Content area
Full Text
OZ
Çar I. Petro'dan (1672-1725) bu yana sıcak denizlere inmeyi dış politikasının başlıca hedefi olarak belirleyen Rusya, bunun için öncelikle Güney Kafkasya'ya sahip olmak gerektiğinin farkındaydı. Fakat karşısında bölgenin belli alanlarına hakim Osmanlı ve İran gibi güçlü rakipleri vardı. Buna rağmen I. Petro'nun başlattığı güneye inme politikası ondan sonraki çarların da asıl hedefi olmuş, aradan yüz yıl geçmeden Güney Kafkasya'nın tamamı Rusya'nın hakimiyetine girmiştir. Coğrafi yerleşimine göre Güney Kafkasya'da bulunan Azerbaycan, Çar I. Aleksandr döneminde işgal edilmiştir. Bu yüzden bu çalışmada Çarlık Rusya'sının Azerbaycan'daki işgalcilik faaliyetleri ve bunun sonucunda meydana gelen Rus-İran çatışmaları, dönemin Rus kaynaklarına dayanılarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla yayınlanmış arşiv vesikaları, hatıralar, gezi notları ve tarih kitaplarında anlatılanların, Rus siyasetinin özelde Azerbaycan hanlıklarına, genelde ise Güney Kafkasya'ya bakışının öğrenilmesi açısından önem arz ettiğini düşünmekteyiz.
Anahtar Kelimeler: I. Aleksandr, Azerbaycan, Çarlık Rusyası, İran, Osmanlı.
ABSTRACT
From the era of Tsar Petro I until today, migrating south for the winter (so to speak) has always been the main target of Russian foreign policy. In doing this, Russia was well aware that it first needed to take claim over the South Caucasus. This, however, had faced strong opposition by both the Ottomans and by Iran/Persia, who had dominated certain areas of the region. Nevertheless, Petro I's policy of invading the south was also the main target of the tsars, and within a hundred years, the entire South Caucasus had fallen under Russian domination. Due to its geographical location, Azerbaijan was occupied during the reign of Alexander I. Therefore, in this study the occupation activities of Tsarist Russia in Azerbaijan and the resulting Russian-Iranian conflicts have been evaluated based on Russian resources from that period. Therefore, we feel that published narratives, memoirs, travel notes, and history books are of importance in terms of learning about Russian policies both over the South Caucasus as a whole and, more specifically, over the Azerbaijani khanates.
Keywords: I. Alexander, Azerbaijan, Tsarist Russia, Iran, Ottoman.
XVIII. Yüzyılın başlarına kadar güney ve Kuzey Kafkasya'ya egemen olmak için Osmanlı Devleti ile İran arasında yaşanan kıyasıya mücadeleye, bu yüzyıldan itibaren Rusya İmparatorluğu da ortak olmuştur. Rusya'nın güneye inmek istemesindeki en büyük nedenlerden birisi, hem Hazar gölünün kuzey kıyılarına kadar uzanan İran'ın etkinliğini kırmak, hem Osmanlı Devletinin kuzey ve güney Kafkasya ile bağlarını koparmak ve hem...