Mustafa Ruhi Sirin'in Çocuk Edebiyati Sahasindaki Eserlerinin Dil ve Kavram Baglaminda Incelenmesi/Examination of Mustafa Ruhi Sirin's Works in Field of Children's Literature According to Context of Language Concept

Abstract

Children's literature is a new concept today and has found itself a significant place with the increase in production for children. The literary works produced in this area are used to express a childish literature field which predicates child upon and which moves from the "principle of relativity towards the child". Producing works in the field of children's literature requires having knowledge on child development and the ability to produce literary work. He has produced important works in this field and analyzing children's books is his field of study. Randomly chosen two of his books-one poetry and one prose- are examined in terms of the language used and the wording. His fable "There is a Butterfly under the Snow", written with a poetic language and "Every Child has a Star" story book are the samples of this study. The chosen books are examined under "language and wording, subject, theme, word teaching" sub-titles. Survey method is used in the study.

Headnote

Özet: Çocuk edebiyati, yeni bir alan olup çocukluk döneminin insan hayatindaki öneminin fark edilmesi ile ortaya çikmis, çocuk için yazilmis eserleri içine alan bir edebiyattir. Hareket noktasi "çocuga görelik" ilkesi olan ve çocugu temel alan edebî verimlerin yer buldugu edebiyatin bir alt dali olarak düsünülebilir. Çocuk edebiyati alaninda eser vermek yazar olmanin ötesinde çocuk gibi düsünebilmek, çocugun gözüyle dünyayi algilayabilmek ve onun gelisim özelliklerinin farkinda olabilmek gibi becerilere sahip olmayi gerekli kilar. Çocuk kitabi yazarinin okuyucusuna mahsus bir sorumlulugu vardir. Mustafa Ruhi Sirin, bu sorumlulugun farkinda olan bir yazar olarak çocuklara olan sevgisi ile kaleme aldigi kitaplari çocuk edebiyatina önemli katkilar saglamistir. Bu çalismada Sirin'in çocuk kitaplarindan, random yöntemle seçilen bir nazim bir nesir olmak üzere, ikisi dil ve anlatim özellikleri bakimindan incelenmistir. "Kar Altinda Bir Kelebek Var" adli siirsel bir dille yazilmis masal kitabi ile "Her Çocugun bir Yildizi Var" adli hikâye kitabi arastirma örneklemini olusturmaktadir. Seçilen kitaplar "dil ve anlatim, konu, tema, kelime ögretimi" basliklari altinda irdelenmistir. Çalismada doküman incelemesi yöntemi kullanilmistir.

Anahtar Kelimeler: Edebiyat, çocuk edebiyati, çocuk kitaplari, Mustafa Ruhi Sirin'in çocuk edebiyati eserleri.

Examination of Mustafa Ruhi Sirin's Works in Field of Children's Literature According to Context of Language Concept

Abstract: Children's literature is a new concept today and has found itself a significant place with the increase in production for children. The literary works produced in this area are used to express a childish literature field which predicates child upon and which moves from the "principle of relativity towards the child". Producing works in the field of children's literature requires having knowledge on child development and the ability to produce literary work. He has produced important works in this field and analyzing children's books is his field of study. Randomly chosen two of his books-one poetry and one prose- are examined in terms of the language used and the wording. His fable "There is a Butterfly under the Snow", written with a poetic language and "Every Child has a Star" story book are the samples of this study. The chosen books are examined under "language and wording, subject, theme, word teaching" sub-titles. Survey method is used in the study.

Key Words: Literature, children's literature, children's books, Mustafa Ruhi Sirin's children's literature Works.

1. Giris

Teknolojinin gelismesiyle birlikte toplum yasayisinda görülen degismeler çocugun aile içindeki rolünü etkilemistir. Bu etki ile birlikte çocuga yönelik algi farklilasmis, çocugun önemi artmistir. Gander ve Gandier (2007), çocukluk kavraminin insan yasaminin özel ve önemli bir dönemi olarak kabul edilmesinin yeni oldugunu belirtmislerdir. Çocukluk dönemindeki yasantilarin bireyin bütün hayatini etkiledigi asikârdir. Kisilik ve zekâ gelisiminin bebeklik ve çocukluk döneminde tamamlandigi bilinmektedir. Bu süreçteki yasantilar ve edinimler hayatin her dönemine yansimaktadir. Iletisimin en önemli ögesi dil, dile hâkim alan ise edebiyattir. Edebiyatin sözlü ve yazili kültür ürünleri geçmisten bugünlere çocuklar için egitim araci olarak kullanilmis; ancak, bu bilinçli bir ögretim sekli degildir. Sözlü kültür ürünlerinin çocuk edebiyatinin baslangici olarak degerlendirilmemesinin en önemli göstergesi üretildigi dönemde hedef kitlenin çocuk olmamasidir. Çocuklarin egitiminde toplumlar edebi metinleri kullanmis olmasi yarinlara sirayet edebilme duygusundan kaynaklanir. Yarinlari garanti altina almanin yolunun bugünlerden geçtigi yadsinamaz bir gerçektir. Egitimin okulda baslamadigi ve okul öncesindeki ögrenmelerin de okuldaki egitimi de etkiledigi arastirmalarla ortaya konunca okul ve okul öncesi döneme özgü egitim araçlari da çogalmistir. Bu sebeple özellikle çocugun ihtiyaçlarini karsilayacak edebi eserler kaleme alinmistir. Bu, çocuk edebiyati alanin ortaya çikisini saglamistir. Çocuk, gelecegin yetiskini olarak çocukluk döneminde ne ögrenmisse, bu dönemde ögrendiklerini bütün hayatina yansitacaktir. Bu yansimalari kontrol altina almak ve çocukluk dönemini dogru degerlendirmek ancak iyi bir egitim sayesinde gerçeklesebilecektir. Süreci destekleyen ve ögretmenlerin en kiymetli yardimcilari egitim materyallerinin basinda "metinler" gelir. Çocugun gelisim sürecinde faydalanilacak metinlerin üretildigi alan ise edebiyatin çocuklara hizmet ettigi çocuk edebiyatidir.

Çocuk, TDK Türkçe Sözlük'te "Küçük yastaki erkek veya kiz" olarak tanimlanir. Insan hayatindaki dönemleri 0-2 yas arasi, bebeklik; 2-18 yas arasini çocukluk; 18 yas sonrasini yetiskinlik olarak üç ana döneme ayirmak mümkündür. Çocuk 0-6 yas döneminde en hizli gelismeyi gösterir, hatta kisilik gelisiminin %90'i bu dönemde tamamlanir. Bu sebeple çocuklugun her evresi oldukça önemlidir. "Çocuk, dogum ve ergenlik çagi arasindaki dönemi yasayan küçük insandir (Sahin, 2007, 3). Çocuk edebiyatinin ayri bir edebiyat alani olarak görülmesi ve çocuga yönelik bir edebiyatin olup olmayacagi edebiyatçilar ve uzmanlar arasinda tartisma konusudur. Sever (2010), çocuk edebiyatini söyle tanimlar: "Çocuk edebiyati (yazini) erken çocukluk döneminden baslayip ergenlik dönemini de kapsayan bir yasam evresinde, çocuklarin dil gelisimi ve anlama düzeylerine uygun olarak duygu ve düsünce dünyalarini sanatsal niteligi olan dilsel ve görsel iletilerle zenginlestiren, begeni düzeylerini yükselten ürünlerin genel adidir." Özellikle aliskanliklarin oturdugu, hayati algilamanin sekillendigi bu dönemde çocuklar için kitap, kitabin aktardiklari ve aktarma biçimi önemlidir. Bu sebeple çocuk edebiyati hususunda edebiyatçilar kadar egitimcilerin de bakis açisi önem tasimaktadir. Çocuk edebiyati çocuklarin büyüme ve gelismelerine, hayal, duygu, düsünce ve duyarliklarina, zevklerine egitilirken eglenmelerine katkida bulunmak amaci ile üretilen çocuksu bir edebiyattir. (Gürel vd., 2007). Sirin (2007), yaptigi tanimda çocuk edebiyatinin hatlarini genis bir sekilde çizer: Çocuk edebiyati, temel kaynagi çocuk ve çocukluk olan; çocugun algi, ilgi, dikkat duygu, düsünce ve hayal dünyasina uygun; çocuk bakisini ve çocuk gerçekligini yansitan; ölçüde, dilde, düsüncede ve tiplerde çocuga göre içerigi yalin biçimde ve içtenlikle gerçeklestiren çocuga okuma aliskanligi kazandirmasi yaninda edebiyat, sanat ve estetik yönden gelismesine katki saglayan, çocugu duyarli biçimde yetiskinlige hazirlayan bir geçis dönemi edebiyatidir." Çocuk edebiyatinin ele aldigi temel konu "çocuk" olmakla birlikte konuyu sadece çocukluk süreci ile sinirlamak dogru olmayacaktir. Bu durum edebiyatin üretkenligine zarar verir. Gürel vd.(2007), çocuk edebiyatini çocuklarin olusturdugu ya da çocukluk döneminin kaleme alindigi bir edebiyat olarak düsünülmemesi gerektigini belirtmislerdir.

Sözlü ve yazili eserler çocugun egitiminde her zaman temel basvuru kaynagi olacaktir. Matbaanin yayginlasmadigi dönemlerde edebiyatin önemli bir kismi sözlü ürünleri kapsar. Özellikle çocuklar için ninni ve masallar, dil gelisiminde ve kültür aktariminda basvurulan temel kaynaklardir. Son yillarda teknolojinin hizli gelisimi basvuru kaynaklarini degistirmistir. "Çocuk Edebiyati" içerisinde degerlendirilecek en önemli kaynak "çocuk kitaplari"dir. Gürel vd., (2007), bir çocugun, çocuk kitabindan kendisini çocuklugundan çikarmasini ve kendi dünyasina götürmesini bekledigini ifade ederler. Bir çocuk kitabi çocugun hayal dünyasini zenginlestirecek, çocugun ögrenme ihtiyacini karsilayabilecek, onu eglendirecek, dikkatini çekecek unsurlari içerisinde barindirmalidir. Kitap, bu dönemde çocugun yasaminda bir oyun ve eglence araci olarak yer almali; çocugun çevresinde var olan nesnelerin hem tanitilmasina hem de yenilerini ekleyerek çogalmasina dilin ve resmin anlatim gücüyle katki saglamalidir (Sever, 2010, 21-22). Çocuk kitaplarinin özellikleri ile edebi ürünlerin özellikleri arasinda temel bir farklilik yoktur. Sever, (2010), çocuk edebiyati eserleriyle digerleri arasinda bir ayriliktan söz edilemeyecegini söyler. Bu sebeple bir edebi eserden beklenenler bir çocuk kitabindan da beklenecektir. Çocuk kitaplarinin temel ayriligi eserlerin çocuklarin ilgilerine yönelik olmasi ve çocuga yönelik hazirlandigi göz önünde bulundurulmalidir. Çocuk edebiyatini edebiyatin diger türlerinden biçakla kesilmis gibi ayirmak da mümkün degildir. Büyüklere seslenen birçok edebiyat eserinin ayni zamanda çocuklarin da dünyasina seslendigi bilinmelidir (Yalçin ve Aytas, 2002, 5)."

Çocuk edebiyati ürünleri ayni zamanda çocugu egitmek ve gelecege hazirlamakla yükümlüdür. Bu sebeple çocuk kitaplarinin özellikleri edebi ürün olmasi ve çocuga göre hazirlanmasi ile sinirlandirilamaz. "Çocuk edebiyatini Türkçe ögretimi açisindan baglayici kilan en önemli husus ise, edebiyat ve egitim arasindaki köprünün fark edilme esigidir. Edebiyatsiz bir egitim düsünülemez (Bas, 2012, 6-7). Çocuk kitaplari ayni zamanda çocugun egitimine katki saglamali, çocuga yanlis mesajlar vermemelidir. Çocuk kitaplarinda "oyun, merak ve hayal" kavramlarinin temel unsurlari olusturmasi beklenir. Çocuklarin dünyasi düsünüldügünde hayal ve olaganüstülük, dünyayi anlama çabasi ile ortaya çikan merak, oyunlar ve kitaplarda bulusmalidir. Sever (2010), çocuk ve edebiyat iliskisi baglaminda kitaplarin dayandirilmasi gereken ilkeleri su sekilde siralamistir:

· Kitaplarda, çocugun kendine özgü içtenligi ile anlatim dilinin dogalligi bulusturulmalidir.

· Yazar, anlattigi ve kurguladigi olaylarda, çocuklarla arkadaslik -dostluk kurabilmeyi basarabilmelidir.

· Kitaplar, çocuklara anlamlandiramayacagi ya da yasama geçiremeyecegi sorumluluklar yüklememelidir.

· Kitaplarda çocuklarin kavramsal gelisimlerine katki saglayacak bir anlatim yeglenmeli, çocuklara Türkçemizin anlatim olanaklari ve kurallari sezdirilmelidir.

· Kitaplardaki resimler, çocuklarin begeni ve algilama düzeyine uygun olmali, metnin iletisine görsel bir zenginlik katmali; estetik nitelikleriyle de görsel algilarini gelistirecek nitelikte olmalidir.

· Kitaplar, dilsel ve görsel özellikleriyle çocugun hem sanat hem de düsünme egitimi sürecini desteklemelidir.

· Kitaplar, çocugun yasina, ilgi ve gereksinimlerine uygun olarak insan ve yasam gerçekligini anlamasina katki saglamali, her seyden önemlisi de çocuk ile yasam arasinda güçlü bir bag olusturmalidir

· Kitaplarda yazar tarafindan kurgulanan gerçeklik, çocuklar tarafindan, okuma eylemi sonrasi dönüstürebilmeli; baska bir söyleyisle yazarin paylasmak istedikleri çocuklarin yasam-anlam gerçeginden kopuk olmamalidir.

· Kitaplarda, yasamin bir gerçegi oldugu düsüncesiyle, siddet olgusuna da yer verilebilir. Ancak, olay kurgusunda, çocuklarin yas ve gelisim özellikleri de göz önünde bulundurularak yer verilen siddet ögeleri, çocuklari siddete karsi neler yapilmasi gerektigi konusunda duyarli kilmali, onlarda siddet ve kaba güce karsi bir anlayis olusturmalidir .

· Çocuk edebiyatinin temel sorumlulugu, çocuklara, dilin ve resmin olanaklariyla kurgulanmis yeni yasantilar sunmak olmali, sunulan yasantilardan çikarsamalar yapma sorumlulugu ise çocuga birakilmalidir (Sever, 2010: 197-198).

Çocuk kitaplarinin seslendigi kitle göz önünde bulunduruldugunda hazirlanacak çocuk yayinlarinda, belli ölçütlerin bulunmasi gerekmektedir. Bu ölçütler bazi farkliliklar göstermekle birlikte "dil ve üslup, konu, plan ve tema" olarak dört temel baslikta incelenebilir. Bir çocuk kitabinda bulunmasi gereken iç yapi (içeriksel) ölçütleri, çocuk edebiyati kaynak kitaplar ve konu ile ilgili yayinlarda söyle siralanmaktadir:

Dil ve Üslup: Çocuk kitabinin bir görevi de dili ögretimini saglamaktir. Bu bakimdan bir çocuk kitabinda kullanilan dil özelliklerine ve üsluba özen gösterilmelidir. Dilin inceliklerini barindiran sade, açik, anlasilir olmalidir. Kelime ögretimine imkân tanimalidir. Yabaci dilden girmis ve yerlesmemis kelimeler ve güncelligini yitirmis kelimelerden kaçinilmalidir. Uzun ve karmasik cümlelerden kaçinilarak tek özne ve yüklemi olan basit cümleler tercih edilmelidir.

Konu: Yapilandirmaci yaklasimla birlikte tematik ögretimle dil ögretimi yapilmaktadir. Bu bakimdan çocuk kitaplarinda tema ve konu baglantisi iyi kurulmali ve çocugun hayatindan kopuk olmamalidir.

Plan: Çocuk kitaplarinda olaylar tutarli bir biçimde siralanmalidir. Olaylar bastan sona gereksiz ayrintilara girmeden aktarilmalidir.

Tema: Eserde çocugun gelisimine zarar verecek ideolojik kavramlar olmamali; genle geçer degerler ile çocuk hayati tanimasina olanak saglamalidir.

Çocuk edebiyati ürünleri, çocugun ana dili egitiminde ve dünya ile tanismasinda önemli egitici unsurlardir. Gelecegin teminati çocuklara yönelik eserlerin özenle hazirlanmasi gerektigi unutulmamalidir. Gelecekten ümitli olmamiz hiç süphesiz yetistirecegimiz neslin saglikli düsünen bireyler olarak topluma kazandirilmasi ile mümkündür. Bu da ancak saglanacak olan iyi bir egitimle olur. Çocugun egitiminde önemli bir yere sahip olan çocuk edebiyati mahsullerinin ana dil ögretiminde de çok önemli bir yeri vardir. Hedef kitlenin çocuk oldugu düsüncesiyle kaleme alinan eserler ona çocuga görüp izlediklerini, dinlediklerini tam ve dogru olarak anlama ve anlatma gücü kazandirmali, gelistirmeli ve düsünme yollarini açmalidir. Sonuç olarak çocuk edebiyati kavrami içerisinde degerlendirdigimiz eserler; çocuklara binlerce yillik tarihî geçmisi olan Türk kültürünün klâsik olarak nitelendirebilecegimiz sözlü ve yazili edebî türlerini ögretmeli, Türk dilini sevdirmeli, kurallarini sezdirmeli, onlari Türkçeyi özenle ve güvenle kullanmaya yöneltmelidir (Temizyürek, 2003, 166).

Mustafa Ruhi Sirin

Çocugun önemsenmesi çocuk edebiyati ürünlerini de zenginlestirmistir. Çocuga yönelik eserler üretmek demek çocuk gibi düsünebilmek, çocugun gözüyle dünyayi algilayabilmek, çocugu sevmek demektir. Bu vasiflari tasiyan ve bu isi ciddiye alan önemli bir isimdir Mustafa Ruhi Sirin. Çocuk Vakfi'nin baskanligini yürüten Sirin, hayatini çocuklara adamis bir yazardir. Çocuk edebiyati yazari olmak, suur ve hassasiyet meselesidir. Çocugu taniyabilme ve yeri gelince çocuksu olabilme becerisidir. Çocugun dünyasini görebilme ve o dünyanin hazzini duyabilme yetisidir. Çocuk edebiyati yazari, çocugun dünyasindaki her seyi estetik bir degere kavusturup, çocuga sunabilen kisidir (Bas, 2012, 7).

Çocuk edebiyati konusunda Türkiye'de sikintilar bulunmaktadir. Bunun birçok sebebi vardir. Bu sebeplerin basinda çocuk edebiyati alanin yeni olusu, bu alanin sinirlarinin çizilememis olusu, beklentilerin degisken olusu ve amacinin tam saptanamayisi gelmektedir. Günümüzde çocuga yönelik çalismalar yapilmasi oldukça önemlidir. Bunun farkinda olan Mustafa Ruhi Sirin kendisini çocuklara adayan bir isimdir. Çocuklar için çok önemli çalismalara imza atan Sirin, Çocuk Vakfi'nin da kurucusudur.

1955 yilinda Trabzon'da dogdu. Ugurlu Ilkokulu'nu (1967) ve Of Lisesi'ni (1973) bitirdi. A.I.T.I.A. Gazetecilik ve Halkla Iliskiler Yüksek Okulu'nun Radyo Televizyon Program Uzmanligi Bölümü'nden 1978'de mezun oldu. 1977'de TRT'de görev aldi. TRT'nin açtigi prodüktörlük sinavini kazanarak Istanbul Radyosu'na atandi (1981). Radyolar için egitim ve kültür programlari hazirladi. 1984 yilinda Istanbul Radyosu Çocuk Yayinlari Sef Prodüktörlügü'ne atanarak çocuk yayinlarini yönetti. Egitim Kültür Yayinlari'nda Müdür Yardimciligi (1985-1993); Denetim ve Redaksiyon Müdürlügü (1993-1997) görevlerinde bulundu. 1986-1990 yillari arasinda TRT'nin televizyon programlarinda çocuk programlari danismanligi yapti. 1986-1991 egitim ve ögretim dönemlerinde Istanbul Üniversitesi Radyo Televizyon Meslek Yüksek Okulu'nda iletisim alaninda ders verdi; 2007-2008 ögretim yilindan bu yana Marmara Üniversitesi Atatürk Egitim Fakültesi Türkçe Egitimi Bölümü'nün çocuk edebiyati derslerini vermeyi sürdürüyor. 35 yil çalistigi TRT'den 1 Aralik 2011'de emekliye ayrildi. 1990'da Çocuk Vakfi'ni kurdu. Mustafa Ruhi Sirin (1955- ), hemen her türde kaleme aldigi eserleriyle 1980 çocuk edebiyatimizin öncü isimlerindendir. Sirin, çocuk bakisini merkeze alarak kaleme aldigi Yildiz Sayan Agaç (toplu siirler), Masal Mektuplar (mektup), Kar Altinda Bir Kelebek (masal), Guguklu Saatin Kumrusu (masal), Her Çocugun Bir Yildizi Var (öykü), Mavi Rüyâlar Gören Çocuk(masal), Ask Olsun Çocugum Ask Olsun (deneme), Geceleri Mizika Çalan Kedi (öykü), Dünyaya Gülen Adam (Siirli Nasreddin Hoca Fikralari), Bülbül ile Leylek(masal), Kus Agaci(masal), Dünya Kardes Sobe (deneme) eserleriyle de çocuk edebiyatimiza yeni bir soluk getirir (Yakar, 2012, 7).1

1. YÖNTEM

Mustafa Ruhi Sirin'in Türk Çocuk Edebiyatinda önemli bir isim oldugu yadsinamaz bir gerçektir. Yazarin kurdugu vakif çocuklara yönelik çalismalari ve yazdigi kitaplar bunun en güzel göstergesidir. Bu alanda eser veren yazarin çocuklara yönelik birçok kitabi bulunmaktadir. Bu kitaplar çocuk edebiyati açisindan büyük kazanimlardir. Bu çalismada yazarin nesir ve nazim türünde birer kitabi örnek olarak random yöntemiyle seçilmis olup bu iki eser dört ana baslikta incelenmistir: "Dil ve Üslup, Konu, Tema, Plan." Bu arastirmada tarama modellerinden nitel bir arastirma yöntemi olan doküman incelemesi yöntemi kullanilmistir. Doküman incelemesi arastirilmasi hedeflenen olgu veya olaylar hakkinda bilgi içeren yazili materyallerin analizini kapsamakla birlikte hem tek basina hem de diger veri toplama yöntemleriyle birlikte kullanilabilir (Yildirim ve Simsek, 2006, 187).

2. BULGULAR VE YORUM

Mustafa Ruhi Sirin'e ait tüm kitaplar incelenmis, içlerinden nesir türünde "Her Çocugun Bir Yildizi Var" adli hikâye kitabi ile nazim türünde "Kar Altinda Bir Kelebek" adli masal kitabi seçilmistir. Bu kitap siirsel bir üslupla kaleme alinmistir. Yazar bu durumu "Siirli Geçmis Zaman Masallari" adli ikinci baslikla açiklamistir. Incelenen eserler "Kök Yayincilik" tarafindan basilmis olup, her iki kitabin da 6. baskisi incelenmistir. Her Çocugun Bir Yildizi Var adli kitabin bu baskisi 2010 yilinda okuyuculara sunulmustur. Kar Altinda Bir Kelebek adli kitabin incelenen baskisi ise 2011 yilinda yapilmistir.

" HER ÇOCUGUN BIR YILDIZI VAR"

"Her Çocugun Bir Yildizi Var" adli hikâye kitabi dört ayri bölümden olusmaktadir. Her bölümde o bölümle ayni basligi tasiyan bir hikâye bulunmaktadir. "Kardan Adam'in Kedisi" baslikli bölümde üç hikâye bulunmaktadir. Ilk hikâye "Suna'nin Bebegi" adini tasir. Suna adinda bir çocugun mutlulugu, annesi ile pazara gitmesi ve gördügü bebegi annesine aldirmasi ile devam eder. Suna hikâyenin sonunda uyuyakalir. Yazarin çocuk kahramanla ele aldigi gündelik konu zengin anlatimi ile dikkat çekicidir. Hayal unsurlarinin yer aldigi ancak abartilmadan çocuksu bir ifade ile ele alindigi görülür. Küçük bir kiz çocugunun dogal tepkileri hikâyede anlatilmis, samimi bir üslupla kahraman renklendirilmistir. Ikinci hikâye "Ayla'nin Bulut Oyunu" adini tasir. Bu hikâyede Ayla ile ablasi bulutlari farkli nesnelere benzettikleri bir oyun oynarlar. Hayal gücünü zenginlestiren ve kavram zenginligi sunan bir metindir. Üçüncü hikâye "Kardan Adamin Kedisi" adini tasir. Bu hikâyede çocuklarin yaptigi bir kardan adam ile ev kedisi Sarman'in iletisimleri konu alinir. Kardan Adam'in basina gelenler, kedinin tepkileri etkileyici bir dille anlatilmistir.

Ikinci bölümde üç hikâyenin ilki "Günes Resimli Kayik" adini tasir. Kâgittan kayiklar yapan mutlu bir çocuk ve kayiklari irmakta yüzdürmesi, zengin doga betimlemeleri ile anlatilir. "Çocukluk Arkadasim Sincap" adli hikâye yarali bir sincabi kargalarin elinden kurtaran ve sincapla arkadas olan küçük çocugu konu alir. Sonunda sincap dogal yasamina döner. Yazar, dogal yasami vurgulamasini, bu hikâyenin ana fikrinde ortaya koyar. "Yagmurun Elleri" adli üçüncü hikâye çamurdan oyuncak yapan çocuklarin oyuncaklarinin yagmurun yagmasiyla bozulmasini anlatir. Çocuklarin çamurla oynayarak bile ne kadar mutlu olduklarini ortaya koyan bir kurgusu mevcuttur.

"Köpegimin Kirmizi Kurdelesi" adli üçüncü bölümde üç hikâye yer alir. "Mavis Kedim Miyav Dedi" adli ilk hikâye bir çocugun kedisi ve parmagina konan kelebek ile kurdugu iletisim anlatilir. Kelebegin ardindan onu kovalayan kedinin iletisimi dikkat çeker. "Baliklarin Sundugu Gülücük" adli ikinci hikâyede Tamer adli baskahramanin arkadaslari ile göle balik tutmaya gitmesi konu alinir. Aksam eve dönünce hastalanan Tamer ailesinin bir araya geldigi bir rüya görür. "Köpegimin Kurdelesi Kirmizi" adli son hikâye Asuman adli küçük bir kiz çocugunun anneanne ve dedesinin yanlarindaki bir köpegin öldügünü, onlarin yanina tatile gittiginde ögrenmesini konu alir.

Kitabin son bölümü kitapla ayni basligi tasir. Ilk hikâye "Evinize Hos Geldiniz" adini tasir. Bu hikâyede hayal unsurlarina yer verilir. Oyuncaklari ve arkadaslari ile bulusan kahraman büyüyerek çocukluguna veda eder. Kitap ile ayni adi tasiyan son hikâye "Her Çocugun Bir Yildizi Var" da babasini kaybeden bir çocugun hayal arkadasi ile büyümesi konu alinir.

Zengin ve özgün ifadelerle yazar hikâyelerini olusturur. Hikâyelerde seç ilen kahramanlar ve olaylar gerçekçidir. Yazar zaman zaman ufuk açici hayal unsurlarina yer vermekle birlikte bunu sinirli tutmustur. Hikâyeler yazarin çocuklara kiymetli armaganlaridir.

"KAR ALTINDA BIR KELEBEK"

"Kar Altinda Bir Kelebek" adli kitapta üç bölüm bulunmaktadir. Her bölüm basligi altinda, o bölüme adini veren bir masal bulunmaktadir. "Uçan Kurbaga" adli ilk bölümde yedi tane masal bulunmaktadir. "Geceleri Öten Saka Kusu" adli ilk masal, gördügü kafesin cazibesine aldanip yakalanmasini ve mutsuz oldugu için geceleri ötmesini konu alir. Onu kafese kapatan küçük kiz onun mutsuzlugunu rüyasinda görür ve kusu serbest birakir. "Kuyuya Düsen Kim?" adli ikinci masalda yazar ormanda yasananlari zengin betimlemelerle anlatilmistir. Üçüncü masal "Kargayi Kandiran Tilki" adini tasir. Herkesin bildigi Karga ile Tilki fabli konu alinmistir. Dördüncü masal "Uçan Kurbaga" adiyla bölüme adini veren masaldir. Bu masalda yazar fare ile kurbaganin dostlugunu konu alir. Besinci masal "Deve ile Arkadasliga Özenen Fare" adli masalda devenin umursamazligina ragmen onunla arkadas olmaya çalisan fareyi konu alir. Altinci masal "Kral Seçilen Esek" adini tasimaktadir. Arkadas olan tilki ile kurt, esegi kandirmaya çalisirlar. Ikisini alt eden esek, esek adasinin krali olur. Bu bölümdeki son masal "Yarisi Kazanan Kaplumbaga" dir. Bu masalda yarisa tutusan kaplumbaga ile tavsanin yarisi anlatilir. Hizli kosan tavsan zamani kullanan kaplumbagaya karsi yarisi kaybeder.

Kitapla ayni adi tasiyan ikinci bölümde ise dört masal bulunmaktadir. Ilk masal "Leylegin Akli" adini tasir. Filozof leylek, güvercin annenin yavrularini korumasina yardimci olurken tilkiye yenik düser. Yazar buna üzüldügünü ifade eden dizelerle masali bitirir. "Uyuyan Dev" adli ikinci masalda merakli dev Akboynuz'un Siyahgöz ile mücadelesinde yenilmesi anlatilmaktadir. "Kar Altinda Bir Kelebek" adli üçüncü masalda kis gelince çocuklarin gülüsüne dönüsen kibirli bir kelebek konu alinir. "Bülbül ile Leylek" adli son masalda leylegin bülbül olamayacagi anlatilir. Masalin sonunda herkesin kendisi olmasi gerektigi ana duygusu verilir.

"Sakaci Papagan" adli son bölümde üç masal bulunmaktadir. "Tatli Dil Güler Yüz" adli ilk masalda kiskanç balcinin, ihtiyar balcinin sirrinin tatli dil oldugu anlamasi anlatilir. "Sakaci Papagan" adli ikinci masalda vatanindan uzaklasan papaganin sahibinin kizmasiyla tüyleri dökülür. Sahibine gelecege dair umudun yitirilmemesi gerektigini söyler. Kitaptaki son masal "Kuyruklu Yalan" adini tasimaktadir. Dünyanin en zengin adami güzeller güzeli kizini kendisinden daha büyük yalanciya verecegini duyurur ve o adami bulur. Masalin sonunda, yapilan duyuruya uygun bulunan kisiye kizini verir.

3.1. Dil ve Üslup

Dil ve üslup açisindan kitaplar "betimlemeler, deyimler, ikilemeler, tekrar edilen kelime ve ekler, söz sanatlari, sifat tamlamalari, günlük dil ve özgün kullanimlar" basliklari adi altinda incelenmistir.

3.1.1. Betimlemeler

Betimleme "Kelimelerle resim yapma sanati" olarak tanimlanir. Betimlemeler olaylari, durumlari, kisileri, dogayi kelimelerle göz önünde canlandirmaya olanak saglar. Zengin ifadeler hayal gücünü gelistiren ve dilin kullanimini aktif kilan önemli ögelerdir. Çocuklarin hayal gücünün sinirlarinin olmadigi düsünüldügünde onlarin hayal gücünü besleyecek betimlemelere yer vermek gerekir. Yazar, bu konuda basarili betimlemelere yer vermistir. Metinlerde yer alan betimlemeler asagida listelenmistir:

3.1.2. Deyimler

Deyim, Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük'te "Genellikle gerçek anlamindan az çok ayri, kendine özgü bir anlam tasiyan kaliplasmis söz öbegi, tabir." seklinde tanimlanir. Deyimler, anlatimi zenginlestiren dilin önemli söz kaliplaridir. Deyimler kendi anlamlari disinda özel anlam kazanmis söz gruplaridir. Kelime servetini zenginlestirmede önemli yerleri vardir. Çocugun günlük hayatta çok sik karsilastigi deyimlerin metinlerde yer almasi, bu deyimlerin onun kelime servetine katilmasi demektir. Yazar kimi zaman deyimlere asinalik kazandirmak için gerçek anlaminda kullanilmis, kalip olarak yer vermistir. "Kendisini bulutlarin üzerinde hissetmek" ve "kus kondurmak" deyimleri deyim özelligi kazandirilmadan kullanilmis ve söz kalibi olarak çocuklarin karsilasmasini saglamak amaci ile yapilmistir. Kitapta yer alan deyimler asagida listelenmistir:

3.1.3. Ikilemeler

Ikilemeler vurgu yapmak, anlatimi güçlendirmek için kullanilan söz gruplaridir. Farkli sekillerde kurulurlar. Yazar genellikle kelimenin tekrar edilmesi ile kurulan ikilemelere yer vermistir. Bu anlatimi güçlendirmek ve vurgulamak amaciyla yapilmistir. Kitapta yer alan deyimler asagida listelenmistir:

3.1.4. Tekrar Edilen Kelime ve Ekler

Egitimde tekrarin önemi asikârdir. Kelimelerin kullaniminin kavranmasi açisindan tekrari anlatimi zenginlestirir. Yazar bazi kavramlari özellikle farkli metinlerde tekrar etmistir. Eklerin tekrari ise anlatimda akiciligi saglamak ve anlatim dilinin ezgisini yakalamak için yapilmistir. Genellikle doga ile iliskilendirildigi görülen hikâyelerde ses taklidi yansima kelimelere de yer verildigi dikkati çeker. Tekrar edilen kelimeler ve ekler asagida listelenmistir:

3.1.5. Söz Sanatlari

Anlatimi etkili kilmak, somutlastirmak için "benzetme, mecaz, kisilestirme" gibi söz sanatlarina basvurulur. Yazarin en çok yer verdigi söz sanatlari asagida listelenmistir:

3.1.6. Sifat Tamlamalari

Sifatlar, isimleri belirten ya da niteleyen kelime ya da kelime gruplaridir. Sifatlarin kurdugu tamlamalar, betimlemeye yardimci olan kelime gruplaridir. Yazarin üslubunda sifatlara sikça yer verdigi görülür. Bu da anlatimda çocuklara farkli kelimeleri farkli görevlerde kullanmayi saglar ve kullanilan sifatlar sayesinde kavramlarin kazandigi özel anlamlar çocugun zihninde canlanir. Bu bakimdan sifat kullanimi çok önemlidir. Yazar, kimi zaman bazi sifatlari farkli kelimeleri nitelemek ya da belirtmek için de kullanmistir. Metinlerde geçen sifat tamlamalari asagida listelenmistir:

3.1.7. Günlük Dil Kullanimi ve Özgün Ifadeler

Bir edebi eserde günlük dile pek rastlanmaz. Ancak çocuklara yönelik kitaplarda çocuklarin samimiyeti hissetmesi için zaman zaman bu tarz kullanimlardan faydalanilir. Yazar kendine özgü ifadeler ile de metinde üslubunu olusturur. Günlük dile ait kullanimlar ile özgün ifadeler asagida listelenmistir:

3.2. Konu

Her iki kitapta da konular günlük hayattan seçilmis, çocuklarin karsilasabilecegi ortamlar ve zamanlar ile konu netlestirilmis. "Babanin vefati, sincabin dogaya dönüsü, köpegin ölümü, çocuklarin balik tutmaya gitmesi, kardan adamin yapilmasi" gibi konular zaman zaman hayal gücü katilarak kitapta islenmistir.

2.3. Tema

Her iki kitabin temasi ögretim programinda da yer alan "Doga ve Evren" ile "Toplum Hayati" temalari içerisine dâhil edilebilir. "Kar, yagmur, günes, bulut, yildiz, agaç, kus, çiçek" gibi varliklar üzerinden anlatilmistir.

2.4. Kelime Ögretimi

Kelime ögretimi, Türkçe dersinin temel amaçlarindan da birisidir. Çocugun yeni kelime ögrenmesi ve ögrendigi kelimeleri kullanabilmesi Türkçe egitiminin temel amaçlarindan birisidir. Dil düsüncenin aynasidir, aynada yansiyan her sey kelimelerle ortaya çikarilir. Bu sebeple kelime ögretimi geri planda birakilmamalidir. Çocuk edebiyatinin bir islevi de yeni kelimeler ögretmek olmalidir. Yazarin kullandigi çocuklarin ilk kez karsilasacagi kelimeler asagida listelenmistir:

4. SONUÇ VE ÖNERILER

4.1. SONUÇLAR

1. Çocuk edebiyati ürünleri, çocugu esas alan, onun dünyayi algilayisini göz ardi etmeyen ve çocuga yeni ufuklar açan nitelikte olmalidir.

2. Çocuk edebiyati "edebiyat"tan tamamen ayri düsünülemeyecek bir alan olmakla birlikte kendi içerisinde özel bir alan oldugu görülmektedir.

3. Çocuk edebiyati yazari olmani ayri bir sorumluluk gerektirdigi unutulmamalidir.

5. Mustafa Ruhi Sirin çocuklara yönelik eserlerinde basarili üslubu ile çocuk edebiyati alanina hizmet eden önemli bir isimdir.

4.2. ÖNERILER

1. Mustafa Ruhi Sirin'in çocuk gelisimine ve Türkçe ögretimine katkilari yeni bir arastirma konusu olabilir.

2. Mustafa Ruhi Sirin'in eserlerine 100 Temel Eser içerisinde yer verilmesi hususunda çalismalar yapilabilir.

3. Çocuk edebiyati sahasinda eser veren önemli isimlerle ilgili çalismalar sürdürülmesinde fayda vardir.

Sidebar

SUMMARY

Together with the development of technology, the changes seen in social life have affected the child's role within the family. Through this effect, the perception towards the child has been different and the importance of the child in the family has increased. It has been seen that the childhood period in which personality and intelligence grow greatly is a special process. The acquisitions achieved during this time influence each stage of life and the teachings of this period have an important place in chi ld's mind. Every society, in order to make its continuation possible, is responsible for educating its children and helping them get a national identity. For such purposes as the education of language and culture along with giving him/her an identity and the injection of individuality, the products of oral culture for children that is literature has been utilized ever since the child was born. Lullabies, tales and legends have the mission of preparing the child for the life as well as keeping him/her busy. There is also an idea of education in this period regardless of unconscious and not systematized. This thought forms a part of oral literature tradition as well. After starting going to school, the child also learns written literature in addition to oral one with the help of books being a part of his/her life. The formation of the interest and desire of reading will come true through the books he/she meets during this period and this will help him/her get the habit of reading. The properties that are to be looked for in children books are that they, besides carrying a literary quality, must also be qualified in many ways like the education of language and culture, child education, learning real life and shaping an identity.

In Turkey and throughout the world "Children's Literature" or "Juvenile Literature" as a field putting the child in the center and reflecting children's world in a childish manner is very novel. Therefore, it is quite natural that its lines have not been specified thoroughly. The task of the writer of children's books is also rather difficult and significant. The number of the authors of children's books who write books without forgetting this responsibility is far low. Writing books for kids is much more difficult than writing books for adults. Writing books for kids requires a more special responsibility. The writer of children's books must be able to see the world through child's eyes, think like the child and respond to child's emotions. The works that the writer produces must be those that take child's development properties into consideration, enrich his/her dream world, enable his/her to get familiar with his/her environment and they must be appropriate for his/her age. The writer of children's books should be able to treat his work not only as littérateur but also like a linguist and a pedagogue. As Besir Ayvazoglu, the founder of "Children Foundation", says; "The Man Who has devoted himself to Children" Mustafa Ruhi Sirin is a littérateur contributing to this field through his valuable works. Sirin is actually a grown "child". When analyzed in terms of Turkish Children's Literature, he, thanks to his books, has made significant contributions to kids and the educators and parents making efforts in this field. The writer has not only written books for children but he has also contributed to this field in terms of philosophy by means of sharing his ideas regarding children at various platforms. He has four adapted books, four children literature culture books, four books in which he tells adults about children, three Children Literature Annuals and twenty two books for children as well as his essays consisting his ideas on this field that he has shared at various platforms. It is seen that the writer has established his life addressing child's world on the child himself/herself. In this research, two books of Sirin who has produced works for Children's Literature have been arbitrarily chosen and studied in terms of language and narration, theme, subject and word-teaching.

In the research, the method of document analysis has been utilized and writer's two randomly selected books - one of which is verse while the other is prose- form the exemplification of this research. The story named "Every Child has a Star" has been chosen an example for prose and "A butterfly under Snow" which is a tale but written in a poetical style is an example for verse. These two books have been analyzed in terms of language and narration, subject, theme and word-teaching. When evaluated in terms of language and narration, it has been seen that both books consist of short and original texts. In the passages that embrace fluent and childish narrations, it is realized that child's world is addressed. In some texts animals have been chosen as characters whereas in others children have been chosen as characters. This has enabled the child to reflect his own world in the texts. It has also been seen that the story book is rich in descriptions owing to prose. In the tale book, it has been discovered that short sentences have been used as a result of poetical style, and thus it consists of less descriptions. Idioms, doublets and noun phrases are a lot in both works. Writer's style comprises especially repeated words and original daily expressions. The writer, in order to make it sound good, frequently uses intensifying and diminutive affixes. Moreover, it has been recognized that the quickness action verb with "-cik" and "-iver" of childish style is repeated. There are metaphors, personifications and simulations that the children like and that help them acquire a rich language. The writer has combined all these features and shaped them through his own style. In the books, the events which the kids may come across in their daily life have been chosen as subject matters. The case in which an injured squirrel is saved by a child and left back to the nature might be shown as an example subject matter. When studied thematically, it has been seen that generally the theme of "Nature" and "Public Life" has been implemented in these books. When studied in terms of word teaching, in the story book named "Every Child has a Star" twelve and in the tale book named "A butterfly under Snow" thirty two words which this age - group may not be able to know have been detected. It has been discovered that this feature has been placed for the sake of teaching words related to nature.

Since Mustafa Ruhi Sirin, the man who has devoted his life to Children, is a children litterateur who could address children's world through the books he has written for children, all of his works are important ones that must be read by children. Just as every litterateur cannot be an educator, every educator cannot be a litterateur. Sirin, who owns these two characteristics, is one of the most important figures of Children's Literature.

Footnote

1 www.cocukvakfi.org.tr

References

KAYNAKLAR

Bas, B. (2012). Türkçe Ögretimi Açisindan Çocuk Edebiyati. Istanbul: Kriter.

Gander, M. ve Gardnier, H. (2007). Çocuk ve Ergen Gelisimi. Ankara: Imge.

Gürel, Z., Temizyürek, F. vd. (2007) Çocuk Edebiyati. Ankara: Öncü.

Sever, S. (2010), Çocuk ve Edebiyat, Izmir: Tudem.

Sahin, A. (2007). Çocuk-Edebiyat ve Çocuk Edebiyati. Lokman Turhan ve Ömer Yilar (Ed.), Egitim Fakülteleri Için Çocuk Edebiyati içinde (s.1-36). Ankara: Pegem.

Sirin, M. R. (2012, 5 Eylül). Kurucusu: Mustafa Ruhi Sirin. www.cocukvakfi.org.tr (Erisim Tarihi: 2013, 15 Aralik).

Sirin, M. R. (2007). Çocuk Edebiyati Kültürü. Ankara: Kök.

Sirin, M. R. (2010). Her Çocugun Bir Yildizi Var. Ankara: Kök.

Sirin, M. R. (2011). Kar Altinda Bir Kelebek. Ankara: Kök .

Temizyürek, F. (2003). Türkçe Ögretiminde Çocuk Edebiyatinin Önemi. TÜBAR-XIII-Bahar.

Türk Dil Kurumu Ana Sayfasi, Büyük Türkçe Sözlük, www.tdk.gov.tr (Erisim Tarihi: 2013, 15 Aralik).

Yakar, Y. M. (2012). Mustafa Ruhi Sirin'in Türk Çocuk Edebiyatindaki Yeri ve Eserlerinin Egitsel Degeri Üzerine Bir Inceleme. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Yalçin A. ve Aytas, G. (2002). Çocuk Edebiyati. Ankara: Akçag.

Yildirim A. ve Simsek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Arastirma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.