Content area
Full Text
Recenzja książki Katarzyny Schier pt. Dorosłe dzieci. Psychologiczna problematyka odwrócenia ról w rodzinie, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2016
Opublikowana przez Wydawnictwo Naukowe Scholar książka profesor dr hab. Katarzyny Schier to nie tylko jedna z niewielu na gruncie polskim pozycji na temat zjawiska parentyfikacji, ale przede wszystkim pierwsza i jedyna monografia z tego zakresu. Najogólniej rzecz ujmując, książka ta jest refleksją nad zjawiskiem odwracania ról w rodzinie. Autorka przedstawia konsekwencje parentyfikacji doświadczanej w dzieciństwie dla funkcjonowania w dorosłości, dokonując rozróżnienia między parentyfikacją „destrukcyjną" i „zdrową". Teoretycznym punktem odniesienia autorki jest teoria przywiązania Johna Bowlby'ego (1980), a także koncepcje należące do nurtu teorii psychodynamicznych. Autorka w monografii odwołuje się do rezultatów własnych badań empirycznych, a wprowadzając czytelnika w podjętą problematykę, w ramach rozdziału pierwszego, zatytułowanego Wprowadzenie - mit o Heraklesie i bajka o Kopciuszku, do dwóch historii, które mogą obrazować stan psychiczny osoby doświadczającej parentyfikacji i które funkcjonują w narracji i nieświadomości kolektywnej mitu o Heraklesie i bajki o Kopciuszku.
Monografia składa się z ośmiu rozdziałów, w tym wprowadzenia, obszernej bibliografii, indeksu nazwisk i indeksu rzeczowego.
W rozdziale drugim zatytułowanym Zjawisko parentyfikacji, czyli o „masce dorosłości", autorka koncentruje się na definicji i rozumieniu pojęcia parentyfikacji, którego twórcą są Ivan Boszormenyi-Nagy i Geraldine Spark (1973), oraz na jej rodzajach: „zdrowej", mającej adaptacyjny charakter i mogącej implikować wykształcenie odpowiedzialności, troski o innych i empatii, oraz „destrukcyjnej" (patologicznej), związanej zazwyczaj z ponoszeniem znacznych kosztów psychologicznych w dorosłości, a także na „instrumentalnej" i „emocjonalnej". Ponadto autorka poddaje analizie, po pierwsze, aspekty kultury sprzyjające odwracaniu ról i przyzwalające na tak zwaną dzielność dzieci, po drugie, destrukcyjne odwracanie ról w dzieciństwie i adolescencji jako formę przemocy utajonej i doświadczenie traumatyczne.
Rozdział trzeci Mechanizm działania parentyfikacji - transgeneracyjny przekaz traumy dotyczy związku odwracania ról przez rodziców z: ich przeszłością i rodziną pochodzenia, zaburzeniami osobowości typu borderline, niedojrzałością emocjonalną, mechanizmami dysocjacyjnymi oraz stylami osobowości (masochistycznym i narcystycznym). Dalsze rozważania koncentrują się na możliwej konsekwencji parentyfikacji - wybieraniu partnerów i przyjaciół w dorosłości, wobec których wypełnia się notorycznie rolę opiekuna, lub przyjęciu roszczeniowej postawy społecznej. Autorka opisuje tutaj również pozarodzinne obszary, w których można zaobserwować działanie przekazu międzypokoleniowego - relacja nauczyciel-uczeń oraz szef-podwładny.
W czwartym rozdziale, zatytułowanym Konsekwencje destrukcyjnej parentyfikacji, Autorka omawia regulacje emocji...