Content area
Full Text
1. FUNKCJA WYBORCZA PARTII POLITYCZNYCH
Procès przeprowadzenia wyborów w panstwach demokratycznych podlega szerokiej regulacji prawnej zarówno na poziomie konstytucyjnym, jak i ustawowym. Nie zapewnia to monopolu partiom politycznym, jednak to one sy glównymi podmiotami w procesie wyborczym. Funkcja wyborcza partii politycznych polega na udziale partii w róznych czynnosciach zwiyzanych ? wyborami.1 Najbardziej istotnymi skladnikami funkcji wyborczej jest selekcja kandydatów na stanowiska wybieralne oraz formulowanie programu.2 Niektórzy autorzy dodajyjeszcze do tej klasyfikacji tworzenie koalicji wyborczych.3
Partie polityczne sy wprawdzie glównymi podmiotami desygnujycymi kandydatów na stanowiska wybieralne, ale od polowy ubieglego stulecia przestaly one byc monopolistami w tej dziedzinie.4 Jest to szczególnie wazne na plaszczyznie wyborów samorzydowych, gdzie istotny rolç odgrywajy komitety lokalne i niezalezni kandydaci, gdyz glównym zadaniem jednostek organizacyjnych samorzydu jest rozwiyzywanie miejscowych problemów, bez
angazowania siç w rywalizacjç na poziomie ogó lnokrajowym. Co siç tyezy selekcji kandydató w przez partiç, to ma ona wymiar wewnytrzpartyjny, w oparciu o normy wewnç trzne, a wiç c statuty tych organizacji. Te z kolei powinny byc zgodne z prawem powszechnie obowiyzujycym, tj. przede wszystkim z konstytucjy i ustawami o partiach politycznych (dalej: UoPP). Niezaleznie od ksztaltu wewnç trznej regulacji partyjnej, duze znaczenie w tej "preselekcji" majy zakulisowe i niejawne mechanizmy, w któ rych zazwyczaj najwiç ksze znaczenie majy partyjni notable.5 Analizç funkcji wyborczej nalezy oczywiscie poszerzyc o "selekcjç zewnç trzny", czyli pó zniejszy udzial kandydató w w wyborach samorzydowych. Ostatecznej selekcji kandydató w desygnowanych przez partie polityczne dokonujy bowiem obywatele na podstawie przepisó w ordynacji wyborczej.
Wyró znia siç cztery typy wewnytrzpartyjnego procesu nominacji kandydató w:
a) nieuregulowany, zywiolowy,
b) nominacje przez organy lokalne,
c) nominacje przez organy centralne,
d) wybó r przez czlonkó w partii.6
W typie pierwszym nie istniejy sztywne reguly statutowe bydz zawarte w innych uchwalach naczelnych wladz partii. Nominacja na stanowisko wybieralne nastç puje podczas nieformalnych i zazwyczaj niejawnych rozmó w lub przetargó w pomiç dzy dzialaczami partyjnymi. Kandydatury wylaniane sy dziç ki poparciu ró znych grup wewnç trznych i zazwyczaj sy akceptowane przez najwyzsze wladze. Typ drugi, uznawany za bardziej demokratyczny, polega na nominowaniu kandydató w na stanowiska wybieralne przez terytorialne organizacje partyjne, zazwyczaj odpowiadajyce szczeblowi okrç gu wyborczego. Za wskazywanie kandydató w odpowiadajy tutaj tzw. grass roots (korzenie traw, czyli lokalne organizacje partyjne). Takie uregulowanie nominacji nie wyklucza wplywu wladz naczelnych,...