Content area
Full Text
(ProQuest: ... denotes formulae omitted.)
QISA MOZMUN
Mövlana Calabddin Mahammad Balxinin hayati va dogum tarixi haqqinda an qadim va etibarh manba olan Firidun íbn Ohmadin risabsinda yazilmisdir. Burada onun dogum gününün hicri-qamari tarixinin 609-cu ilda oldugu qeyd edilir. Istanbul universitetinin müallimi va dövrümüzün mashur mövbvisünasi, marhum 3bdülbaqi Gölpinarh Çamsin divanindan bir beyti va "Fihi ma fih" kitabim oxuyaraq, Mövlananm dogum gününün yuxanda qeyd olunan tarixdan 24 il awal oldugu naticasina galmisdir. Digar tadqiqatçilar da onun fikirbri ila razilasmislar. Ortaya çixan arasdirma va dalilbra asasan, bu fikir haqiqata uygun deyil va Mövlananm dogum tarixi ta qadimdan bu güna qadar haminin esidarak qabul etdiyi gündür.
MÜQODDÍMO
Böyük sairbrb Mövlana Calabddin Balxinin hayati, fikirbri, sözbri arasinda bariz va açiq-askar farqbr vardir. Bu farqbr asasinda o, dünyani öz qeyri-adiliyi ila maftun edan bir insan kimi formalaçmiçdir. ínsanlar Mövlananm çaxsiyyati ib tamç olduqdan sonra öz manavi tebbatlanni onun asarbri ib ödamisbr. Dogrudan da, bu Qarb va Çarqdaki alim va tedqiqatçilann dünyanm müxtalif yerbrina safarbr edarkan onun asarbrini yaymasina sabab olmuçdur. Onun bir sira asarbri meydana galdi ki, bunlar da har biri özlüyünda müayyan ehtiyaclann aradan qaldmlmasma sabab oldu. Görkamli sairin maraqh hayati va genis fikirbri atrafda yeni sözbr va ideyalari ortaya çixardi. Bu proses sonralar da davam etmisdir.
Mövlananm sahadati
Qiyasda digarbri ib Mövlananm sanati arasinda diqqati calb edan bir sira farqbr vardir. Basqa böyük sairbr haqqinda alimizda daqiq malumatlar olmadigi halda, Mövlananm dogum ili, ayi, günü va adli-sanh bir nasilda dünyaya galmasi malumdur. Firdovsinin, Sanainin, Nizaminin, Ottann, Sadinin, Hafizin va bir çox sairbrin dogum ili haqqinda taqribi malumatlan onlann öz dilindan va ya sahidbrin istinadlanna asasan alinq. Bazi istisna sairbrdan olan Nasir Xosrov özü haqqinda açiqcasina söybmisdir:
...
Yaxud da Marvli Kasai demisdir:
...
Firidun ibn Ohmad Sepahsalar (3; s.22) va Çamsaddin Ohmad Oflaki (4; s. 73) günas taqviminin 586-ci il mehr ayinin 8-i, miladi tarixinin 1207-ci il 30 sentyabn ib uygun olan qamari tarixinin 604-cü il rabiül-avval aymin 6-ni Mövlananm ad günü kimi qabul edirbr. Har kasin yaddasinda bu sübhasiz va dayismaz tarix kimi qalmisdir. Bundan basqa, Mövlananm hayati haqqinda digar hadisabri da qeyd edirbr. 13 yasinda ikan Mövlana aibsi ib birlikda Xorasandan basqa yerbra hicrat etmisdir. Atasi onun tadrisi va tarbiyasi ib masgul olmuçdur. 24 yasinda atasi dünyasini dayisir va 38 yasinda Mövlananin hayatinda mühüm hadisa...