19. YY. SONUNDA RUSYA'NIN OSMANLI DEVLETI POLITIKASI VE RUSYA KARADENIZ DONANMASI KAPTANI LEV BRUSILOV'UN GÖZÜYLE RUSYA'NIN ISTANBUL BÜYÜKELÇISI A. I. NELIDOV

Headnote

ÖZET

19. yy'in son döneminde Rusya, Osmanli Devleti'ne yönelik izleyecegi politikalarda Avrupa Uyumu politikasi çerçevesinde Avrupa güçleri ile ortak hareket ediyordu. Ancak, Ingiltere'ye karsi duyulan güvensizlik Ingiltere'nin Rusya'dan habersiz Bogazlari ele geçirebilecegi endisesini dogurdu. Bu kaygiyla hareket eden Rusya'nin Istanbul büyükelçisi Nelidov, Istanbul'daki görevinin son yillarinda (1895-1897) Bogazlarin Ingiltere'den önce ani bir saldiri ile ele geçirilmesine yönelik pek çok rapor yazdi. 1897 yilinin sonunda 4 ay boyunca Istanbul'da bulunan Rus Donanmasi Kaptani Lev Brusilov yazdigi mektuplarda Nelidov'un kisiligi ve olaylar hakkinda ne düsündügünü aktaran canli bir sahit olarak arkasinda çok degerli mektuplar birakmistir. Bu mektuplardan Nelidov'un psikolojisini degerlendirmek mümkün olmaktadir. Yaklasan Uzakdogu sorunlari sebebiyle Rusya Bogazlara saldirmadi. Tam tersine Avusturya-Macaristan ile Anlasarak Osmanli Devleti'nin toprak bütünlügünü koruma politikasi izledi.

Anahtar Kelimeler: Rusya, Osmanli Devleti, Nelidov, Brusilov, Bogazlar, Osmanli Bankasi Baskini, Avusturya-Macaristan, 1897 RusyaAvusturya Macaristan Mutabakati. Avrupa Uyumu.

ABSTRACT

At the end of 19th century Russia, in accordance with the policy of Concert of Europe, was consulting her foreign policy towards the Ottoman Empire with European powers. But, as a result of distrust to England, Russia doubted about that England is planning to capture Bosphorus without consulting Russia. Nelidov, Russian ambassador in Istanbul, moving under the pressure of worries of British attack to Bosphorus, wrote many reports to St. Petersburg in the last years of his mission (1895-1897) recommending to capture Bosphorus before the British do it. Lev Brusilov, a captain of Russian fleet, who has been in Istanbul at the end of 1897, left very important letters which gives us valuable information about Nelidov's character and his view of events. We can understand the psychology of Nelidov through these letters. Russia did not attack Bosphorus due emerging problems in the Far East. On the contrary, she began to follow policy of preservation Ottoman territorial unity in negotiation with Austro-Hungary.

Keywords: Russia, Ottoman Empire, Nelidov, Brusilov, Straits. Raid to Ottoman Bank, Austro-Hungary, 1897 Austro-Russian Convention, European Concert.

19. yy. sonu Avrupa devletlerinin Osmanli Devleti üzerinde yogun siyaset yürüttükleri bir dönemdir. Dogu Sorunu adi altinda Avrupa diplomasisinin ana gündemlerinden birini olusturan Osmanli Devleti'nin durumu meselesi bu dönemde basta Rusya olmak üzere Ingiltere, Almanya, AvusturyaMacaristan ve Fransa'nin yogun gündemini isgal etmistir. Bazen Osmanli Devleti'ni yikmaya bazen da toprak bütünlügünü korumaya yönelik politikalar izleyen bu devletlerin Istanbul'da...