Sektor uslug w gospodarce opartej na wiedzy - studium komparatystyczne/The Service Sector of a Knowledge-based Economy - a Comparative Study

Abstract

The study objective was identification of the service industries that determine the rate and lines of development of a knowledge-based economy. The analysis covered the EU member countries and the years of 2008-2012. This report consists of four sections. The first one provides the characteristics of a knowledge-based economy and describes the role of services sector in progressing towards this stage of development. The second section offers a classification of services that led to establishing the category of knowledge-based services. The industries classified as knowledge-based services contribute directly to the creation, processing and distribution of knowledge throughout an economy. The following part presents a division of the EU member economies into four groups, depending on their advancement towards the knowledge-based economy as defined by two indices: the Knowledge Economy Index (KEI) and the Knowledge Index (KI). The study concluded on empirical verification of the significance of knowledge-based services within individual European economies. In a knowledge-based economy, where knowledge is the key factor in gaining a competitive advantage, it is just the services related to knowledge acquisition, distribution and creation that drive the economic growth. The development level of service activities classified as knowledge-based services largely determines the economy's performance in knowledge creation, distribution and use. This is so because these activities directly contribute to the economy 's competitive advantage based on knowledge. [PUBLICATION ABSTRACT]

Headnote

Klasyfikacja JEL: E24, F43, F62

Stowa kluczowe: gospodarka oparta na wiedzy, sektor uslug, zatrudnienie

Abstrakt: Celem opracowania jest zidentyfikowanie dzialalnosci uslugowych odpowiadajqcych za tempo i kierunki przebiegu procesu budowy gospodarki opartej na wiedzy. Analiza obejmuje kraje Unii Europejskiej. Okres analizy to lata 2008-2012. Opracowanie zostalo podzielone na cztery czçsci. W pierwszej czçsci scharakteryzowano istotç gospodarki opartej na wiedzy oraz rolç sektora uslug w przechodzeniu do gospodarki opartej na wiedzy. W drugiej czçsci przeprowadzono konceptualizacjç dzialalnosci uslugowej, w wyniku której otrzymano kategoriç tzw. uslug día wiedzy. Sekcje zaliczane do uslug día wiedzy w sposób bezposredni przyczyniajq siç do tworzenia, przetwarzania i rozpowszechniania wiedzy w gospodarce. W czçsci trzeciej dokonano podzialu gospodarek Unii Europejskiej na cztery grupy w zaleznosci od stopnia zaawansowania budowy gospodarki opartej na wiedzy na podstawie dwóch wskazników, tj. Indeksu gospodarki wiedzy (KEI) i Indeksu wiedzy (KI). Nastçpnie, w czwartej czçsci, dokonano empirycznej weryfikacji znaczenia uslug dla wiedzy w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. W gospodarce opartej na wiedzy, gdzie wiedza stala siç kluczowym atutem w uzyskiwaniu przewagi konkurencyjnej, to wlasnie uslugi zwiqzane z nabywaniem, rozpowszechnianiem i tworzeniem wiedzy odgrywajq glôwnq rolç w rozwoju gospodarczym. Od rozwoju sekcji uslugowych zaliczanych do uslug dla wiedzy zalezy stopieñ zaawansowania gospodarki w tworzeniu, wykorzystywaniu i rozpowszechnianiu wiedzy. Sq to dzialania, które w sposób bezposredni przyczyniajq siç do uzyskiwania przez gospodarkç przewagi konkurencyjnej bazujqcej na wiedzy.

The Service Sector of a Knowledge-based Economy - a Comparative Study

JEL Classification: E24, F43, F62

Keywords: knowledge-based economy, service sector, employment

Abstract: The study objective was identification of the service industries that determine the rate and lines of development of a knowledge-based economy. The analysis covered the EU member countries and the years of 2008-2012. This report consists of four sections. The first one provides the characteristics of a knowledge-based economy and describes the role of services sector in progressing towards this stage of development. The second section offers a classification of services that led to establishing the category of knowledge-based services. The industries classified as knowledge-based services contribute directly to the creation, processing and distribution of knowledge throughout an economy. The following part presents a division of the EU member economies into four groups, depending on their advancement towards the knowledge-based economy as defined by two indices: the Knowledge Economy Index (KEI) and the Knowledge Index (KI). The study concluded on empirical verification of the significance of knowledge-based services within individual European economies. In a knowledge-based economy, where knowledge is the key factor in gaining a competitive advantage, it is just the services related to knowledge acquisition, distribution and creation that drive the economic growth. The development level of service activities classified as knowledge-based services largely determines the economy's performance in knowledge creation, distribution and use. This is so because these activities directly contribute to the economy 's competitive advantage based on knowledge.

Wprowadzanie

Gospodarki wysokorozwiniçte wchodzac w XXI wiek charaktcryzuja siç wzajemnym oddzialywaniem dwóch waznych wydarzeñ (trendów) tj. wzrostem znaczenia sektora uslug (przejscie do gospodarki uslugowej lub spoleczeñstwa postprzemyslowego) oraz ros naca rola wiedzy przejawiajaca siç w tworzeniu innowacji technologicznych i spolecznych (powstanie spoleczeñstwa informacyjnego lub gospodarki opartej na wiedzy). Aktualnie to Sektor uslug staje siç dominujacy i odgrywa istotna rolç we wzroscie gospodarczym. Wywoluje to swego rodzaju "przemeblowanie" gospodarki pod wzglçdem znaczenia poszczególnych sektorów, jak równiez pod wzglçdem znaczenia czynników produkcji. Teoretyczne rozwazania nad /miaña roli poszczególnych sektorów ekonomicznych we wzroscie gospodarczym dolycza przyczyn realokacji zasobów miçdzy takimi sektorami jak rolnictwo, przemysl przetwórczy i uslugi i - dodawane aktualnie - gospodarka i spoleczeñstwo wiedzy. O przechodzeniu krajów przez poszczegôlne stadia rozwoju dccyduja glównie dwa czynniki, tj. wzrost realnego dochodu narodowego per capita oraz tempo wzrostu produkcyjnosci pracy w poszczególnych sektorach, co przyczynia siç do zmiany struktury konsumpcji (Zielmska-Glçbocka 2012, s. 94).

Przechodzenie do gospodarki opartej na wiedzy w poszczególnych krajach przebiega bardzo róznie, zarówno pod wzglçdem tempa jak i kierunku dokonujacych siç zmian. Wydaje siç, ze szczególna rola w dynamizowaniu procesu budowy gospodarki opartej na wiedzy przypada wlasnie sektorowi uslug. Chodzi tu szczególnie o takie dzialalnosci uslugowe, które polcgaja na tworzeniu i rozpowszechnianiu wiedzy, która jest niezbçdna do budowania przewagi konkurencyjnej nowoczesnych gospodarek.

Celem opracowania jest zidentyfikowanie dzialalnosci uslugowych odpowiadajacych za tempo i kierunki przebiegu procesu budowy gospodarki opartej na wiedzy. Analiza obejmuje kraje Unii Europejskiej. Okres analizy to lata 2008-2012. Opracowanie zostalo podzielone na cztery czçsci. W pierwszej czçsci scharakteryzowano istotç gospodarki opartej na wiedzy oraz rolç sektora uslug w przechodzeniu do gospodarki opartej na wiedzy. W drugiej czçsci przeprowadzono konceptualizacjç dzialalnosci uslugowej, w wyniku której otrzymano kategoriç tzw. uslug dla wiedzy. W czçsci trzeciej dokonano podzialu gospodarek Unii Europejskiej na cztery grupy w zaleznosci od stopnia zaawansowania budowy gospodarki opartej na wiedzy. Podzialu dokonano na podstawie dwóch wskazników, tj. Indeksu gospodarki wiedzy (KEI) i Indeksu wiedzy (Kl). Nastçpnie, w czwartej czçsci, dokonano empirycznej weryfikacji znaczenia uslug dla wiedzy w poszczególnych krajach Unii Europejskiej.

Gospodarka oparta na wiedzy a sektor uslug

Pr/yjmujac, ze wspólczesne rozwiniçte gospodarki znajduja siç w okresie transformacji porównywalnej w swej skali z rewolucja pr/emyslowa, która rozpoczçla siç w XVIII w., to aktualnie wyraznie wiedza stala siç central - nym skladnikiem produkcji dóbr i uslug, a uczenie siç jest najwazniejszym procesem gospodarczym. Nastçpuje wzrost zdolnosci do wykorzystywania wiedzy. Podstawy gospodarki opartej na wiedzy (GOW) tworza trendy: wzrostu znaczenia sfery uslug i inwestycji w aktywa niematerialne, upowszechnienia nowych technologii informacyjno-komunikacyj-nych (ICT) oraz budowy spoleczeñstwa informacyjnego, jak i nowe wymagania i podejscie do wiedzy w uczacych siç organizacjach (Platonoff, SyskoRomañczuk, Moszoro 2004, s. 87). Gospodarki dzisiaj wyraznie sa napçdzane wiedzy, która stala siç czynnikiem wytwórczym i ciagnic caly system gospodarczy w gôrç (Zienkowski 2003, s. 15). Wiedza jako czynnik produkcji, posiada wazna cechç odrózniajaca ja od innych zasobów, mianowicie zwiçksza siç w miarç jej wykorzystywania, podczas gdy inné zasoby, takie jak ziemia czy kapital, siç kurcza. L. Thurow uwaza, ze obecne zmiany wywolane trzccia rewolucja przcmyslowa doprowadza do przestawienia elementów piramidy dobrobytu, w której glôwna rolç bçdzie odgrywala - a w zasadzie juz odgrywa - wiedza (Thurow 2006, s. 73). Zmiany te stanowia swego rodzaju wyznacznik postçpu ekonomicznego, spolecznego i kulturalnego, a tworzenie i wykorzystywanie wiedzy stalo siç najwazniejszym czynnikiem rozwoju gospodarczego. Wiedza stala siç rodzajem kapitalu, gdyz zespolila siç z jakosciowymi cechami kapitalu ludzkiego (Lukaszewicz 2001, s. 142) . To zespolenie nie likwiduje specyficznej autonomicznosci wiedzy, dlatego tez w literaturze spotyka siç traktowanie wiedzy, jako odrçbnego czynnika produkcji. Jednak wystçpuje pewna róznica miçdzy kapitalem-wiedzy a innymi formami kapitalu. Otóz wiedza jest dobrem nicrywalizujacym. Co oznacza, ze o ile zastosowanie uslug pracy kwalifikowanej i wyposazenia kapitalowego dla jednego rodzaju dzialania wyklucza rôwnoczesnosc ich stosowania w innych rodzajach dzialañ, o tyle takiego ograniczenia nie ma dla wiedzy, gdyz nie jest ona wcielona (Lukaszewicz 2001, s. 142).

Obserwowane we wspôlczesnych gospodarkach trendy - wzrost znaczenia uslug i znaczenia wiedzy - byly oddzielnie wielokrotnie poddawane analizie, ale relacje miçdzy nimi pozostaja w duzej mierze nadal nierozpoznane ( Miles, Boden 2000, s. 1).

W gospodarkach wysokorozwiniçtych obserwuje siç znacznie wiçkszy wzrost znaczenia sektora uslug w tworzeniu wartosci dodanej jak i miejsc pracy niz produkcji przemyslowej (Grimshaw, Miozzo 2006, s. 1-2). Wzrost ten dotyczy okreslonego segmenta sektora uslug, mianowicie uslug dla biznesu opartych na wiedzy. Uslugi te obej muja intensywne wykorzystanie nowych technologii (szczególnie ICT), specjalistyczne umiejçtnosci i wiedzç zawodowa. Tego rodzaju uslugi sa bardzo wazne dla gospodarki poniewaz stanowi^ istotne zródlo wzrosta zatrudnienia i wartosci dodanej. Dodatkowo stanowi^ potencjal do wzrosta konkurencyjnosci i wydajnosci przedsiçbiorstw w wielu branzach gospodarki. Poprzez swoje powiazania z dzialalnoscia produkcyjna. adminislracja publiczna oraz organami samorzadu terytorialnego slanowia wazny obszar badañ, który do tej pory pozostaje malo rozpoznanym.

Wykorzystanie wiedzy specjalistycznej w uslugach zostalo zauwazone przez badaczy sektora uslug i znalazlo wyraz w pojawieniu siç "nowej" kategorii uslug opartych na zaawansowanej wiedzy (Knowledge - Intensive Service - KIS). Czçsto rozwój tego rodzaju uslug jest postrzegany jako wskaznik przechodzenia do gospodarki opartej na wiedzy (Miles 2008, s. 22-23). Wydaje siç to bye konsekweneja tego, iz wspólezesnie rzeczywiste bogactwo - rozumiane jako efektywnosc gospodarowania, konkurencyjnosc gospodarki i no we miejsca pracy - pochodzi nie tylko z produkcji dóbr materialnych, ale tez z wytwarzania, transferu i wykorzystania wiedzy.

Uslugi dla wiedzy jako czynnik dynamizuj^cy budowç GOW

Rozwój wspólczesnych wysokorozwiniçtych gospodarek okreslany, jako przechodzenie do gospodarki opartej na wiedzy wymaga przyjrzenia siç dokladniej "silom" sprawczym tego procesu. To wiedza stanowi spoiwo pomiçdzy ckonomia uslug i gospodarki oparla na wiedzy (Uichniak 2010, s. 14). W pewnych dziedzinach uslug ma miejsce procès przenikania siç produktów materialnych oraz uslugowych na gründe informaeji i wiedzy. Uslugi oparte na zaawansowanej wiedzy sa jednym z najdynamiczniej rozwijajacych siç obszarów wspólczesnych gospodarek. Slanowia znaezny potencjal dla wzrosta zatrudnienia, wykorzystywania nowych technologii oraz tworzenia i wdrazania innowacji (Miles 2003). Wedlug M. Castellsa i P. Himanena to praca niematerialna, polcgajaca na kreowaniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informaeji (symboli), stanowi glówne zródlo wartosci dodanej we wspólczesnej gospodarce (Castells, Himanen 2009, s. 7).

Analiza wplywu dzialalnosci uslugowej na rozwój gospodarki opartej na wiedzy, pozwolila na wyodrçbnienie sekcji sektora uslug, które w sposób bezposredni przyczyniaja siç do tworzenia, przetwarzania i rozpowszechniania wiedzy w gospodarce. W opracowaniu sekcje takie zostaly okreslone jako ushigi dla wiedzy. Obej muja one dzialalnosci uslugowe, które sa niezbçdne przede wszystkim dla:

- tworzenia wiedzy, czyli badania naukowe i prace rozwojowe z zakresu nauk technicznych, przyrodniczych, spolecznych i humanistycznych, dziaialnosc profesjonalna, naukowa i techniczna, dziaialnosc zwiazana z tlumaczeniami;

- rozpowszechniania wiedzy, czyli dziaialnosc wydawnicza, dziaialnosc zwiazana z produkcja filmów i programów telewizyjnych i radiowych, dziaialnosc w zakresie telekomunikacji (Internet, telewizja satelitarna) oraz edukacja.

Z uwagi na dostçpnosc danych statystycznych ostatecznie do uslug dla wiedzy zaliczono trzy sekcje wedlug PKD 2007 (Wçgrzyn 2011, s. 206207):

- Dziaialnosc profesjonalna, naukowa i techniczna,

- Informacj a i komunikacj a,

- Edukacja.

Przyjçto, ze tworzenie wiedzy w gospodarce nastçpuje glównie poprzez dziaialnosc zaliczana do sekcji M - Dziaialnosc profesjonalna, naukowa, techniczna a szczególnie przez dzial 72 tej sekcji, tj. Badania naukowe i prace rozwojowe. Natomiast dzialania zwiazane z rozpowszechnianiem wiedzy uwzglçdniane sa glównie w sekcji J - Informacj a i komunikacj a oraz w sekcji P - Edukacja.

W gospodarce opartej na wiedzy, gdzie wiedza jest siç kluczowym atutem w uzyskiwaniu przewagi konkurencyjnej, to wlasnie uslugi zwiazane z nabywaniem, rozpowszechnianiem i tworzeniem wiedzy odgrywaja pierwszoplanowa rolç w rozwoju gospodarczym. Wydaje siç, ze od rozwoju w/w sekcji uslugowych zaliczanych do uslug dla wiedzy zalezy stopieñ zaawansowania gospodarki w tworzeniu, wykorzystywaniu i rozpowszechnianiu wiedzy. Sa to dzialania, które w sposób bezposredni przyczyniaja siç do uzyskiwania przez gospodarkç przewagi konkurencyjnej bazujacej na wiedzy.

Gospodarka oparta na wiedzy - pomiar stanu zaawansowania

Istnieje wiele miar pozwalajacych mierzyc poziom zaawansowania budowy czy tez stopnia rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Jednak brak jest uznanego powszechnie konsensusu odnosnie sposobów oszacowania zaawansowania tego procesu. W opracowaniu zostanie wykorzystana jedna z najbardziej rozpowszechnionych metodologii pomiaru GOW, opracowana przez Instytut Banku Swiatowego w 1999 r. w ramach programu The Knowledge for Development (K4D) - metodología Knowledge Assessment Methodology (KAM). Obecnie wersja KAM 2012 zawiera 148 ilosciowo - jakosciowych zmiennych pozwalajacych okreslic stopieñ rozwoju gospodarki opartej na wiedzy w 146 krajach w czterech kluczowych obszarach. Obszary te slanowia tzw. filary gospodarki opartej na wiedzy i sa to:

- bodzce ekonomiczne i rezim instytucjonalny, dostarczajacy bodzców día efektywnego wykorzystywania islnicjacej i nowej wiedzy oraz rozwoju przedsiçbiorczosci,

- edukacja i zasoby ludzkie, czyli spoleczeñstwo o wysokim poziomie umiejçtnosci, które tworzy, dzieli i odpowiednio uzytkuje wiedzç,

- system innowacji, który umozliwia wtaczenie siç w rosnacy zasób wiedzy globalnej,

- technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT), utalwiajacc efektywne tworzenie, rozpowszechnianie i przetwarzanie informacji.

Biorac pod uwagç strategiczne obszary gospodarki opartej na wiedzy mozna wyznaczyc w istocie nosniki GOW takie jak: edukacja, nauka i B+R, galçzie przemyslu tzw. wysokiej techniki, uslugi wspomagania innowacyjnego biznesu i sektor uslug spoleczeñstwa informacyjnego (OkoñHorodyñska, Piech 2005, s. 102). Nalezy podkreslic, ze osiaganie sukcesu w transformacji w kierunku GOW wymaga z reguly dlugoterminowych inwestycji w edukacjç, rozwoju zdolnosci innowacyjnej, modernizacji inI'raslruklury informacyjnej i istnienia srodowiska gospodarczego sprzyjajacego transakcjom rynkowym (Chen, Dahlman 2005, s. 4). Bank Swiatowy w ramach metodologii KAM publikuje dwa wskazniki, tj. (Building..., 2007, s. 35):

- Indeks gospodarki wiedzy (The Knowledge Economy Index - KHI) mierzy ogólny poziom rozwoju danego kraju lub regionu w kierunku gospodarki opartej na wiedzy. Jest srcdnia arylmclyczna wyników kraju mierzonych za pomoca trzech wskazników z czterech filarów gospodarki wiedzy tj. rezim bodzców gospodarczych i instytucji, edukacja i zasoby ludzkie, system innowacji oraz technologie teleinformatyczne ICT.

- Indeks wiedzy (The Knowledge Index - KI) mierzy zdolnosc kraju do tworzenia, wykorzystywania i rozpowszechniania wiedzy. Jest prosla srcdnia arylmclyczna wyników kraju osiaganych w trzech filarach gospodarki opartej na wiedzy, tj. edukacji, innowacyjnosci i technologiach teleinformatycznych (ICT).

Obecnie wlasnie to podejscie, Banku Swiatowego do mierzenia gospodarki opartej na wiedzy, uwazane jest za najlepsze i najbardziej rozwiniçte, choc wedlug K. Piecha wymaga aktualizacji i dalszego rozwoju (Piech 2009, s. 302).

W tabeli 1 przedstawiono dane dotyczace podstawowych wskazników rozwoju gospodarki opartej na wiedzy w krajach Unii Europejskiej wediug KAM 2012.

W zaleznosci od poziomu w/w wskazników kraje Unii Europejskiej pogrupowano na 4 grupy rózniacc siç stopniem zaawansowania budowy GOW, mierzonego srcdnia arytmetycznej dwóch wskazników KEI i KI wedlug KAM 2012. W grupie I - o najwyzszej sredniej (powyzej 8,5) znalazlo siç 8 pañstw, których gospodarki sa gospodarkami opartymi na wiedzy, tj. Szwecja, Finlandia, Holandia, Dania, Niemcy, Irlandia, Belgia i Wielka Brytania. W grupie II - o sredniej powyzej 8,0 - znalazlo siç 6 gospodarek zaawansowanych w przechodzeniu do gospodarek opartych na wiedzy tj. Austria, Estonia, Hiszpania, Francja, Luksemburg i Czechy. W grupie III - o sredniej powyzej 7,5 znalazlo siç 8 pañstw, których gospodarki znajduja siç na srednim poziomie zaawansowania budowy GOW, tj. Wçgry, Slowenia, Wlochy, Litwa, Malta, Grecja, Slowacja, Cypr. Do grupy IV o najnizszej sredniej (ponizej 7,5) zaliczono 5 pañstw tj. Portugalia, Polska, Lotwa, Rumunia, Bulgaria, których gospodarki z uwagi na zbyt niski poziom wskazników nie möge 6yc uznane za gospodarki oparte na wiedzy.

Wedlug nieco innego kryterium Polska równiez nie kwalifikuje siç do gospodarek opartych na wiedzy, poniewaz nie osiega minimalnego poziomu rozwoju sektorów przyjmowanych za nosniki GOW1. Gospodarkç uznaje siç za oparte na wiedzy jesli poziom zatrudnienia w sektorach nosnikach GOW przekraczalecznie 15% (Kierunki... 2006, s. 6). Tymczasem zatrudnienie w sektorach nosnikach GOW w Polsce utrzymuje siç ponizej wymaganego poziomu tj. na poziomie okolo 10% (Przechodzenie... 2002).

Ustugi dla wiedzy w krajach Unii Europejskiej

Rozwój uslug dla wiedzy, obejmujec dzialalnosci uslugowe polegajece na tworzeniu, wykorzystywaniu i rozpowszechnianiu wiedzy, jest niezbçdny do zdynamizowania przechodzenia gospodarek w kierunku gospodarek bazujecych na wiedzy. Znaczenie uslug dla wiedzy w gospodarce mozna okreslic m.in. na podstawie udzialu pracujecych w uslugach dla wiedzy w zatrudnieniu ogólem. Wykres 1 przedstawia sredni udzial zatrudnionych w uslugach dla wiedzy w Unii Europejskiej w latach 2008-2011.

Najwiçkszy (powyzej 16%) udzial zatrudnionych w uslugach dla wiedzy wystapd w krajach o najwyzszym stopniu rozwoju gospodarki opartej na wiedzy tj. Szwecja (22,4% ogólu zatrudnionych), Wielka Brytania (19,9%), Luksemburg (18,7%), Dania (17,2%), Finlandia (16,8%), Irlandia (16,8%), Belgia (16,6%) oraz Holandia (16,4%). Jedynie w przypadku Niemiec, które pod wzglçdem budowy GOW zostaly zaliczone do grupy I, zatrudnieni w uslugach dla wiedzy stanowili 14,3% co bylo wartoscia ponizej sredniej dla tej grupy krajów. W krajach zaliczonych do IV grupy, tj. krajach które nie kwalifikuje siç do gospodarek opartych na wiedzy zatrudnienie w uslugach nie przekraczalo 13% ogólu zatrudnionych. Najnizsz£) wartosc tego wskaznika zanotowano w Rumunii (7,2%) i w Bulgarii (11,0%). W Polsce udzial zatrudnionych w uslugach dla wiedzy wyniósl 12,6%.

Gospodarki posiadajace slabo rozwiniçte uslugi dla wiedzy powinny rozwazyc stosowanie róznego rodzaju preferencji dolyczacych alokacji srodków europejskich oraz instrumentów wsparcia dla branz opartych na wiedzy, kluczowych z punktu widzenia poprawy konkurencyjnosci.

Zakoñczenie

Gospodarka oparta na wiedzy stanowi jedno z najwazniejszych wyzwañ dla wspólczesnych gospodarek, w tym dla Polski, w XXI wieku. Nalezy miec na uwadze to, ze obecnie zaczynaja wyczerpywac siç dotychczasowe zródla wzrostu gospodarczego takie jak: niskie koszty pracy, tarne surowce czy korzystne polozenie geograficzne. Gospodarki musza szukac alternatywnych zródel przewagi konkurencyjnej. Trendy rozwojowe krajów wysoko rozwiniçtych wska/uja. ze trwaly rozwój gospodarczy opiera siç na wiedzy i innowacjach a to wymaga transferu wiedzy, który nie dokonuje siç automatycznie.

Gospodarka oparta na wiedzy cechuje siç szybkim rozwojem tych dziedzin, które zwiazane sa z przetwarzaniem informacji i rozwojem nauki, glównie galçzi przemyslu zaliczanych do tzw. wysokiej techniki, a takze technik i uslug spoleczeñstwa informacyjnego. To rozwój tych dziedzin gospodarki gwarantuje osiaganie trwalego wzrostu gospodarczego i przewagi konkurencyjnej.

Z przeprowadzonej w opracowaniu analizy dotyczacej sektora uslug ijego wplywu na dynamizowanie procesu przechodzenia do gospodarki opartej na wiedzy wynika, ze uslugi dla wiedzy odgrywaja bardzo wazna rolç w tym procesie. Kraje posiadajace dobrze rozwiniçte uslugi dla wiedzy, gdzie zatrudnienie w tego rodzaju dzialalnosciach uslugowych przekracza 16% ogólu zatrudnionych, zaliczane sa do gospodarek opartych na wiedzy. Pozostale kraje musza wlac/yc siç w budowanie globalnej gospodarki opartej na wiedzy, zwracajac szczególna uwagç na rozwój uslug niezbçdnych do tworzenia i rozpowszechniania wiedzy. Warto rozwazyc tu wprowadzenie preferencji dla naukochlonnych sektorów uslug, co przyczyniloby siç do zdynamizowania procesu jakosciowych przeksztalceñ struktury gospodarki w kierunku gospodarki opartej na wiedzy.

Footnote

** Projekt zostal sfinansowany ze srodków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2011/03/B/HS4/03795.

1 Do sektorów stanowi^cych nosniki GOW zalicza siç: Edukacja, Nauka i dzialalnosc badawczo-rozwojowa., Galçzie przemyslu tzw. wysokiej techniki, Uslugi biznesowe zwi^zane z GOW, Sektor uslug spoleczeftstwa informacyjnego.

References

Literatura

Building Knowledge Economies. Advanced Strategies for Development (2007), The World Bank, Washington.

Castells M., Himanen P. (2009), Spoleczehstwo informacyjne i panstwo dobrobytu, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Chen D. H. C., Dahlman C. J. (2005), The Knowledge Economy, the KAM Methodology and Word Bank Operations, The World Bank, Washington.

Grimshaw D., Miozzo M. (2006), Knowledge intensive business services: understanding organizational forms and the role of country institutions [w:] Knowledge Intensive Business Services, Organizational Forms and National Institutions, M. Miozzo, D. Grimshaw Ed., Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham.

Kierunki zwiçkszania innowacyjnosci gospodarki na lata 2007-2013, (2006), Ministerstwo Gospodarki. Departament Rozwoju Gospodarki, Warszawa.

Lichniak I. (2010), Ku gospodarce uslug [w:] Serwicyzacja polskiej gospodarki, I. Lichniak (red.), Oficyna Wydawnicza Szkola Glówna w Warszawie, Warszawa.

Lukaszewicz A. (2001), Dylematy ekonomiczne przelomu stuleci, Wydawnictwo Key Text, Warszawa.

Miles I. (2003), Knowledge - Intensive Services: Suppliers and Clients, Ministry of Trade and Industry Finland, Studies and Reports, Helsinki.

Miles I. (2008), Knowledge services [w:] Knowledge policy. Challenges for the 21st Century, G. Hearn, D. Rooney (red.) Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham.

Miles I., Boden M. (2000), Introduction: Are Services Special?[w:\ M. Boden, I. Miles, Services and Knowledge-Based Economy, Creative Print and Design Wales, Ebbw Vale, London.

Okoñ-Horodyñska E., Piech K., red., (2005), Strategia Lizbohska a mozliwosci budowania gospodarki opartej na wiedzy w Polsce - wnioski i rekomendacje. Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa.

Piech K. (2009), Wiedza i innowacje w rozwoju gospodarczym: w kierunku pomiaru i wspólczesnej roli pañstwa, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa.

Platonoff A. L., Sysko-Romañczuk S., Moszoro B. (2004), Innowacyjnoscpolskich firm w gospodarce opartej na wiedzy, "Ekonomika i Organizacja Przedsiçbiorstw", nr 1.

Przechodzenie Polski do gospodarki opartej na wiedzy a ksztaltowanie siç popytu na pracç, (2002), Ekspertyza, Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" przy Prezydium PAN, Warszawa.

Thurow L.C. (2006), Powiçkszanie bogactwa. Nowe reguly gry w gospodarce opartej na wiedzy, Wydawnictwo Helion, Gliwice.

Wçgrzyn G. (2011), Miejsce i rola uslug w gospodarce opartej na wiedzy [w:] Przeglqd wybranych zagadnieñ rozwoju ekonomiczno-spolecznego, G. Musial, R. Zelazny (red.), Zeszyty Naukowe "Studia Ekonomiczne" nr 79, Katowice.

Zielinska-Glçbocka A. (2012), Wspólczesna gospodarka swiatowa. Przemiany, innowacje, kryzysy, rozwiqzania regionalne, Wolters Kluwer Warszawa 2012.

Zienkowski L. (2003), Wiedza a wzrost gospodarczy, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.