Content area
Full Text
ÖZET
Kéreçén Tatarlan yani tapindinlmis. Tatarlar, Kazan Tatarlannin budunsal bir parçasidir. Bu topluluk, Car Rusya'sinin zorlamasiyla her ne kadar Hiristiyanhgi kabul etseler bile, Müslüman oían Kazan Tatarlanna oranla ulusal dilini ve töresini daha iyi korumuçlardir. Anlaçihyor ki, din faktörü, ulusal kimligi belirlemede esas rol oynamiyormus.
Anahtar Sözcükler: Tatarlar, Kéreçénler, tapindinlmiç, Kazan, Ruslaçtirma, Hiristiyan, Müslüman, Mecusi, din, Araplar, ünlü sesler, ünsüz sesler.
GÌRÌS
Tatar ulusu türlü budunsal gruplardan olu§ur: Kazan Tatarlan, Miçerler, Nokrat-Kasiym-Estérxan-Pérm Tatarlan ve Kéreçén Tatarlan1. Kéreçén Tatarlan hakkinda 3 ciltlik Tatarca izahh sözlükte: "Hiristiyan dinini kabul etmis. Tatarlar" denilirken, örnek olarak ünlü Tatar yazari ve §airi Mecit Gafuri'den bir cumie sunulmuçtur: "Ben ba§ta Tatarca konuçan "marcalan"(Rus kadinlanni) göriip hayret etsem de, sonradan bunlann priiskadan (altin madeninden) uç çaknm(kilometre) yerde bulunan Kéreçén köyünün kadin-kizlari oldugunu bilince... Onlann kimler olduklanni anladim."2
Kéreçén sözcügü, Rusça kréçomy sözcügünün Tatar söyleyisj olup, tapindinlmiç-vaftiz edilmis. anlamini verir3. Kéreçénler, Tatarlar'in budunsal bir parçasidir. Fakat Kéreçénler'in de hepsi ayni degildir. Söyleyisj, iktisadî-manevî degerlerindeki aynm ve dagilimlanna göre bes. büyük gruba bölünür:
1. Kazan Ardi Kéreçénleri (Tataristan'in kuzey bölgesi) .
2. Açagi Kama yöresi Kéreçénleri (Tataristan'in dogu bölgesi)
3. Çistay Kéreçénleri (Tataristan'in güney bölgesi) .
4. Dag Tarafi Kéreçénleri (Tataristan'in bâti bölgesi) .
5. Nagaybek Kéreçénleri (Nagaybek bölgesi, Rusya'nin Orenburg ve Çilebé çehirleri yöresi). Nagaybek Kéreçénleri, bu böige adiyla Nagaybekler de denilir4
XX. yiizyil baçinda toplam 122300 Kéreçén Tatannin bulundugu hesaplanmistir. 1926 yihndaki genel sayimda Tataristan'da 99041 Kéreçén Tatannin bulundugu bilinmistir5. Çarhk Rusya'sinm XIX. yiizyildaki Ruslaçtirma siyaseti sonucu 200000 civanndaki Tatann zorla Hiristiyan dinine tapindinldigi; bunlardan 130000 civanndaki kisjnin Tataristan'da yaçadigi fikri ileri sürülür6. Kéreçénlerin çogu köylü olup, XIX. yiizyihn sonunda sadece erkeklerden 67 ve kadinlardan 72 Kéreçén Tatari Kazan bölgesinin çehirlerinde ya§iyormu§7.
TARÎHÇE
Bilindigi gibi, Islam dininin Türkler üzerindeki nüfuzu, çok kançik hileli yollardan geçen çetin ve uzun bir miicadelenin sonucudur. Araplann Orta Asya halklanni diz cöktünne içgal eylemi tarn 100 yil(65 1-751) sürmüctür. Türklerin yenilgisi Araplann güclülügünden degil, belki Orta Asya halklannin arka tarafinin güvensizliginden ve kendi aralanndaki ittifaksizhktan ileri gelmiçtir. Daha açik söylemek gerekirse, Araplar Orta Asya'ya saldirdiginda, Dogu ve Batí Turk Hakanligi zor durumdadir. Ulke içinde cereyan eden huzursuzluklar diçandan Çin'in Tan sülalesi tarafindan sürekli körüklenmektedir. Çinlilerin Türklere kar§i yüzyillar boyunca yürüttügü eylemleri sonucunu vermektedir. Böylece iki cephe arasinda kalan Dogu ve Batí Türklügü Araplara karçi ciddi...