Content area
Full Text
Wsród bohaterek powiesci Fiodora Dostojewskiego Nastazja Filipowna Baraszkowa ("Idiota") mogìaby rywalizowac o palme, pierwszenstwa tylko ? Sonia. MarmieladoW^ ("Zbrodiüa i kara"). Obie sa. kobietami niezwykh/mi, wymodelowanymi na specyficznie rosyjska. modlç i to dziewiçtnastowieczn^, a przeciez przykuwaja.cymi uwagç filmowców wspóìczesnych. Twórcy róznego autoramentu badz ekrarüzuja. "Idiotç" i "Zbrodrtiç i karç " w ich postad oryginalnej, badz dokonuja uwspólczesniajacej adaptacji. Robert Hossein przeniósì akcjç "Zbrodni i kary" do dwudziestowiecznego Paryza, Robert Bresson w "Kieszonkowcu" dalece strawestowaì postaci i motywy przewodnie tej powiesci. "Idiotç" sfilmowaì w 1946 roku Georges Lampin, w 1951 Akira Kurosawa, w 1958 Iwan Fyriew. Wszelako nie na tym koniec. Luchino Visconti w filmie "Rocco i jego bracia" (1960) wykorzystaì relacjç miçdzy Nastazja Filipowna, ksiçciem Myszkinem i Parfienem Rogozynem dia ustrukturowania jednego ? glównych watków. Kolejny na tej liscie jest Andrzej Zuìawski, który zrealizowal "Narwana milosc" (1985) jako swobodna wariacjç na motywach "Idioty". W 1994 roku Andrzej Wajda nakrçcil "Nastazjç".
Zarówno Dostojewski, jak i jego adaptatorzy koncentrowali sic przede wszystkim na postaciach mçskich i relacjach l^cz^cych mçzczyzn. Prócz glównych bohaterów - Myszkina (tytuìowego idioty) i Rogozyna - w powiesci pojawia sie cala plejada wyrazl· stych, charakterystycznych postaci - Tocki, Jepanczyn, Gania, Hipolit i wielu, wielu innych. Niemniej cala ta konstelacja zdaje sic krazyé wokói jednej gwiazdy - piçknej, nieszczçsliwej, szalonej Nastazji Füipowny, kobiety upadiej, która fascynuje i zniewala od pierwszego wejrzenia.
Dostojewski napisal "Idiotç" w 1867 roku; kolejno powstahy dwie wersje powiesci, ? których nowsza zdecydowanie róznila sic od poprzedniej. Postac Nastazji Füipowny wyìania sic ? nich w sposób szczególny i nader charakterystyczny, który zreszta przejçlo kino.
Bohaterka dopiero pò dìuzszym czasie osobiscie wkracza do akcji. Najpierw poznajemy ja. tak.%, jak widza^ ja. inni - zarówno ci, którzy ja. kochaj^, jak i nienawidz^. Ale nawet gdy na prawach równorzcdnosci bierze udzial w wydarzeniach, jej dalsze losy nada] przedstawiane sa glównie poprzez relacje.
Ksiazç Myszkin, który zostaje uwiklany w losy tej piçknej kobiety na swoja. wlasna i jej zgubç, najpierw widzi Nastazjç na fotografii, nim spotka jg osobiscie. W pociggu, wracaj^c ze Szwajcarii, gdzie spçdzil kilka lat na kuracji, nawi^zuje rozmowç ? Parfienem Rogozynem. Opowiada on ksiçciu swoja. historic, wspomina kobietç, dia której gotów byl i jest nadal popelnic kazde szaleiistwo. Wkrótce potem w domu dalekiego krewnego, generala Jepanczyna, Myszkin zobaczy jej fotografiç. Jawi sic...