OBLIGATIO NATURALIS W PRAWIE DANINOWYM? UWAGI O REGULACJI ODPOWIEDZIALNOŚCI PODATNIKA WOBEC ZANIŻENIA (NIEUJAWNIENIA) PODSTAWY OPODATKOWANIA PRZEZ PŁATNIKA

Headnote

Abstrakt

Przedmiot badań: Artykuł jest poświęcony konsekwencjom wprowadzenia do ogólnego prawa podatkowego ograniczenia odpowiedzialności podatnika w przypadkach zaniżenia lub nieujawnienia podstawy opodatkowania przez płatnika.

Cel badawczy: Celem artykułu jest określenie struktury zobowiązania podatkowego podatnika w związku z ograniczeniem jego odpowiedzialności do wysokości zaliczek niepobranych przez płatnika, a także określenie charakteru prawnego tego ograniczenia. Autor ocenia również wpływ ograniczenia odpowiedzialności podatnika na odpowiedzialność podmiotów mogących odpowiadać za jego zaległości podatkowe jako osoby trzecie, a ponadto poddaje analizie dopuszczalność dochodzenia przez płatnika od podatnika, na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, zwrotu świadczenia uiszczonego na poczet zobowiązania podatkowego objętego ograniczeniem odpowiedzialności. Metoda badawcza: Rozważania w pracy zostały przeprowadzone w oparciu o metodę dogmatyczno-prawną i teoretyczno-prawną.

Wyniki: Ograniczenie odpowiedzialności podatnika wobec zaniżenia lub nieujawnienia podstawy opodatkowania przez płatnika nie prowadzi do ukształtowania zobowiązania podatkowego jako zobowiązania naturalnego. W strukturze zobowiązania podatnika ograniczeniu ulega jedynie element w postaci odpowiedzialności, co oznacza, że wobec niewygaśnięcia samego zobowiązania zapłata podatku jest należna i nie prowadzi do powstania nadpłaty podatkowej. Taki stan rzeczy oddziałuje również na możliwość orzekania przez organ podatkowy o odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe podatnika. Wobec akcesoryjności i subsydiarności tej odpowiedzialności nie jest dopuszczalne wydanie decyzji wobec osoby trzeciej w granicach szerszych aniżeli wyznaczone kwotowym limitem odpowiedzialności podatnika. Decyzja wydana w szerszym zakresie byłaby z przyczyn prawnych niewykonalna. Z uwagi na cel ograniczenia odpowiedzialności podatnika, uiszczenie przez płatnika świadczenia związanego z jego wyłączną odpowiedzialnością nie rodzi jego roszczenia o zwrot kwoty odpowiadającej wysokości tego świadczenia.

Słowa kluczowe: odpowiedzialność podatnika, ograniczenie odpowiedzialności, odpowiedzialność płatnika, odpowiedzialność osób trzecich, bezpodstawne wzbogacenie.

Abstract

Background: The article refers to the consequences of introducing limitation of the taxpayer's liability to general tax law in cases of understating or not reporting the tax base by the paying agent.

Research purpose: The aim of the article is to define the structure of the taxpayer's liability in connection with limiting their liability to the amount of advances not collected by the paying agent, as well as to define the legal nature of this limitation. The author also assesses the impact of limiting the taxpayer's liability on the liability of the entity that maybe held liable for tax arrears as a third person, and also analyzes the relations between taxpayers and paying agents in the light of the...