Content area
Full Text
Özet
Bu çalismada Borçali Terekeme/Karapapak Türklerinden bilim adami, egitimci, sair Valeh Hacilar'in siirlerindeki dil bilimsel yinelemeler ele alinmaktadir. Çalismada önce birer edebi sanat ve üslup özelligi olarak tekrir ve yineleme hakkinda bilgi verilmis, daha sonra Hacilar'in siirlerindeki yineleme türlerine deginilmistir.
Anahtar Kelimeler: Valeh Hacilar, belagat, dil bilimi, tekrir, yineleme
Abstract
In this study from Borçali Karapapak/Terekeme Turks scientist, educator, poet Valeh Hacilar's poems are studying from the point of view of linguistic repetitions. In the study before tekrir and repetition were explained and then types of repetition were studied in poems of Hacilar.
Key Words: Valeh Hacilar, belagat, linguistic, tekrir, repetition
TEKRIR/YINELEME
Belagatin siir dilinde öne çikan unsurlari söz sanatlaridir. Söz sanatlari, hem sairin siirine kattigi renk hem de onun ustaligini ortaya koymasina yardimci olan en önemli araçlardir. Belagat ilminde çesitli basliklar altinda ele alinan çok sayida söz sanati olmasina ragmen sairler bu söz sanatlarinin hepsinden ayni oranda yararlanmaz, bazilarini diger sanatlara oranla daha çok kullanirlar. Siirde siklikla basvurulan bu sanatlardan biri de tekrir sanatidir.
Tekrir, bir ibarede kelimelerin ayni manada tekraridir. Bu sanata tekrar adi da verilir1. Belagat ile dil biliminin bir arada degerlendirilmesine yönelik çalismalarin artmasiyla birlikte, bir belagat terimi olan tekrir/tekrar sanati da basta siir dili ile ilgili çalismalar olmak üzere, dil bilimi incelemelerine konu olmustur. Söz konusu sanat, dil bilimi çalismalarinda genellikle yineleme kelimesiyle karsilanmaktadir. Yineleme, "Bir cümle içerisinde veya arka arkaya gelen cümlelerde bir kelime veya bir parçanin tekrarlanmasi"2 seklinde tanimlanmaktadir.
Dil bilimindeki yineleme türleri gösterdikleri özellikler itibariyla genelde tekrir/tekrar sanatindan farkli degildir. Hatta dil biliminde çesitli alt basliklar ve degisik adlarla ifade edilen yineleme unsurlarinin tekrir/tekrar sanatinin birer kolu olduklari söylenebilir. Tekrir/tekrar sanatinin bu niteligi, ibarede yinelenme yerinin sabit degil, degisken olmasindan ve yinelenen unsurun bir kelime olabilecegi gibi, kelimeden büyük birlikler hâlinde de ortaya çikabilmesinden kaynaklanmaktadir. Dil bilimi çalismalarina konu olan yinelemeler, ibarede ya degisik yerlerde ya da kelimeden büyük birlikler hâlinde tekrar edilmekte ve özelliklerine göre farkli adlarla ele alinmaktadirlar3.
Dil bilimi -özellikle siir dili- incelemelerinde yineleme konusu önemli bir yer tutmakta ve genel olarak ses bilgisi, biçim birimi, anlam bilimi, söz dizimi ve metin dil bilimi ile ilgili yinelemeler olmak üzere degisik basliklar altinda incelenmektedir. Bu çalismanin konusu olan Valeh Hacilar'in4 siirlerinde de bahsedilen yineleme türlerinin tamami için örnek bulmak mümkündür. Ancak burada Valeh...