Content area
Full Text
Chemiczne oczyszczanie scieków przemyslowych pochodz^cych z przemyslu metali niezelaznych sprowadza siç najczçsciej do neutralizacji mlekiem wapiennym strumienia zawieraj^cego znaczne ladunki kwasów, w tym kwasu siarkowego(VI). W wyniku takiego oczyszczania zawartosc siarczanów(VI) w sciekach wynosi w zakresie 800-K2000gS042_/m3. Zródlem znacznej ilosci siarczanów(VI), oprócz scieków przemyslowych, S3 takze wody dolo we z rejonów odwaniania zakladów gómiczych, w tym rud miedzi odprowadzaj^cych kilkadziesi^t tysiçcy m3/d wód dolowych, w których ilosc siarczanów wynosi 1000^-3000gS04/m3 [1], Zgodnie z rozporz^dzeniem Ministra Srodowiska z 28 stycznia 2009 r., zmieniaj^cegó rozporz^dzenie z 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków jakie nalezy spelnic przy wprowadzaniu scieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla srodowiska wodnego, dopuszczalna ilosc siarczanów(VI) w oczyszczonych sciekach przemyslowych wynosi 500gS042_/m3.
Usuwanie siarczanów z wód i scieków mozna prowadzic metodami fizycznymi (odwrócona osmoza, nanofiltracja), chemicznymi (wymiana jonowa, strçcanie zwi^zkami barn i glinu [2,3]) oraz biologicznymi (redukcja siarczanów do siarczków w obecnosci bakterii z rodzaju Desulfovibrio desulfuricans redukuj^cych siarczany (SRB) [4]). Obecnie intensywnie rozwijane S3 biochemiczne technologie usuwania siarczanów(VI) z wód i scieków, z wykorzystaniem bakterii redukuj^cych siarczany(VI), tzw. bakterii desulfurykacyjnych. Bakterie te charakteryzuj'3 siç zdolnoSCÍ3 przekazywania wodoru do siarczanów(VI), jako ostatecznego akceptora elektronów, redukuj^c je do siarczków. Mikroorganizmy biorçce udzial w redukcji siarczanów s^ bezwzglçdnymi beztlenowcami, scisle uzaleznionymi od warunków beztlenowych [5,6]. Donorami wodoru dla bakterii desulfurykacyjnych mog3 bye sole kwasów karboksylowych (mleczany, octany, mrówczany, pirogroniany), alkohole (metanol, etanol, propanol), a takze wyzsze kwasy tluszczowe, zwi^zki aromatyezne oraz wodór CZ3steezkowy [7]. Wytworzone w wyniku dzialalnosci mikroorganizmów jony siarezkowe reaguj^ z jonami metali sladowych, obeenymi zwykle w sciekach zawieraj^cych du¿3 ilosc siarczanów, wytrçcaj^c je z roztworu w postaci nierozpuszczalnych osadów [8-11], Bakterie z rodzaju Desulfovibrio (glównie Desulfovibrio desulfuricans) S3 najlepiej poznanymi przedstawicielami szerokiej i bardzo zróznicowanej grupy bakterii redukuj3cych siarczany, zdolnych do prowadzenia dysymilacyjnej redukcji zwÍ3zków siarki (siarczanów(IV), siarczanów(VI), tiosiarezanów, siarczków oraz siarki elementamej) do siarkowodoru [12]. Reakeja ta dostareza energiç niezbçdn3 do wzrostu bakterii [13].
Bakterie Desulfovibrio desulfuricans, oprócz obecnosci w podlozu siarczanów(VI), siarczanów(IV) b3dz tiosiarezanów, wymagaj3 do metabolizmu obecnosci ZWÍ3Zków organicznych. Wielu autorów [14-16] badalo wplyw wielkosci stosunku wçgiel/siarka (C/S) na przebieg procesu desulfurykacji. Przedmiotem tych prac bylo zarówno okreslenie stopnia redukcji siarczanów, jak chemicznego zapotrzebowania na tien (ChZT). Z rozwazañ teoretyeznych popartych wieloma doswiadczeniami wynika, ze przy wartosci [C]/[S]<0,4 oraz >3,6 nie zachodzi...