Content area
Full Text
Spalanie paliw konwencjonalnych prowadzi do powstawania szeregu zanieczyszczeń, które wpływają niekorzystnie na stan środowiska i mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie zdrowia ludzi. Alternatywą dla powszechnie stosowanego oleju napędowego ma być czyste ekologicznie i odnawialne paliwo - biodiesel. Są to estry metylowe lub etylowe wyższych kwasów tłuszczowych, powstające w procesie transestryfikacji, czyli reakcji trój glicerydów z olejów roślinnych lub tłuszczów zwierzęcych z alkoholem przy udziale katalizatora [1]. Możliwe jest również wykorzystanie w tym celu zużytych olejów [2], co wpisuje się w racjonalne gospodarowanie odpadami.
Spalanie biodiesla, w porównaniu z paliwem konwencjonalnym, ogranicza o ponad 90% sumę emitowanych niespalonych węglowodorów, o 75^90% emisję wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych [3], ale również ilość wydzielanego tlenku węgla [4] i wielu lotnych związków organicznych [5]. Podkreśla się też jego wysoką podatność na biologiczny rozkład w środowisku wodnym, dochodzący w warunkach laboratoryjnych do 90% w ciągu 28 d [6,7]. W mniej korzystnych warunkach panujących w glebie wartości te są zdecydowanie niższe [8]. Biodiesel wprowadzony do środowiska zanieczyszczonego olejem napędowym może stymulować rozkład węglowodorów ropopochodnych w procesie kometabolizmu [9], a więc wspomagać procesy bioremediacji, jednak wpływ jego obecności na biotyczne elementy ekosystemów nie jest jednoznaczny. Wyniki badań wskazują zarówno na mniejszą toksyczność biodiesla, w porównaniu do pochodnych ropy naftowej [10], jak i na oddziaływanie niekorzystne [11, l2]. Różnice mogą wynikać z odmiennych metod prowadzenia badań, ale także materiałów badawczych.
Biodiesel wykorzystywany jest jako biopaliwo, lecz przede wszystkim jest stosowany jako biokomponent do tworzenia dowolnych mieszanek z olejem napędowym [13, 14], stąd też konieczne jest prowadzenie badań z zakresu bezpieczeństwa jego produkcji, przetwarzania i transportu oraz stosowania w kontekście jego wpływu na środowisko naturalne.
Celem badań omówionych w pracy było określenie wpływu obecności paliw w glebie na liczebność mikroorganizmów wybranych grup metabolicznych mikrobiocenoz glebowych, istotnych z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania środowiska glebowego, zachowania równowagi biologicznej - ciągłości przemiany materii i przepływu energii. Należą one do czułych wskaźników zanieczyszczeń pojawiających się w środowisku glebowym i są częstym elementem analiz ekotoksykologicznych.
Materiał i metody badań
Badania laboratoryjne prowadzono z wykorzystaniem gleb o zróżnicowanym składzie granulometrycznym i zawartości związków organicznych. Materiał pobrano z głębokości 0M5 cm poziomu orno-próchnicznego w miejscowości Lipnik, na terenie Rolniczej Stacji Doświadczalnej należącej do Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie (piasek gliniasty, zawartość węgla 10 gC/kg) oraz w Ostoi koło Szczecina (glina piaszczysta, zawartość węgla 19...