Content area
Full Text
ÖZET
Azerbaycan'da bankaçihk sistemi ve Merkez Bankaçihginm tarihi temelleri 1918-1920 yillanna dayanmaktadir. Sarkin ilk Demokratik Cumhuriyyeti olan Azierbaycan'da bankaçihk sistemini temelleri o dönemden itibaren atilmaga ba§lanmi§dir. Sovyetlerin Birliginin 1990 yillannda dagilmasindan sonra diger Cumhuriyetlerde oldugu gibi Azerbaycanda da bankaçikhk sisteminin esaslan Sovyetlerden kalmis. yapi iizerine oluçturulmaya baçlandi. Daha sonraki yillarda bankaçihk sisteminin hukuki altyapisim oluçturan kanunlar qabul edildi. ìki açamah bankaçihk sistemi dedigimiz Merkez Bankasi ve ticari bankaçihk sistemine keçildi. Merkeziyetçi sistemden piyasa ekonomisine keçildigi bu dönemlerde bankaçihk sisteminde özel bankalann faaliyetleri de desteklenmeye baçlandi. ìlk yillarda açilan özel bankalann piayasadaki özgüvenin kaybetmesi bankaçilk sistemine uzun dönemli négatif etkileri oldu.
GÌRÌS
Azerbaycan'in serbest piyasa ekonomisine geçis. sürecinde attigi en önemli adimlardan biri de finans sektörünün oluçturulmasi için gerekli hukuki altyapinm tamamlanmasidir. Bagimsizhgin kazanildigi ilk yillardan itibaren finans sisteminin temelini oluçturan bankacilik sisteminin kurulmasi konusunda da gerekli kanunlar kabul edilmis. ve günümüze kadar bu sistemin ihtiyaci çeklinde degiçlilikler yapilmiçtir. Ülkede Merkez Bankasi (Milli Bank), devlete ait bankalar, özel yerel bankalar ve yabanci sermayeli bankalar faaliyet göstermektedir.
Azerbaycan'da bankacihk faaliyeti XIX 'eu yiizyihn ikinci yansindan ba§lanmi§tir. Merkez Bankasinin yaranmasi ise 1918-1920 yillanndaki Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti devletçiligi ile bagli olmuçtur. 1919 yihnin eyliil ayinda Azerbaycan Devlet Bankasi yaratilmis. ve onun nizamnamesi ulke parlamentosu tarafindan onaylanmiçtir. Bununla da Merkez Bankacihk sisteminin temeli koyulmuçtur73. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Sovyetler tarafindan içgal edildikten sonra merkezleçtirilmis. bir sistemde, her §eyin Moskova'dan idareciligi çeklinde olan bir devlet yapisinda bankacihk sistemi idare olundu. Diger cumhuriyeti erin backend erinde oldugu gibi Baku' de de bu kurumlann çubeleri bulunuyordu.
Azerbaycan Merkez Bankasi bagimsiz çekilde faaliyete, bagimsizhk yillanndan sonra yeniden ba§lami§tir. Bu yillarda bir çok kurum ve kuruluçlann millileçtirilmesi sürecinde bankacihk sektöründe de Eski Sovyetler Birliginden kalan bankalar millileçtirilmeye baçlandi. Bankacihk sisteminin formalaçamasi serbest piyasa ekonomisinde yatinmlann yapilmasi, istihdamin artmlmasi , giriçimcilere kredi imkanlann saglanmasi açisindan büyük önem taçiyordu. Hükümetler Merkez Bankasi aracihgiyla gerektiginden para politikasiyla ekonomiyi yönlendirmeye çahçiyorlar. Bu bakimdan enflasyonist dönemlerde sert para poltikasi ve deflasyonist dönemlerde gevçek para politikasi uygulamaya çahçiyorlar. Bankaçihk sektörü aracihgiyla iç borçlanmaya baçvura bilirler.
Serbest piyasa ekonomisine geçi§ sürecinde devletler ya kendi iç kaynaklan hesabina büyümeyi hedeflerler (Uzbekistan, Beyaz Rusya ve s.), yada dis. finansman yardimiyla (Polonya, Macaristan, Rusya ve s.) ekonomik büyümeyi amaçlarlar. Azerbaycan ikinci yolu tercih etmiçtir74.
Azerbaycan Bankacihk Sistemi ve Hukuki Altyapisi
Azerbaycan' da bagimsiz bankacihk...