Demokratik Baris Teorisi: Bir Degerlendirme

Headnote

Özet

Demokratik baris teorisi (DBT) 1980'lerden bu yana Uluslararasi Iliskiler disiplini içerisinde en çok tartisilmis ve çalisilmis teorilerden birisi, belki de birincisidir. Buna ragmen DBT'ye yönelik Türkçe çalismalar yok denecek kadar azdir. Bu makalede önce DBT'nin kökleri, teorik argümanlari, tarihsel gelisimi ve ampirik desteginin bir özeti sunulmaktadir. Daha sonra da DBT'ye yönelik teorik ve ampirik elestirilerin isiginda bu teorinin bir degerlendirilmesi yapilmaktadir. Öz olarak belirtmek gerekirse, DBT literatürünün erken dönemdeki bulgulari disiplinin içindeki ve disindaki birçok kisiyi kalici bir uluslararasi baris konusunda heyecanlandirmissa da, bugün gelinen noktada demokrasi ve baris arasindaki iliskinin gerçekligi ve gücü oldukça tartismalidir.

Anahtar Kelimeler: Demokratik Baris Teorisi, Demokrasi, Ekonomik Gelisme, Liberalizm, Savas.

GIRIS

Demokratik Baris Teorisi (DBT) 1980'lerden bu yana Uluslararasi Iliskiler disiplini içerisinde en çok tartisilmis ve çalisilmis teorilerden birisi, belki de birincisidir. Small ve Singer'in modern zamanlarda iki demokratik devletin birbirleriyle savasmadiklarini belirttikleri makaleleri1 ve Doyle'nin demokrasi ve baris arasindaki iliskiyi teorik ve ampirik olarak ele alan öncü makalelerinden2 bu yana demokrasi ve baris arasindaki iliskiyi inceleyen, dogrulayan, elestiren yahut yad- siyan sayisiz çalismaya imza atilmistir.3 Her ne kadar erken dönemdeki bulgular disiplinin içindeki ve disindaki birçok kisiyi kalici bir uluslararasi baris konusunda heyecanlandirmissa da, zamanla DBT'ye yönelik elestiriler artmis ve demokrasi ve baris arasindaki iliskinin gerçekligi ve gücü siddetli bir sekilde tartisilmistir. Bu makalede önce DBT'nin kökleri, teorik argümanlari, tarihsel gelisimi ve ampirik desteginin bir özeti sunulup daha sonra DBT'ye yönelik teorik ve ampirik elestirilerin isiginda bu teorinin bir degerlendirilmesi yapilmaktadir. Son olarak da DBT'nin genelde uluslararasi iliskilerin özelde de uluslararasi barisin gelecegine yönelik tasidigi çagrisimlar üzerinde durulmaktadir.

DEMOKRATIK BARIS TEORISI: KÖKLERI, ARGÜMANLARI VE TARIHSEL GELISIMI

"Demokratik baris", öz olarak, demokratik devletlerinin birbirleriyle iliskilerinde silahi ve gücü daha az kullandiklarini ifade eder. Demokratik Baris Teorisi (DBT) Uluslararasi Iliskiler literatürüne 1980'lerde girmistir. Small ve Singer ve Doyle'nin öncü çalismalarindan bu yana son 30 yil içerisinde yapilan sayisiz ampirik çalisma bir olgu olarak demokratik barisin varligini ortaya koymustur. Her ne kadar bu olgunun altinda yatan sebeplerin ne olduguna yönelik canli ve üretken bir tartisma hala devam etmekte olsa da, demokratik devletlerin birbirleriyle nadiren savastiklari, bugün pek çok akademisyen tarafindan Uluslararasi Iliskiler disiplinin ürettigi birkaç "kanunumsu" (law-like) genellemelerden biri olarak görülmektedir.4

DBT arastirma programinin ortaya çikisi, kismen, Uluslararasi iliskiler alaninin hâkim teorisi olan Realizm'in devletleri "bilardo topu" olarak gören...