Gaziantep Kent Konutunda Mekân Kurgusu Değişiminin 1960-1980 Dönemi Örneklerinde İzlenmesi

Abstract

Erken Cumhuriyet dönemiyle başlayan yenileşme ve modernleşme hareketinin etkilerinin 1950’li yıllardan itibaren, Gaziantep kentinde görüldüğü söylenebilir. Bu yıllardan itibaren modern yaşamın konut mekânına da yansıdığı, geleneksel konut yapısının yerini yenilikçi anlayışla tasarlanan konutlara bıraktığı görülür. Bu kapsamda çalışma; konutun toplumsal yaşamın yansıması olduğu, toplumun değişen dinamiklerinin konut mekânının biçimlenişini etkilediği varsayımına dayanarak konut mekânının değişimi üzerine odaklanmaktadır. Bu çerçevede Gaziantep 1960-1980 dönemi kent konutları onar yıllık dönemler içinde ele alınarak konut mekân kurgusunun değişimi analiz edilmiştir. Böylelikle 1960-1980 yılları arasında Gaziantep kenti özelinde görülen sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik değişimlerin konut kültürüne yansımasının ve konutun biçimlenişine etkisinin tespit edilmesi hedeflenmiştir. Ayrıca konutun biçimlenişinde geleneksel ve modern yaşama ait unsurların, plan özelliklerine ve mekân kurgusuna etkisi saptanmak istenmiştir. Konut mekân kurgusundaki değişimlerin belirlenmesi amacıyla mekân dizilimi (space syntax) analiz teknikleri kullanılmıştır. Ulaşılan sonuçlar; geleneksel yaşama ait ögelerin konut şemasının biçimlenişini etkilediğini, konut mekân kurgusunun dönemler içinde değiştiğini, değişimde sosyal ve kültürel faktörlerin etkisini işaret etmektedir.

Alternate abstract:

The effects of the modernization movement, which initiated with the Early Republican Period, began to be monitor in Gaziantep city in the 1950s. In this period, the modern life started to be reflected in the housing space, and the traditional houses were being replaced with the houses which were designed with a modernist approach. In this context, the study focuses on the changes of the housing space, based on the assumptions that housing is the reflection of social life and the changing dynamics of the society affects the formation of the housing space. The changes of spatial configuration of the Gaziantep urban houses constructed between the years 1960 to 1980 were analyzed to determine the effects of socio-cultural and socio-economic changes on the housing culture and the housing formation. It was also aimed to determine how the traditional and modern elements of lifestyle effect the plan features and spatial configuration of the residential space. Space syntax analysis techniques were used to analyze and determine the changes in residential space configuration. The achieved results pointed out that traditional elements effect the formation of the modern housing scheme, the configuration of the housing space has changed over time, and social and cultural factors have an impact on the change.