Content area
Full Text
WSTĘP
Ostatnie wybory głowy państwa na Białorusi odbyły się w 2010 roku, gdy ponownie wybrano na prezydenta Aleksandra Łukaszenkę. Ich niedemokratyczny i nierywalizacyjny charakter skrytykowało wiele organizacji międzynarodowych, m.in. Unia Europejska (UE), Rada Europy (RE) oraz Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE). W wyniku represji powyborczych aresztowano kilkuset przeciwników reżimu, a najbardziej aktywnych skazano na kilkuletnie kary więzienia. Pod koniec stycznia 2011 roku Rada UE podjęła decyzję o wprowadzeniu sankcji wizowych wobec 158 przedstawicieli aparatu władzy oraz zamrożeniu ich kont bankowych w państwach unijnych. W kolejnych miesiącach UE rozszerzyła sankcje wizowe wobec kolejnych urzędników reżimowych oraz podjęła decyzję o objęciu sankcjami gospodarczymi trzech firm białoruskich powiązanych kapitałowo z reżimem. Instytucje unijne rozważały wariant zawieszenia udziału Białorusi w Partnerstwie Wschodnim. Pogłębiający się kryzys gospodarczy na Białorusi oraz pogarszające się relacje z Rosją, skłonił A. Łukaszenkę do poszukiwania dróg kompromisu z UE. Już w pierwszej połowie 2011 roku Białoruś wyrażała gotowość porozumienia się z UE. Struktury unijne uwarunkowały swoją zgodę na poprawę obustronnych stosunków od uwolnienia i zrehabilitowania wszystkich więźniów politycznych. Na początku 2012 roku zaostrzył się konflikt białorusko-unijny, gdy UE podjęła decyzję o rozszerzeniu listy urzędników białoruskich objętych restrykcjami wizowymi oraz objęła sankcjami gospodarczymi 29 firm białoruskich. Do wyborów parlamentarnych w 2012 roku nie nastąpił wyraźny przełom w relacjach białornsko-unijnych. UE uzależniła zmianę swojego stanowiska wobec Białorusi od przeprowadzenia demokratycznych wyborów do niższej izby parlamentu w 2012 roku, ale warunku tego nie wypełniła strona białoruska. W kolejnych miesiącach pogłębiała się izolacja międzynarodowa Białorusi. Nowy kontekst relacjom unijno-białoruskim nadały rozgrywające się pod koniec 2013 roku wydarzenia na pobliskiej Ukrainie. Rosyjska aneksja Krymu oraz interwencja militarna Federacji Rosyjskiej (FR) na wschodzie Ukrainy wzmogły obawy Łukaszenki przed rozwojem podobnego scenariusza na Białorusi. Łukaszenka powrócił do dialogu z Zachodem i konsekwentnie podtrzymywał kurs na zbliżenie ze strukturami euroatlantyckimi. Na początku 2014 roku białoruska dyplomacja zaktywizowała swoją politykę wobec UE oraz rozpoczęła rozmowy dotyczące zniesienia sankcji amerykańskich. Państwa zachodnie uzależniły poprawę obustronnych relacji od uwolnienia wszystkich więźniów politycznych oraz przeprowadzenia kolejnych wyborów zgodnie z zasadami demokratycznymi. Białoruś włączyła się w pokojowe uregulowanie konfliktu rosyjsko-ukraińskiego, co pozytywnie oceniły instytucje zachodnie (UE, OBWE). Probierzem dobrych intencji Białorusi miały być najbliższe wybory prezydenckie w 2015 roku1.
SYTUACJA PRZEDWYBORCZA
Uwięzienie liderów opozycji politycznej oraz pacyfikacja nastrojów społecznych po wyborach prezydenckich w 2010 roku przyczyniły...