta Derm Venereol 2005;85: 68-9.

11. Peyri J, Lleonart M, The Spanish group of the SEBDERM study. Clinical and therapeutic profile and quality of life of patients with seborrheic dermatitis. Actas Dermosifiliogr 2007; 98: 476-82.