Türkiye'de Hızlı Kentleşen 10 İlin Kentleşme Seviyesi Tespiti Çalışması

Headnote

Abstract

This study determined the change in urbanization index of 10 fast urbanizing cities with population densities of more than 180 capita/km² for the time period between 2009 and 2014. The urbanization index was estimated using information entropy weighting method using selected social, economic and spatial indicators. Findings indicate high rates of urbanization in all cities during the time period except the city of Zonguldak. Yalova and Gaziantep were identified as cities with higher rates of economic urbanization compared to other cities. High rates of urbanization during the time period 2009-2014 indicate urbanization specific issues in Turkey will increase in the future.

Keywords : Urbanization, Urbanization Level, Urbanization Index, Economic Urbanization.

JEL Classification Codes : R0.

Öz

Bu çalışmada sosyal, ekonomik ve mekânsal göstergeler kullanılarak; Türkiye'de hızlı kentleşen, nüfus yoğunluğu 180 kişi/km² ve üzerinde olan 10 ilin 2009-2014 yılları arasında kentleşme düzeyindeki değişim tespit edilmiştir. Kentleşme kompozit indeksi; seçilen sosyal, ekonomik ve mekânsal göstergelerle, bilgi entropisi ağırlıklandırma metodu kullanılarak hesaplanmıştır. Bulgular çalışmanın kapsadığı yıllar içinde Zonguldak hariç tüm illerde farklı hızlarda kentleşmenin artış eğiliminde olduğunu göstermiştir. Ekonomik kentleşme açısından 2009-2014 yılları arasında Yalova ve Gaziantep'in diğer illere göre daha hızlı bir kentleşme gösterdiği belirlenmiştir. Kentleşmenin çalışmanın kapsadığı yıllar içindeki artış eğilimi ileride kentleşme özelinde sorunların Türkiye genelinde daha fazla artacağına işaret etmektedir.

Anahtar Sözcükler : Kentleşme, Kentleşme Düzeyi, Kentleşme İndeksi, Ekonomik Kentleşme.

(ProQuest: ... denotes formulae omitted.)

1. Giriş

Dünya genelinde kentleşme oranı 2008 yılı itibariyle %50'yi aşmıştır. 2050'ye kadar ise bu rakamın 3 milyarı bulacağı tahmin edilmektedir (Onuncu Kalkınma Planı, 2013). Kentsel nüfusun dünya genelinde artışıyla birlikte hammadde ve enerjiye talebinin de artması beklenmektedir. Kentsel alanların sürdürülebilirliğinin sağlanması sürdürülebilir kalkınmanın ana hedeflerinden biridir.

Kentsel bölgelerin sürdürülebilirlik düzeyinin izlenmesi ve iyileştirilmesi öncelikle bu bölgelerin kentleşme seviyelerinin zamanla değişiminin tespitini gerektirir. Türkiye 'de nüfusun özellikle metropoller ve büyük kentlerde yoğunlaşma eğilimi devam etmektedir. 2007-2012 döneminde nüfusu bir milyonu aşan il sayısı 18'den 20'ye bu illerde yaşayan nüfusun toplam nüfus içerisindeki payı ise yüzde 62 'den 66 'ya çıkmıştır (Onuncu Kalkınma Planı, 2013).

Türkiye'de kentleşmenin arttığı bilinen bir gerçek olmakla birlikte, farklı yönleriyle kentleşmenin hangi hızda ve kentleşme biçimlerinde devam ettiği bilinmemektedir. Bugüne kadar yapılan az sayıda çalışmada, kentleşmenin artış eğiliminde olduğu ifade edilmiş, kentleşme süreçlerini tetikleyen etmenler irdelenmiştir.

Bu çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu...