Avrasya'da Samanlar

Mihaly Hoppal, Avrasya'da .a manlar (cev. Bulent Bayram.H. .ev ket Ca.atay Capraz), .stanbul: Yap. Kredi Yay.nlar., 2012.

Bati ve Dogu Türkolojisinde günümüze dek yapilmis Samanizm ile ilgili birçok yayin bulunmaktadir. Bunlarin bir kismi dilimize çevrilmis olmakla birlikte önemli bir kismi da tercüme edilmeyi beklemektedir. Bununla birlikte son dönemde sahsî ve kurumsal gayretlerle yapilan tercüme faaliyetleri sevindiricidir (Anohin 2006; Ksenefontov 2011; Potapov 2012).

Bu çalismalarin sonuncusu Avrasya cografyasindaki Samanlik kurumunun ortaya konulmasi bakimindan önemli bir yere sahip olan, asli Macarca olup Almanca, Japonca, Çince, Estonca, Fince ve Lehçe olarak yayimlandiktan sonra Türkçeye kazandirilan "Avrasya'da Samanlar" adli eserdir. Meshur Macar arastirmaci ve akademisyen Mihaly Hoppal'in uzun yillar süren saha çalismasi sonucu ortaya çikan ve sadece matbu degil zengin bir görsel arsivi de içeren bu eser Bülent Bayram ve H. Sevket Çagatay Çapraz tarafindan dilimize kazandirilmistir. "Avrasya'da Samanlar" adli eser Önsözler, Kaynaklar, Tesekkür Bölümü, Resimlerin Kaynaklari ve Ek Bilgiler ve Dizin haricinde alti ana basliktan olusmaktadir: Samanlarin Dünyasi, Samanligin Kökenleri ve Sibirya Kaya Resimleri, Eski Saman Resimleri, Halklar ve Samanlari, Samanlarin Nesneler Dünyasi ve Samanizmin Yeniden Dogusu.

Ilk bölümde, Samanizm üzerine yapilan çalismalarin giderek artis gösterdigini belirten yazar ardindan samani harekete geçiren ruh sistemi ve pratiklerden kisaca bahsettikten sonra samanizmin bir din degil bir inanç sistemi oldugu düsüncesini ifade ederken animistik dünya görüsünün Avrasya Samanizminin ideolojisini teskil ettigini belirtir (Hoppál 2012:21). Yazar samanizmin temel kistaslarindan sonra kimlerin saman olup olamayacagi bahsi üzerinde durur; verdigi örneklerle samanin veya saman adayinin sahip oldugu fiziksel ve bedensel olagandisilik ve hassasiyetlerin o kiside saman olma özelliginin bir belirtisi oldugunu ifade eder. Burada saman kiyafeti olan "manyak"taki hayvan sembollerinden de kisaca bahseden arastirmaci bunlarin yardimci veya Samanlari dünyalar arasi (üstortaalt) yolculuklarinda donlarina girdigi hayvanlar oldugunu belirtir. Bu ana baslik altinda en son ve en genis olarak Samanlarin Toplumsal Rolü uzerinde duran Hoppal hastalara .ifa vermelerini, adak torenlerinin idare etmelerini, bilicilik ozelliklerini, ruh lar.n idaresini, sozlu gelene.in koru yucular. olmalar.n., sanatc. yonleri ile dunyalar aras. ileti.im ve yolcu luklar.n. anlatarak bunlar. .u sozler le ozetler: "Sa.altma, fala bakma, kurban torenlerinin yonetimi, ruh yonetimi ya da bir ba.ka deyi.le olule rin ruhlar.n.n oteki dunyaya geciril mesi, oyku anlat.m. ve .air.ark.c.l.k .amanlar.n en onemli gorevleri aras.nda...