Content area
Full Text
ABSTRACT142
In this article, the author analyzes views of great Azerbaijani poet Nizami Ganjavi (1141-1209) on significance of reading and its role in formation of intellectuals.
Having a rich personal library, Nizami Ganjevi worked with sources in Arabic, Persian, Hebrew, Nyüzyilani, and Pahlavi languages besides his own native Azerbaijani (Turkic). He had good knowledge in different fields, such as linguistics, literature, history, philosophy, astronomy, geo-graphy, theology, music, medicine, etc., which he gained basically thanks to his reading.
Heroes of Nizami are people highly appreciating the role of books and being regularly occupied with reading. Such heros as Sasanid king KHüsrev ("KHüsrev and Shirin") and Alekander the Great ("Isgender-name") paid special attention to creation of a rich library, bringing a lot of interesting books from countries they occupied and translating some of them into their native languages.
Azerbaycan halkinin büyük sair ve alimi olan, Bati dünyasinda oldukça taninan Nizami Gencevi (1141-1209) Türk Edebiyati içinde de mühtesem bir yere sahiptir.
Azerbaycan'in Gence sehrinde dogmus, bütün eserlerini burada yaratmis ve burada ölmüs Nizami Gencevi eserlerinde kendisinin Türk oldugunu açikça göstermistir. Öyle ki Peygamberi bile akilca ve zekaca bir Türk'e benzetir.
Nizami Gencevi dünya edebiyatinin Homeros, Ömer Hayyam, Shakespeare, Dante ve Puskin gibi büyük kalem ustalarindan birisidir. Nizami Türk Edebiyatinda ilk defa "Hamse" (Beslik) yazmis olan bir sairdir. Hamse'ye dahil olan eserler bunlardir: "Sirlar Hazinesi", "Hüsrev ve Sirin", "Leyli ve Mecnun", "Yedi Güzel", "Iskendername". Nizami'nin Hamse'si ve bu Hamse'ye dahil olan eserler kendisinden sonra birçok ünlü sair tarafindan taklit edilmistir.
Nizami kendine kadar gelen bilgiyi ve kültürü çok iyi analiz etmis ve eserlerinde bu bilgi ve kültürü mükemmel bir biçimde sentezlemistir. Bu durumuyla Dogu edebiyatlarinda bugün de sürdürülen büyük bir edebi gelenegin yaraticisi olmustur.
Eserlerinde engin bir kültür görülür. Didaktik, lirik ve epik siirin örneklerini vermistir. Onun sanati hümanizmi hedefler ve sahlarin, saraylarin, okka dudakli güzellerin konu edildigi Dogu edebiyatina ilk defa siradan insani sokar.
Azerbaycan'in 12. yüzyildaki ilm ve edebiyatinin günesi sayilan Nizami Gencevi "Sahsiyet hansi müspet deyerlere sahip olmalidir" sualina cevap olarak böyle diyor: "Alem esrarengiz güzelliklere sahip olsa da, her seyden güzel, üstün ve serefli varlik yalniz insandir. Bütün baska güzellikler, tabiatin yaratdigi maddi ve menevi nemetler insan içindür. Insan alemin bezegidir!"
Nizami'ye göre, bu kadar üstün meziyetlere sahip olan insan heyatda kendi serefini,...