Nizamülmülk'ün Siyasetnamesi ve Istihbarata Yönelik Ilke ve Yöntemleri/Nizam al-Mulk's Siyasatnama and His Principles and Methods of Intelligence

Headnote

Özet

Gslam Tarihinde devlet yönetimi ve yöneticilere yönelik yazilan eserlere verilen isim olan siyasetname türü eserler devletin nasil yönetilecegini, yönetenlerde bulunmasi gereken özellikleri ve dikkat etmeleri gereken hususlari açiklamayi hedeflemiGlerdir. Bu açidan devlet idaresi ile ilgilenen herkesin dikkatini çekmiGlerdir. Kisa sürede birçok örnegi ortaya çikmiGtir. Bunlardan biriside üzerinde ilginin en çok yogunlaGtigi Nizamülmülk'ün "Siyerü'l-Mülûk"ü olmuGtur. Çünkü Nizamülmülk, Cihan Devleti olma noktasinda Türk-Gslam Tarihinin ilk örnegi olan Büyük Selçuklu Devletinin kuruluG esnasinda organizasyonu gerçekleGtiren en önemli kiGidir. Bu nedenle onun ve eserinin en iyi bir Gekilde incelenmesi gerekmektedir. Birçok kereler de bu iG yapilmiGtir. Ancak eserin en temel bakiG açisi ve hemen hemen tüm baGliklarda vurgulan istihbarat yönü özel olarak incelemeye tabii tutulmamiGtir. ÇaliGmamizda eseri bu yönden incelemeye tabi tuttuk.

Anahtar Kelimeler: Nizamülmülk, Siyasetname, Gstihbarat, Gslam Tarihi

Nizam al-Mulk's Siyasatnama and His Principles and Methods of Intelligence

Abstract

In the history of Islam the the common name of the texts which instruct aspects of rule and behaviour are "Siyasatnama" (aka. Mirror for Princes). This texts aim is to provide advices about rulers, government, administration and the troubles facing the nation. In that respect Siyasatnamas took attention by the politicians and those concerned with politics and many examples of genre has been written in a short time. One of the prominent example of genre is Nizam al-Mulk's "Siyar al-Muluk" (The Lives of the Kings). This text should be examined with scrutiny since the writer Nizamülmülk is the most important political figure and organizer at the establishment of Great Seljuki State. Therefore many academic studies have been carried out. However in this studies "intelligence" side of this text which emphasised generally and also under every chapter has been neglected. In our study we aim to shed light on intelligence side of Siyar al-Muluk.

Key Words: Nizam al-Mulk, Siyasatnama, Intelligence, Islamic History

1. Giris

1.1. Siyaset Kelimesi ve Islam Tarihi

Çogunlukla toplumun idaresi için gerekli maslahat ve tutulmasi gereken yolu ifade etmek üzere kullanilan "siyaset" kelimesi Arapça "s.v.s." kökünden gelmekte olup, kelime olarak toplumun idare edilmesi, devletin iGlerini üzerine almak ve yürütmek, idarî sistemi yürütme sanati, ceza ve cezalandirmak gibi anlamlara gelmektedir (Fîrûzâbâdî, 1997: "s.v.s." maddesi; Âsim Efendi, 1304: II/938 -939). Özellikle devlet ve devleti yürüten kimselerin gerek toplum gerekse diger devletlerle olan iliGkilerde takip edecegi yolu...