Türk Kültüründe Eril Mekân Örneği; Köy Odaları

Abstract

Bu çalışmada, Türk kültür yaşantısı içinde sosyal ve kültürel kimliklerin alanı olarak ortaya çıkan köy odaları konusu ele alınmıştır. Erzurum iline bağlı Cinis köyünde de varlığını sürdüren ve halk mimarisi şeklinde oluşan bu odalar, yaran odası, delikanlı teşkilatı, adam odası gibi meskenlerle aynı özelliği taşımaktadır. Bu bağlamda eril odalar, geleneğin egemen olduğu kırsal alanlarda, fertlerin bir yere ait olduğunu ve değerlerle donatıldığını hissettiği kamusal mekânlar olarak da önemli işlevlere sahiptir. Bölgesel olarak eril odalar ismi ile anılan umuma açık meskenlerde, oda ihtiyaçları imece usulü ve herfene şeklinde ortaya çıkan yardımlaşma esasına göre düzenlenmiştir. Odaya katılım ve oda ile ilgili sorumluluklar almanın gönüllülük esasına göre şekillendiği bu yapılanmada birlik, beraberlik ve cömertlik duyguları Türk toplum yapısına ait ahilik ve fütüvvet anlayışından beslenmiştir. Ayrıca odalara yönelik oluşturulan aidiyetlik bağı, dini çerçevede en güçlü biçimde bu odalarda yaşanmaktadır. Bu çalışmada amacımız genel bir hipotezi test etmek değil, aksine insanların deneyimlerini ve bu deneyimlerini nasıl anlamlandırdıklarını anlamaya çalışmaktır. Bunu yaparken, ergiş odaları ile ilgili bilgiler, belirli kişilerle, sözel etkileşimin doğal akışı içerisinde, kesin bir görüşme protokolüne bağlı kalmaksızın elde edilmiş; kısmen söyleşi havasında, yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle gerçekleştirilmiştir.

Alternate abstract:

This study elaborates on village rooms, which come forward as the space for social and cultural identities within Turkish cultural life. These rooms still exist in Cinis village of Erzurum Province. These rooms with folk architecture have the same character with dwellings such as council of friends, youth organization and man room. In this sense, masculine rooms have significant functions in the rural areas where traditions are dominant as the public spaces in which individuals feel they belong to somewhere and surrounded with values. In public dwellings –also called as masculine rooms in some regions- the needs of the rooms are regulated with cooperation arising as collective work and herfene. Participation to the room and the responsibilities about the room are shaped based on voluntarism. The unity, solidarity and generosity in this structure is fed with ahi-order and Turkish Islamic guild within Turkish society. Furthermore, the sense of belonging to the rooms are experienced most intensely within the frame of religion in these rooms. This study does not aim to test a hypothesis, but to understand the experiences of the people and how they explain the meaning of these experiences. While doing so, the information about the masculine rooms are acquired within an oral interaction with some certain people without any interview protocol. The interaction is condcuted in semi interview and semi structured interview technique.