Content area
Full Text
Streszczenie
W artykule podjęto próbę rekonstrukcji kształtowania się pola socjologii filmu i kina na podstawie analizy porównawczej ważnych, zagranicznych i polskich prac mieszczących się w ramach opisywanej subdyscypliny. Wśród nich znajdują się: pionierskie rozprawy oraz badania dotyczące kina i filmu, socjologiczne postulaty i programy badawcze, studia socjologiczne, opracowania poświęcone socjologii filmu i kina. Główny cel stanowiło uporządkowanie i podsumowanie dziedzictwa wąskiej dyscypliny socjologii filmu i kina, ujęcie pewnych praktyk, orientacji i nurtów badawczych. Autorka ukazała także obszar badań poświęcony instytucjom filmowym jako słabo reprezentowany w praktyce badań socjologicznych w Polsce i za granicą. Inspirację teoretyczną dla nakreślonych poszukiwań stanowi teoria praktyki naukowej Pierre'a Bourdieu, a także pojęcia: habitus, pole oraz kapitał.
Słowa kluczowe: socjologia filmu, socjologia kina, film, kino, kinematografia
WPROWADZENIE
Tytułowe socjologiczne widzenie filmu i kina odnosi się do przekonania o odmienności postrzegania (i badania) kina oraz filmu przez socjologię. Wraz z rozwojem kina oraz nauk o filmie kształtowała się odrębna, choć nieautonomiczna subdy scyplina socjologii kultury - socjologia filmu i kina. Współcześnie nie cieszy się ona takim zainteresowaniem naukowym jak kilka dekad wcześniej. Powyższa uwaga dotyczy szczególnie socjologicznych badań nad instytucją kina oraz nad filmem kinowym, nietelewizyjnym. Jakie są tego powody? Oprócz różnorodnych wpływów naukowych, społecznych, ekonomicznych, kulturowych, politycznych, technicznych można by wymienić inne, które potencjalnie odpowiadają, w mniejszym czy większym stopniu, za taki stan rzeczy.
Celem artykułu jest syntetyczne ujęcie pewnych praktyk, orientacji, nurtów badawczych oraz przedstawienie konkluzji nad wyodrębnionym dziedzictwem opisywanej subdyscypliny. Jest to wiedza budowana w oparciu o zasadę refleksyjności [Bourdieu, Wacquant 2001]. Mówiąc językiem Bourdieu, z gąszczu różnorodnych publikacji możemy wyłonić pewne dominujące reguły („logiki rządzące polem") i praktyki w polu subdyscypliny. Przedmiotem oglądu są prace inicjujące, wyodrębniające, rozwijające kształt pola socjologii kina i filmu oraz studia poświęcone socjologii filmu i kina: 1) postulaty, programy głoszone przez socjologów lub wyraźnie wyartykułowane jako socjologiczne1; 2) socjologiczne prace i badania dotyczące problematyki filmu i kina2; 3) studia dotyczące subdyscypliny.
Proponowany zarys pola socjologii filmu i kina uwzględnia socjologię „projektowaną" oraz empiryczną, stosowaną. Jest to analiza wewnętrzna, gdyż autorka nie bierze pod uwagę przestrzeni i zależności pomiędzy polami różnych nauk o filmie i kinie ani związków socjologii z nimi (historia i teoria filmu, filozofia filmu, estetyka filmu, psychologia filmu). Z tego powodu brak w tekście rozważań z historii myśli o fenomenie...