Content area
Full Text
Öz
Gazetecilerin haber üretim koçullari, neoliberal dönemde David Harvey'nin zapt/mülksüzle§tirme kavrami yoluyla birikim kavrami üzerinden tartiçilmaktadir. Gazetecilik emeginin esnekle^mesi, gazetecilerin ve iletiçim ögrencilerinin dünya çapinda giderek büyüyen prekaryaya dâhil olmasi, medya/sosyal medya dolayimiyla sermaye sömürüsünün kolaylaçtirilmasi ve küresel enformasyon dolaçiminin metalaçmasini hizlandirmaktadir. Habercilik etigi, yeni medya çaginda birbiriyle baglantili eski ve yeni birçok sorunla kar§i karçiyadir. Haber endüstrisinin rasyonel örgütlenmesi içinde haber üreten gazetecilere seslenen etik kodlar, liberal-çogulcu paradigma içinde tartiçildigi biçimiyle, gazetecinin kendi haberine yabancilaçtigi üretim koçullarini ve ekonomi politik sistemin i§leyi§ini görünmez kilmaya yardimci olmaktadir. Etik kodlar ile yaratilan mistifikasyon, dikkati habere ve gazeteciye çekerken haber üretim koçullari gözden kaybolmaktadir. Bu çaliçmada endüstriyel haber üretim koçullari ve etik kodlar tartiçmasini, gazetecilik emeginin prekarizasyonu ve zapt/mülksüzle§tirme yoluyla birikim kavramlari üzerinden sosyal medyanin haber endüstrisine etkilerine ve yeni kamusal alan alternatiflerine geniçletmekteyiz. Sosyal medya aglari, kullanicilarinin ücretsiz emegini arti degere çevirerek internet ve sosyal medya kullanimini büyük oranda metalaçtirmaktadir. Bu metalaçmanin gazeteciler açisindan da kisa ve uzun vadelerde ortaya çikacak sonuçlari, haber üretiminin demokratikleçmesi baglaminda tartiçilmaktadir. Çaliçma, etik tartiçmayi, yeni medya ortami ve koçullari ile esnekleçen gazetecilik emegi ekseninde zenginleçtirmeyi hedeflemektedir.
Anahtar Kelimeler
Prekarizasyon * Mülksüzleçtirme yoluyla birikim * Zapt yoluyla birikim * Gazetecilik emegi * Etik kodlar * Yeni medya
"Katl, sansürün ekstrem biçimidir."
Bernard Shaw
Gazetecilik ve habercilik etigi, Türkiye'de son dönemlerde en çok tartiçilan konular arasindadir. Tartiçilan konularin hemen hepsi medyanin haber üretim koçullari ve degiçen sermaye yapisi ile yakindan iliçkilidir (Alan, 2015; Arsan, 2015; Aydin, 2015; Çam ve Yüksel, 2015; Keten, 2015; Talu, 2012; Tiliç, 2015; Uzun, 2015; Yeçilyurt, 2015; Yücel, 2015). Ancak etik tartiçmayi haber üretim koçullarina ve medyanin sermaye yapisina hiç deginmeden yürütmek de mümkündür. Bunun sonucunda karçimiza (tarafsizlik, dogruyu söylemek, demokrasi, dördüncü güç, nesnellik, adil olma gibi) idealize edilen degerler ile gerçekte bütün bu degerlerin tam karçisma konumlanan gazetecilik ve gazeteciler çikacaktir. Liberal-çogulcu paradigma ortaya çikan çeliçkiyi gazetecileri etik davraniçin öznesi konumunda tartiçarak açiklamaya çaliçmaktadir. Bu durumda da Tiliç'in ifadesi ile "medya bütün bu içlevlerini yerine getirebilecekti ama ah bir gazeteciler meslegin etik kurallarina uysalardi" (2015, s. 51) sonucuna varilmaktadir.
Ancak çeçitli araçtirmalarda etik davraniçin öznesi olarak konumlandirilan gazetecilere mevcut koçullarda etik davraniçin mümkün olup olmadigi soruldugunda bu soruya verdikleri yanit olumsuz olmaktadir (Çamuroglu Çig, 2012, s. 334; Talu, 2012, s. 453; Tiliç, 1998, s. 241; 2015,...