Content area
Full Text
ÖZ
Dünya dilleri arasında Ural-Altay dilleri en çok tartışmaya neden olan bir dil ailesidir. Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna giren Türk dilleri ise yüzyıllar boyu Avrupa kıtasında çeşitli siyasi birimlerde kullanılmıştır. 19. yuzyılda dünya dilleri arasındaki benzerlik bilim adamlarını ilgilendirmiştir.Rusya'dabu dillerin incelenmesi Çar 1. Petro'nun 1724'te kurduǧu Petersburg Bilimler Akademisi'nde olmuştur. İsveç'te de bu dönemde üç üniversite açılmıştır. Bunlar: Uppsala, Turku ve Tartu üniversitesidir. Suomi Çar yönetimine geçerken bu bilim merkezleri 19. yüzyılda Peterburg Bilimler Akademisi'ne baǧlanmıştı. Çar veliahtı 1. Nikola Turku Üniversitesi'ne ilk rektör olarak atanmıştı. 19. yüzyılda Suomi'de Türkoloji çalışmaları Fin-Ugor dillerinin araştırılması Bilimler Akademisi'nin himayesinde başlamıştı. Sozu edilecek çalışmalara Fin-Ugor Türk-Tatar halkları dillerinin araştırılmasına önem verilir ve alan araştırmaları için genişçe ödenek ayırılıyordu. Burada Orhun-Yenisey Abideleri de araştırılmıştır. 19. yüzyılda Ural-Altay dillerini araştıranlardan Matias A. Castrén, Elias Lönnrot, Mirza Kazım Bey, Herman Kellgren gibi bilim adamları bilinmektedir. Çalışmalarda öncelikli amaç bilim adına olmuştu ve elde edilen veriler sonradan deǧişik amaçlarla kullanılsa da yapılan araştırmalar Türkolojiye önemli katkılar saǧlamıştır. 20. yüzyılın başlarından Altay Dil Teorisi (Türk, Moǧol, Tunguz Mançu dillerinin benzeri kökenli olduǧunu savunan teorinin ıspatı için çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaları sürdüren Fin türkologlardan Gustav John Ramstedt ve A. Martti Räsänen olmuştur. Adları anılan bu dört bilim insanı (H. Kelgren, M. A. Castrén, G. J. Ramstedt, A. M. Räsänen) hakkında bilgiler çalışmanın ana konusudur.
Anahtar Kelimeler: Ural-Altay Dilleri, Türkoloji, Biliimler Akademisi, Çarlık Dönemi, Etnografi.
ABSTRACT
Among the languages of the world, the Ural-Altaic languages are the most controversiall anguage family. Turkic languages, which fall under the Altaic branch of the Ural-Altaic language family, have been used in various political units in the European continent for centuries. In the 19th century, the structural similarity of the languages of the world interested scientists. The study of these languages in Russia took place in the Petersburg Academy of Sciences, founded by Tsar Peter I in 1724. Sweden, which shows itself in the field of culture, opened three universities in this period. These are: Yppsala, Turku, Tartu. However, when Suomi was under the rule of the Tsar, these science centers were connected to the Peterburg Academy of Sciences in the 19th century. Tsar's Crown Prince Nicholas I was appointed as the first rector of Turku University. In the 19th century, Turcological studies in Suomi began the...