Vitamin E ve Deri/Vitamin E and Skin

Headnote

Özet

Klinik ve deneysel dermatolojide çok uzun süredir kullanilan Vitamin E en iyi bilinen antioksidanlardan biridir. Vitamin E ve türevleri fotoyaslanma belirtilerini azaltmak amaciyla kozmetik ürünlerde yaygin olarak kullamlmaktadir. Bununla birlikte çok sayida olgu raporu yayinlansa da vitamin E'nin dermatolojik hastaliklardaki etkinligini ortaya koyan kontrollü klinik çalisma sayisi smirhdir. Bu makalede vitamin E'nin dermatolojide temel etki mekanizmalarini ve güncel klinik uygulamalarini gözden geçirmeyi amaçladik. Anahtar kelimeler: Dermatoloji, vitamin E, tokoferol

Abstract

Vitamin E, which has been used for a long time in clinical and experimental dermatology, is one of the most well-known antioxidant. Vitamin E and its derivatives have been widely used in cosmetic products to reduce the signs of photoaging. However, although a large number of case reports were published, the number of controlled clinical studies comparing the effects of vitamin E in dermatologic disorders is limited. In this article we aimed to review basic mechanisms and current clinical implications of vitamin E in dermatology.

Key words: Dermatology, vitamin E, tocopherol

Giris

E vitamini 50 yildan daha uzunca bir süredir deneysel ve klinik dermatolojide kullamlmaktadir. Bu süre içinde birçok olgu raporu yayinlanmakla birlikte hala E vitamini kullanimi için iyi tammlanmij klinik endikasyonlar ve dozaji belirleyen kontrollü klinik çalismalar yoktur (1). Antioksidan ve serbest radikal yakalayicisi olan vitamin E, hücre membranlarinda ve dolasimdaki lipoproteinlerde bulunup membranlari serbest radikallerin hasar verici etkisinden korur (2). Minimum gereksinim 12 mg/gün iken 400 mg/gün üstündeki dozlarda ölüm riskinde artis ileri sürülmüstür (3).

Antioksidanlarin Genel Özellikleri ve Vitamin E

Vücudumuzu çevreleyen bir organ olarak derimiz ultraviyole radyasyon, ilaçlar ve hava kirletici ajanlari içeren birçok prooksidatif çevresel etkene maruz kalmaktadir. Oksijen kullanimi sonucunda olusan bazi reaktif ürünler iyonize radyasyon benzeri toksisiteye neden olabilirler (4). Fizyolojik veya patolojik reaksiyonlar sirasinda olusan ve dengelenmemis elektronu bulunan bu atom ya da moleküller serbest radikal olarak adlandirilmaktadir. Serbest radikaller kendilerini nötralize etmek için diger maddelerden elektron alirlar. Küçük boyutlari ve yüksek enerjileriyle hücresel makromolekülleri okside edebilirler. Çok sayida hücresel komponentin kontrolsüz oksidasyonu söz konusu olursa, bu durum oksidatif stres olarak adlandirilir (2). Oksidatif stres lipid peroksidasyonuna, protein oksidasyonuna, DNA mutasyon ve kiriklarina, sitotoksik etkilere ve sinyal iletilerinde bozulmaya neden olabilir. Oksidatif stresörlerden korunmak ve serbest radikaller ile antioksidan sistem arasindaki dengeyi saglamak için derimiz birçok katmana özel antioksidan sistemler ile donatilmistir (1). Antioksidanlar hücrelere saldirmadan serbest radikalleri stabilize ve deaktive etme yetenegine sahip olan moleküllerdir. Düsük molekül agirlikli olan antioksidanlar okside olarak baska bir substratin oksidasyonunu önemli ölçüde gedktirir veya önlerler. Antioksidanlarin bir kismi endojen (lipoik asit, glutatyon, koenzim Q 10 gibi) iken vitamin E diyetle alinan lipofilik bir antioksidandir (5).

Kutanöz vitamin E düzeyleri oral alima ya da topikal uygulamaya bagli degisiklikler göstermektedir. Vitamin E'nin ana kaynaklari taze sebzeler, sebze yaglari, hububat ürünleri ile kabuklu yiyeceklerdir (1).

Dogada vitamin E aktivitesi gösteren 8 madde bulunmaktadir (6). (Alfa, beta, gama ve delta tokoferol ile alfa, beta, gama ve delta tokotrienol). Diger dokularda oldugu gibi alfa-tokoferol insan derisinde baskin olan vitamin E homologudur (7). Alfatokoferol kimyasal olarak dayamksiz bir yapiya sahiptir; bu nedenle aktif hidroksil grubu esterlestirilerek suksinat, linoleat, nikotinat) korunur. En yüksek alfa-tokoferol oranlari stratum korneumun alt tabakasinda tespit edilmisken en az oranlarda ise (ist tabakalarda bulunmaktadir. Alfa-tokoferol/ gama tokoferol orani stratum korneum alt kisminda yaklasik 10/1 iken üst bölümünde bu oran yaklasik 3/1' 'dir. Minimal eritem dozunun altindaki solar ultraviyole maruziyeti sonrasinda stratum korneumdaki alfa-tokoferol düzeyinde yaklasik oraninda azalma tespit edilmistir (7). Bu nedenle stratum korneumdaki alfa-tokoferol düzeyinin azalmasi derideki foto oksidatif hasarlanmanin çok erken ve sensitif bir bulgusu olarak degerlendirilmektedir (1, 7).

Alfa-tokoferolün epidermise tasinmasinin non-spesifik ve pasif bir yolakla mi yoksa hepatositlerde oldugu gibi spesifik bir tasiyici protein (alfa-tokoferol transfer protein) araciligi ile mi oldugu açik degildir (8). Alfa-tokoferol insan vücudunda ve deride baskin olan vitamin E homologu oldugundan diger vitamin E türevleri ile ilgili olan çalismalar son derece kisitlidir. Ancak son yillarda tokotrienollerin tokoferollerden daha üstün aktivite gösterdiklerine dair yayinlar mevcuttur (6).

Vitamin E ve Klinik Dermatoloji

Yarim asm geçen bir süredir devam eden çalismalara ragmen vitamin E'nin dermatolojik hastaliklarin tedavisinde etkinligini kontrollü çalismalarla ortaya koyan kesin bilimsel veriler mevcut degildir. Sinirli sayidaki gruplardan ve olgu raporlarindan olusan çahjmalarda sari tirnak sendromu, pseudoksantoma elastikum, epidermolizis bülloza, subkorneal püstüler dermatoz, kutanöz ülser tedavileri ile kollajen sentezi ve yara iyilesmesinde oral vitamin E replasmani önerilmistir (9-12). Son yillarda vitamin E'nin dermatolojik hastaliklarin tedavisinde etkinligini arastiran ve nispeten daha çok sayidaki gruplardan olusan çalismalar bildirilmistir.

Yakin zamanda yapilan bir çalismada sari tirnak sendromu bulunan 13 hastada oral flukanazol pulse tedavisi ve oral alfa-tokoferol kombinasyonunun etkinligi incelenmis ve 11 hastada klinik kür saglanmisken 2 hastada gerileme tespit edilmistir (13).

Vitamin E'nin yara iyilesmesi üzerine etkinligi konusunda da çalismalar yapilmistir. Diyabetik fare modellerinde topikal vitamin E uygulamasi ile yara iyilesmesinde anlamli düzelmeler izlenmistir (14). Yakin zamanda yapilan bir çalismada keloid ve hipertrofik skar tedavisinde vitamin E içeren bir topikal solüsyonun etkinligi gösterilmistir (15).

Arikan ve arkadaslari yaptiklari bir çalismada rekürren aftöz stomatit bulunan hastalarda vitamin E'yi de içeren antioksidanlarin (vitamin E, glutatyon peroksid ve selenyum) serum düzeylerinde anlamli azalma tespit etmislerdir (16).

Deri ülserlerinde sik kullanilan ve retinoik asit ile tokoferolün hibrid bilesigi olan tokoretinat topikal olarak liken ve maküler amiloidozu olan 10 hastada denenmis klinik semptomlarda anlamli düzelme izlenmistir (17). Tokoretinat ayrica dirençli DLE bulunan 2 olguda da topikal uygulama ile olumlu sonuç vermistir (18).

Tsoureli-Nikita ve arkadaslarinin 96 atopik dermatitli hastada, plasebo ile oral vitamin E (400 IE/gün) tedavisini karsilastirdigi 8 haftalik çift kör randomize çalismada vitamin E grubunda anlamli düzeyde remisyon ve serum Ig E seviyesinde %62 azalma tespit etmislerdir. Alfa-tokoferol alimi ile atopi klinigi ve Ig E arasindaki korelasyon vitamin E'nin atopik dermatitte önemli bir adjuvan olabilecegini düsündürmektedir (19). Okuda ve arkadaslari pediatrik yas grubundaki 396 denek üzerinde yaptiklari arastirmada atopi siddeti ve serum alfatokoferol düzeyi arasindaki ters iliskiyi göstermislerdir (20).

Vitiligo tedavisinde dar-bant UVB ile dar-bant UVB+oral vitamin E kombinasyonunun etkinliginin karsilastirildigi bir çalismada dar-bant grubunda %55, kombinasyon grubunda ise %72 mükemmel repigmentasyon izlenmistir. Ayrica vitamin E alan grupta eritem daha az izlenmistir. Bu çalismada oral vitamin E'nin vitiligolu hastalarda melanositlerdeki lipid peroksidasyonunu durduran ve UVB etkinligini arttiran etkin bir adjuvan olabilecegi bildirilmistir (21).

Melanom ve melanom di$i deri kanserlerinde oksidatif stresörlerin rolü ortada olup vitamin E melanom gelisimini tümör hücre apopitozisi ve VEGF-aracili anjiyogenezisi inhibe ederekyavajlatmaktadir (22, 23).

Antioksidanlarin fotoprotektif ve anti-tümöral etkinligini ortaya koyan birçokçalijmaya karsin vitamin E'yi de içeren oral antioksidanlarin günlük dozda alimmin deri kanserlerine olan etkisiniarajtiran veyaklajik 13 bin kisiden olusan birarajtirma sonucunda oral antioksidan takviyesi alan kadinlarda deri kanserlerinin daha sik izlendigi bildirilmistir (24).

Vitamin E ve Kozmetoloji

Vitamin E kozmetik endüstrisinde antioksidan özelliklerinden dolayi giderek artan kullanim alanina sahip esansiyel bir besindir (25). Günümüzde piyasada bulunan birçok cilt bakim ürününde çok farkli konsantrasyon ve formülasyonlarda aktif vitamin E ile çok sayida vitamin E esterleri ve diger vitamin E türevleri kullamlmaktadir. Vitamin E'nin lipofilik yapisi nedeniyle deriye kolay uygulanimi ve absorbsiyonu dit bakim endüstrisinde vazgeçilmez bir ajan olmasini saglamistir (26). Topikal olarak uygulanan vitamin E stratum korneumun hidrasyonunu ve su tutma kapasitesini arttirir. Ayrica birçok kombine dit bakim ürününde vitamin A ve C ile sinerjistik etkilesime girerek yaslanma karsiti etki gösterir (25). Alfa-tokoferol ve tokoferol asetat iki binden fazla farkli dit bakim ürününde yer alan ve en sik kullanilan vitamin E türevleri olmakla birlikte, tokoferol linoleat, tokoferol nikotinat, tokofersolan, tokoferol süksinat ve potasyum askorbil-tokoferol fosfat gibi birçok vitamin E türevi, günes koruyuculardan, bebek ve saç bakim ürünlerine kadar birçok alanda kullamlmaktadir (1). Kullanimda olan kozmetik ürünlerde alfa-tokoferol genellikle %5 ya da daha az konsantrasyonlarda kullamlirken tokoferol asetat genelde daha düsük konsantrasyonlarda bulunmaktadir (27).

Reaktif oksijen türevleri tarafindan indüklenen, hücre içi ve hücre di$i oksidatif strese maruziyet sonucunda olusan kirisikliklar ve atipik pigmentasyon ile karakterize dit yaslanmasina karsi tokoferolleri içeren birçok formülasyon cilt bariyerinin antioksidan koruyuculugunu arttirmaktadir (28). Alfa-tokoferolün %0.2' daha az konsantrasyonlarda bile stratum korneumdaki vitamin E düzeyini arttirdigi ve lipid peroksidasyonuna karsi in vivo koruyucu etkisi oldugu gösterilmistir (29).

Depigmantasyon amaciyla sikhkla kullanilan hidrokinon ve günes koruyucular gibi ajanlara ek olarak vitamin C ve vitamin E içeren formülasyonlarin güvenli ve etkin oldugu bildirilmektedir (30). Oral prosyanidin, vitamin A, C ve E alimmin epidermal melazma üzerindeki etkinligini ortaya koyan bir çalisma mevcuttur (31). Vitamin E gibi antioksidanlarin günümüzde kullanilan günes koruyucu formülasyonlara eklenmesi bu ürünlerin fotoprotektif özelliklerini arttirabilir. Günümüzde kullanilan birçok genis spektrumlu günes koruyucunun eritem olusumuna karsi koruyucu etkinlikleri güçlü iken bu ürünler derideki UVA nedenli serbest radikal olusumuna karsi zayif etkinlik göstermektedirler (32). Vitamin E'nin topikal uygulamasinin UV maruziyeti sonrasindaki eritem, ödem, günes yamgi hücre formasyonu, lipid peroksidasyonu, immünsüpresyon gibi akut deri cevaplarinin azalmasini sagladigi bildirilmistir (33, 34). Chung ve arkadaslari %5 E vitamininin 24 saatlik okluziv uygulamasinin UV nedenli insan makrofaj metaloelastaz up-regülasyonunu in vivo azalttigini göstermislerdir. Bu çalisma vitamin E'nin birçok oksidasyon olayinin görüldügü dermal tabakaya penetrasyon potansiyelinin oldugunu ve bunun fotoyaslanmaya karsi koruyuculugu oldugu hipotezini desteklemektedir (35). Pedrelli ve arkadaslari yaptiklari plasebo kontrollü bir çalismada %10 tokoferol ve %0.3 tokotrienol kombinasyonu içeren bir formülasyonun minimal UVB eritem dozu uygulamasi ile olusan fotosensitiviteye karsi koruyucu özelligini ortaya koymuslardir (36). Uzamis UVA/UVB maruziyeti nedeniyle olusan kmjikliklar ve deri tümörlerinin insidansinda topikal vitamin E formülasyonlari ile azalma saglanmistir (37, 38).

Yan Etkileri

Vitamin E ve türevleri topikal olarak birçok üründe kullanilsa da allerjik ya da irritan kontakt dermatit gelisimi nadirdir. 2950 hastanin yama testi sonuçlarinin incelendigi 20 yillik retrospektif bir çalismada 18 hastada (%0.61) alfatokoferole pozitif sonuç izlenmistir (39). Literatürde vitamin E kullammina bagli kontakt dermatit gelisimi ile ilgili olgularin önemli bir bölümü alfa-tokoferol linoleat içeren bir kozmetik ürün serisinin depo kosullarinda kolayca okside olmasina bag II olusan yaklasik 1000 olgudan olusan bir epidemidir (40). Ancak genel olarak vitamin E içeren topikallerin güvenli oldugunu söyleyebiliriz.

Sonuç olarak; günümüzde vitamin E kullanimi hala büyük oranda kozmetiklerle sinirli olsa da yukarida bahsedilen dermatolojik hastaliklarin ve foto karsinogenezin önlenmesi gibi endikasyonlarda kullanimi için kontrollü klinikçalif malara ihtiyaç oldugu açiktir.

References

Kaynaklar

1. Thiele JJ, Ekanayake-Mudiyanselage S. Vitamin E in human skin: organspecific physiology and considerations for its use in dermatology. Mol Aspects Med 2007; 28:646-67.

2. Dervis E. Oral antioksidanlar. Dermatoz 2011 ;2;263-7.

3. Miller ER 3rd, Pastor-Barriuso R, Dalal D, et al. Meta-analysis: high-dosage vitamin E supplementation may increase all-cause mortality. Ann Intern Med 2005;142:37-46.

4. Podda M, Grundmann-Kollmann M. Low molecular weight antioxidants and their role in skin ageing. Clin Exp Dermatol 2001;26:578-82.

5. Fusco D, Colloca G, Lo Monaco MR, et al. Effects of antioxidant supplementation on the aging process. Clinical Interv Aging 2007;2:377-87.

6. Sen CK, Khanna S, Roy S. Tocotrienols: Vitamin E beyond tocopherols. Life Sci 2006;78:2088-98.

7. Thiele JJ, Traber MG, Packer L. Depletion of human stratum corneum vitamin E: an early and sensitive in vivo marker of UV induced photo-oxidation. J Invest Dermatol 1998;110:756-61.

8. Traber MG, Sies H. Vitamin E in humans: demand and delivery. Annu Rev Nutr 1996;16:321-47.

9. Al Hawsawi K, Pope E. Yellow nail syndrome. Pediatr Dermatol 2010;27:675-6.

10. Cheng S, Edmonds E, Ben-Gashir M, et al. Subcorneal pustular dermatosis: 50 years on. Clin Exp Dermatol 2008;33:229-33.

11. Takata T, Ikeda M, Kodama H, et al. Treatment of pseudoxanthoma elasticum with tocopherol acetate and ascorbic acid. Pediatr Dermatol 2007;24:424-5.

12. Smith EB, Michener WM. Vitamin E treatment of dermolytic bullous dermatosis: a controlled study. Arch Dermatol 1973;108:254-6.

13. Baran R, Thomas L. Combination of fluconazole and alpha-tocopherol in the treatment of yellow nail syndrome. J Drugs Dermatol 2009;8:276-8.

14. Galeano M, Torre V, Deodato B, et al. Raxofelast, a hydrophilic vitamin E-like antioxidant, stimulates wound healing in genetically diabetic mice. Surgery 2001;129:467-77.

15. Perez OA, Viera MH, Patel JK, et al. A comparative study evaluating the tolerability and efficacy of two topical therapies for the treatment of keloids and hypertrophic scars. J Drugs Dermatol 2010;9:514-8.

16. Arikan S, Durusoy C, Akalin N, et al. Oxidant/antioxidant status in recurrent aphthous stomatitis. Oral Dis 2009;15:512-5.

17. Terao M, Nishida K, Murota H, et al. Clinical effect of tocoretinate on lichen and macular amyloidosis. J Dermatol 2011;38:179-84.

18. Terao M, Matsui S, Katayama I. Two cases of refractory discoid lupus erythematosus successfully treated with topical tocoretinate. Dermatol Online J 2011 ;15;17:15.

19. Tsoureli-Nikita E, Hercogova J, Lotti T, et al. Evaluation of dietary intake of vitamin E in the treatment of atopic dermatitis: a study of the clinical course and evaluation of the immunoglobulin E serum levels. Int J Dermatol 2002;41:146-50.

20. Okuda M, Bando N, Terao J, et al. Association of serum carotenoids and tocopherols with atopic diseases in Japanese children and adolescents. Pediatr Allergy Immunol 2010;21:705-10.

21. Elgoweini M, Nour El Din N. Response of vitiligo to narrowband ultraviolet B and oral antioxidants. J Clin Pharmacol 2009;49:852-5.

22. Jensen JD, Wing GJ, Dellavalle RP. Nutrition and melanoma prevention. Clin Dermatol 2010;28:644-9.

23. Malafa MP, Fokum FD, Smith L, et al. Inhibition of angiogenesis and promotion of melanoma dormancy by vitamin E succinate. Ann Surg Oncol 2002;9:1023-32.

24. Hercberg S, Ezzedine K, Guinot C, et al. Antioxidant supplementation increases the risk of skin cancers in women but not in men. J Nutr 2007;137:2098-105.

25. Manela-Azulay M, Bagatin E. Cosmeceuticals vitamins. Clin Dermatol 2009;27:469-74.

26. Burke KE. Interaction of vitamins C and E as better cosmeceuticals. Dermatol Ther 2007;20:314-21.

27. Nada A, Krishnaiah YS, Zaghloul AA, et al. In vitro and in vivo permeation of vitamin E and vitamin E acetate from cosmetic formulations. Med Princ Pract 2011;20:509-13.

28. Masaki H. Role of antioxidants in the skin: anti-aging effects. J Dermatol Sci 2010;58:85-90.

29. Ekanayake-Mudiyanselage S, Tavakkol A, Polefka TG, et al. Vitamin Edel ivery to human skin by a rinse-off product: penetration of alpha-tocopherol versus wash-out effects of skin surface lipids. Skin Pharmacol Physiol 2005;18:20-6.

30. Guevara IL, Pandya AG. Safety and efficacy of 4% hydroquinone combined with 10% glycolic acid, antioxidants, and sunscreen in the treatment of melasma. Int J Dermatol 2003;42:966-72.

31. Handog EB, Galang DA, de Leon-Godinez MA, et al. A randomized, doubleblind, placebo-controlled trial of oral procyanidin with vitamins A, C, E for melasma among Filipino women. Int J Dermatol 2009;48:896-901.

32. Hanson KM, Clegg RM. Bioconvertible vitamin antioxidants improve sunscreen photoprotection against UV-induced reactive oxygen species. J Cosmet Sci 2003;54:589-98.

33. Lin JY, Selim MA, Shea CR, et al. UV photoprotection by combination topical antioxidants vitamin C and vitamin E. J Am Acad Dermatol 2003;48:866-74.

34. Murray JC, Burch JA, Streilein RD, et al. A topical antioxidant solution containing vitamins C and E stabilized by ferulic acid provides protection for human skin against damage caused by ultraviolet irradiation. J Am Acad Dermatol 2008;59:418-25.

35. Chung JH, Seo JY, Lee MK, et al. Ultraviolet modulation of human macrophage metalloelastase in human skin in vivo. J Invest Dermatol 2002;119:507-12.

36. Pedrelli VF, Lauriola MM, Pigatto PD. Clinical evaluation of photoprotective effect by a topical antioxidants combination (tocopherols and tocotrienols. J Eur Acad Dermatol Venereol 2012;26:1449-53.

37. Rona C, Vailati F, Berardesca E. The cosmetic treatment of wrinkles. J Cosmet Dermatol 2004;3:26-34.

38. Burke KE, Clive J, Combs GF Jr, et al. Effects of topical and oral vitamin E on pigmentation and skin cancer induced by ultraviolet irradiation in Skh:2 hairless mice. Nutr Cancer 2000;38:87-97.

39. Adams AK, Connolly SM. Allergic contact dermatitis from vitamin E: the experience at Mayo Clinic Arizona, 1987 to 2007. Dermatitis 2010;21:199202.

40. Perrenoud D, Hornberger HP, Auderset PC, et al. An epidemic outbreak of papular and follicular contact dermatitis to tocopheryl linoleate in cosmetics. Swiss Contact Dermatitis Research Group. Dermatology 1994;189:225-33.